باشگاه خبرنگاران جوان _ یکی از استان‌هایی است که طی چند سال اخیر با پدیده آلودگی هوا دست‌وپنجه نرم می‌کند. خشکسالی‌های پی‌درپی به ویژه در فصول گرم سال نیز پدیده ریزگردها را کنترل‌ناپذیرتر و به بحرانی جدی در این استان تبدیل کرده است که نه‌تنها سلامت ساکنان این استان را تهدید می‌کند، بلکه اثرات مخربی بر محیط‌زیست، کشاورزی و اقتصاد منطقه دارد.

ریزگردها، ذرات معلق بسیار ریزی هستند که عمدتاً منشأ خارجی دارند اما منشأ داخلی مانند فعالیت‌های کشاورزی و صنعتی سبب تشدید وضعیت شده است. منابع خارجی این ذرات بیشتر از کشورهای همسایه و کانون‌های داخلی از جمله مناطق خشک و بیابانی البرز و کرج است که با بادهای موسمی و جوی وارد منطقه می‌شوند. کاهش بارش‌ها و خشکسالی‌های مداوم، سطح آب‌های زیرزمینی را کاهش داده و خاک را برای بروز ریزگردها مستعدتر کرده است.

بر اساس اعلام ادارات کل هواشناسی و حفاظت محیط‌زیست استان البرز، سطح غلظت ذرات معلق در هفته‌های اخیر به حدی رسیده که سبب اعلام اخطارهایی مبنی بر عدم حضور مردم در فضای باز شده است زیرا پایش‌های بهداشتی نشان می‌دهد که این ریزگردها موجب افزایش مراجعه افراد به مراکز درمانی با علائم تنفسی و بیماری‌های مزمن می‌شود و در برخی موارد ممکن است جان افراد آسیب‌پذیر را به خطر بیندازد.

محمدصادق حسنوند، رئیس مرکز تحقیقات آلودگی هوا در پژوهشکده محیط‌زیست دانشگاه علوم پزشکی تهران، آلودگی هوا را دومین عامل مرگ‌ومیر در کشور عنوان می‌کند و می‌گوید: وضعیت کیفیت هوا از روز چهارشنبه 11 تیر تاکنون در تهران و بسیاری از شهرها ناسالم، بسیار ناسالم و خطرناک گزارش شده و بر اساس اطلاعات و داده‌های موجود، شاخص کیفیت هوا به دلیل ذرات معلق 10 میکرون و 2.5 میکرون در وضعیت ناسالم قرار دارد و این ذرات، دلیل آلودگی هوا هستند.

آلودگی گردوغبار، تهدید جدی برای سلامت مردم

معمولاً در چنین شرایطی اعلام می‌شود که شهروندان تا حد امکان از تردد غیرضروری در سطح شهر اجتناب کنند چراکه کیفیت هوا برای همه گروه‌ها ناسالم است. همچنین توصیه می‌شود همه مردم به‌ویژه افراد آسیب‌پذیر و گروه‌های حساس تا حد امکان از منازل خارج نشوند یا در صورت لزوم، از ماسک‌هایN95 استاندارد یا همان ماسک‌های سه‌بعدی استفاده کنند و یا اگر ماسک در دسترس نیست پوشاندن دهان و بینی با یک پارچه می‌تواند مواجهه آن‌ها را با گردوغبار کاهش دهد.

محمد نوری سپهر، عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی استان البرز نیز آلودگی گردوغبار را تهدیدی جدی برای سلامت مردم می‌داند و بیان می‌کند: ذرات معلق ناشی از گردوغبار که عمدتاً بین 2.5 تا 10 میکرون هستند، به‌راحتی وارد دستگاه تنفسی می‌شوند و می‌توانند منجر به تشدید بیماری‌های ریوی، آسم، برونشیت مزمن و حتی بیماری‌های قلبی-عروقی شوند، این آلودگی به ویژه برای کودکان، سالمندان، بیماران قلبی و تنفسی بسیار خطرناک است.

در میان اما و اگرها و نظریه‌های مختلف در خصوص این آلودگی، سازمان زمین‌شناسی، تالاب خشکیده صالحیه را منشأ گردوغبار در کرج و تهران عنوان و اذعان می‌کند: شرایط خشکی در این مناطق بسیار بالاست و اراضی به‌شدت خشک شده‌اند. زمانی که این خشکی با باد مناسب ترکیب می‌شود، خروجی آن چیزی است که اکنون در تهران شاهد هستیم. وقتی پایداری ذرات ریز در فضا زیاد باشد، احتمال تأثیر گردوغبار خارجی نیز وجود دارد.

منشا آلودگی هوای البرز چیست؟

قربانعلی محمدپور، مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان البرز ضمن رد انتساب آلودگی‌های اخیر به خشک شدن تالاب صالحیه و با تأکید بر اینکه این موضوع می‌تواند در آلودگی تأثیرگذار باشد، عنوان کرد: هر سالی که به هر دلیلی در استانی فعالیت‌های کشاورزی صورت نمی‌گیرد، مشکلاتی در همان استان و استان‌های هم‌جوار پدید می‌آید اما موضوع ریزگردها در حال حاضر موردتوجه قرار دارد.

وی می‌افزاید: بر اساس گزارش‌های هواشناسی، بخش زیادی از این آلودگی منشأ خارجی و بخش دیگری از آن نیز منشأ داخلی دارد که از شمال غرب به سمت مرکز کشور دنبال می‌شود و وزش باد در این مسیر می‌تواند مقداری از این ریزگردها را از صالحیه و مقدار دیگر را از اراضی کشاورزی و آب‌بندان‌هایی که طی سال‌های اخیر خشک شده‌اند به دنبال داشته باشد.

مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان البرز همچنین کاهش بارندگی در سال‌های اخیر را یکی دیگر از دلایل این پدیده می‌داند و مطرح می‌کند: این روزها به علت تغییرات اقلیمی، خشک شدن، کم بارش بودن، عدم رطوبت و پیوستگی این خاک کانون‌های فعال در سطح کشور زیاد هستند و هر وزش باد می‌تواند این پدیده را مجدداً فعال کند.