باشگاه خبرنگاران جوان؛ محبوبه کباری - اگر چه حذف دهک ۴ از وام ۴۰۰ میلیونی مستاجران جای بحث و بررسی دارد، اما نظر کارشناسان بر این است که وام یک نامسئله بوده و وام راهکار مناسبی برای معضل مسکن مستاجران نیست. طبق شواهد علاقه وزارت راه و شهرسازی بر این است که مردم هم‌چنان مستاجر بمانند. در حالی که راهکار در یک کلام است: 

عرضه زمین به مستاجران

 فرزانه صادق مالواجرد در دومین جلسه شورای عالی مسکن بیان کرد که به دهک‌های یک تا ۴ جامعه به عنوان دهک‌های پایین درآمدی تا سقف ۴۰۰ میلیون تومان وام قرض‌الحسنه پرداخت می‌شود. اما مدتی بعد، هیئت عالی بانک مرکزی اعلام کرد که این تسهیلات به متقاضیان سه دهک اول درآمدی اعطا خواهد شد.

بیان این تفاوت‌ها توجه کارشناسان را بر این مسئله جلب کرد که پرداخت وام برای مستاجران، نه تنها گرهی از مشکلات آنان را باز نخواهد کرد، بلکه با این رویکرد، مردم هیچ‌گاه صاحب خانه نمی‌شوند و تنها ناتوانی آنها در پرداخت اقساط وام باقی خواهد ماند. این در حالی است که در برنامه هفتم  نیز پیشنهاد شده است تا به دهک‌های اول تا سوم، زمین واگذار شود. پیشنهاد کارشناسان این است که راهکار دائمی برای کمک به مستاجران، اعطای زمین به آنها است.

بی‌فایدگی وام در حل مشکل مستاجران

مسئله گرانی و هزینه مسکن، دیگر تنها دهک خاصی از مردم را گرفتار نکرده است. طبق آمار، سهم مسکن در سبد هزینه خانوار در تهران به بیش از ۵۵ درصد رسیده است.

پیش از این نورالدین آهی مشاور رئیس‌جمهور ‌اعلام‌کرده بود:۶۰ درصد درآمد خانوار‌ها صرف مسکن می‌شود. این عدد نشان از این دارد که در شرایطی که گرانی سایه شوم خود را بر سفره مردم انداخته‌است، هزینه مسکن نیز قصد جان آنها را کرده است. 

اگر چه شاید قصد دولت کمک به مسکن مردم باشد، اما به زعم کارشناسان پرداخت وام به مستاجران گره‌گشای مشکل آنان نخواهد بود. این در شرایطی است که مردم توان بازپرداخت این وام‌ها را نیز ندارند و تنها فشار روانی برای آنان باقی خواهد ماند.

سهم مسکن به ۴۲.۴ درصد در سال ۱۴۰۲ رسید

با بررسی سهم مسکن در سبد هزینه خانوار شهری طی سال‌های ۱۳۸۰ تا۱۴۰۲ می‌توان مشاهده کرد که سهم هزینه مسکن از کل سبد هزینه خانوار از ۲۹.۲ درصد در سال ۱۳۸۰ به ۴۲.۴ درصد در سال ۱۴۰۲ رسیده است. خانوار‌های شهری در سال ۱۳۸۰ به طور میانگین ۸۹۲ هزار تومان برای مسکن هزینه کردند. این هزینه با رشد ۹۷۱۵ درصدی به ۸۷ میلیون و ۵۵۸ تومان در سال ۱۴۰۲ رسیده است.

این‌ها همه نشان از این دارد که پرداخت وام به دهک‌ها راه‌حل پایدار و دائمی نیست و آنها هم‌چنان مستاجر خواهند ماند. باید چاره‌ای اندیشید تا سهم هزینه مسکن از سبد هزینه خانوار کاسته شود.

مسکن؛ معضلی برای تمام دهک‌ها

طبق آمار دهک اول، دوم و سوم روی هم رفته ۲۵ میلیون نفر از جمعیت کشور و دهک چهار و پنج نیز از خانوار‌هایی با متوسط جمعیت ۳.۵ میلیون نفر تشکیل شده است.

متوسط هزینه مسکن برای دهک‌های نهم و دهم در سال ۱۴۰۲ در مقایسه با سایر دهک‌ها نسبت به ۱۴۰۱ با شدت بیشتری افزایش یافته است. به نحوی که متوسط هزینه مسکن سالانه خانوار‌های شهری دهک دهم در سال ۱۴۰۲ نسبت به ۱۴۰۱ حدود ۹۷ درصد افزایش یافته است. بنابراین هزینه مسکن خانوار‌های دهک دهم در طوی یک سال تقریبا ۲ برابر شده است. این آمار نشان از این دارد که هزینه‌های مسکن تنها دهک خاصی را گرفتار نکرده است، بلکه تمام گروه‌های مردم با معضل مسکن و هزینه‌های آن مواجه‌اند.

هزینه مسکن دهک‌ها طبق داده‌های مرکز آمار در سال ۱۴۰۲

دهک اول ۲۶ میلیون تومان

دهک دوم ۳۸ میلیون تومان

دهک سوم ۴۵ میلیون تومان

دهک چهارم ۵۲ میلیون تومان

دهک پنجم ۶۲ میلیون تومان

دهک ششم ۷۰ میلیون تومان

دهک هفتم ۷۹ میلیون تومان

دهک هشتم ۹۶ میلیون تومان

دهک نهم ۱۳۹ میلیون تومان

دهک دهم ۲۶۴ میلیون تومان

راهکار در یک کلام، عرضه زمین به مردم

شاید بهتر باشد که وزارت راه و شهرسازی این بار به نظرات کارشناسان توجه بیش‌تری کند. طبق آمار و ارقام، درگیری تمام دهک‌های جامعه با مسئله مسکن نشان از اوضاع نابسامان تصمیم‌گیری مسئولان در این حوزه را دارد. راهکار‌هایی که طی سال‌ها توسط دولت‌های مختلف اتخاذ شده است، تا کنون نتوانسته است که باری از دوش مردم بردارد.

پرداخت وام و اعطای تسهیلات بانکی آن هم در شرایط تورمی کشور نمی‌تواند مستاجران را برای خانه‌دار شدن امیدوار کند. حتی اگر قرار باشد اعطای وام رفاه نسبی برای خانوار ایجاد کند، اما پرداخت اقساط وام خود فشار اقتصادی و روانی خانوار را تشدید می‌کند. راهکاری که می‌تواند ضمن خانه‌دار کردن مستاجران، آرامش روانی آنان را نیز رقم بزند، اعطای زمین به مردم است. 

واگذاری زمین به دهک یک تا سه طبق برنامه هفتم

در برنامه هفتم  نیز پیشنهاد شده است که به دهک‌های اول تا سوم زمین رایگان واگذار شود. علی احمدی عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی بیان کرده است که دولت می‌تواند با عرضه زمین در مناطق مختلف فرصت ساخت مسکن مناسب را در اختیار مردم قرار دهد. دولت نباید در نقش پیمانکار مسئولیت ساخت خانه را برعهده بگیرد. هدف باید صاحب خانه کردن مردم متقاضی باشد.

همه اینها نشان از این دارد که تنها یک راهکار موثر برای خانه‌دار کردن مستاجران پاسخ‌گوی نیاز مسکن آنان خواهد بود، اینکه باید کمک به مستاجران در قالب اعطای زمین به آنان باشد.