باشگاه خبرنگاران جوان؛ جواد فراهانی - دانشمندان سیاره‌شناس اروپایی شواهدی کشف کرده‌اند که نشان می‌دهد مریخ در نتیجه تغییرات دوره‌ای در انحراف محور چرخش خود، مقادیر زیادی آب از دست داده است.

محققان در مقاله‌ای در مجله علمی Nature Astronomy نوشتند: وقتی زاویه شیب زیاد باشد، سرعت "فرار" آب به فضا در مقایسه با نرخ‌های فعلی اتلاف، ده‌ها برابر افزایش می‌یابد.

ستاره‌شناسان گفتند: «ما هنوز نمی‌توانیم مقدار دقیق آبی را که مریخ در طول تاریخ خود از دست داده است، تعیین کنیم، اما فرض می‌کنیم که فرار اتم‌های هیدروژن از جو آن نقش مهمی در این فرآیند داشته است. تجزیه و تحلیل ما نشان می‌دهد که میزان از دست رفتن هیدروژن در دوره‌هایی که محور چرخش مریخ به شدت کج بوده، بیش از ده برابر افزایش یافته است».

این نتیجه گیری توسط گروهی از دانشمندان سیاره شناس اروپایی به رهبری گابریلا گیلی، محققی در موسسه اخترفیزیک در گرانادا، هنگام توسعه یک مدل سه بعدی بسیار دقیق از آب و هوا و جو مریخ حاصل شد. این مدل امکان تخمین بسیار دقیقی از سرعتی که اتم‌ها و یون‌های مختلف تحت تأثیر باد خورشیدی از جو مریخ به فضا "فرار" می‌کنند را فراهم می‌کند.

علاقه‌ی پژوهشگران به این فرآیند از این واقعیت ناشی می‌شود که اندازه‌گیری‌های اخیر توسط کاوشگر‌های MAVEN و ExoMars نشان می‌دهد که بر اساس داده‌های زمین‌شناسی، مریخ باید مقدار بسیار کمتری از آب را نسبت به آنچه فرض می‌شود روی سطح آن وجود داشته، با این روش از دست داده باشد. این امر دانشمندان را به این فرضیه سوق داده است که سرعت تبخیر اتم‌های هیدروژن به فضا در گذشته بسیار بیشتر بوده است.

با هدایت این ایده، ستاره‌شناسان محاسبه کردند که در دوره‌های اولیه، مولکول‌های آب چند بار به لایه‌های بالایی جو مریخ رسیده و به هیدروژن و اکسیژن تجزیه شده‌اند، که اتم‌های آنها سپس توانسته‌اند به فضا "فرار" کنند. معلوم شد که میزان تبخیر تا حد زیادی به زاویه شیب محور مریخ نسبت به مدار آن بستگی دارد. هرچه این مقدار بالاتر باشد، سیاره سریع‌تر ذخایر آب خود را از دست می‌دهد.

به گفته دانشمندان، این امر به دلیل تجمع مقادیر زیادی ذرات گرد و غبار است که نور خورشید را جذب می‌کنند و جو مریخ را گرم کرده و آن را عاری از اکسیژن و هیدروژن می‌کنند.

دانشمندان همچنین خاطرنشان کردند که محور مریخ به صورت دوره‌ای در محدوده بسیار وسیعی از مقادیر نوسان می‌کند، که در گذشته منجر به دوره‌هایی می‌شد که زاویه انحراف بسیار بزرگ بود، یعنی حدود ۳۵-۴۰ درجه در مقایسه با ۲۵ درجه فعلی. در طول این دوره‌ها، نرخ از دست دادن هیدروژن ۱۰ تا ۱۰۰ برابر بیشتر از امروز بود و باعث شد مریخ مقادیر عظیمی آب از دست بدهد، آنقدر که سطح آن با لایه‌ای از رطوبت به ضخامت ۸۰ متر پوشانده شود.

منبع: خبرگزاری تاس