باشگاه خبرنگاران جوان- حمید رهنما، کارشناس مسئول تیم‌های امداد و نجات جمعیت هلال‌احمر، در حاشیه تور بازدید خبرنگاران از محل نگهداری از سگ‌های امداد و نجات با اشاره نقش حیاتی سگ‌های زنده‌یاب در عملیات‌های نجات گفت: سگ‌های ما علاوه بر مأموریت‌های داخلی، در عملیات‌های بین‌المللی مانند سیل پاکستان و زلزله ترکیه نیز حضور مؤثر داشته‌اند. در جریان هر حادثه، باید کاملاً مراقب آنها باشیم؛ چون جان این سگ‌ها برای ما بسیار ارزشمند است. گاهی یک قلاده سگ می‌تواند جان چندین انسان را نجات دهد. اگر در حین عملیات آسیبی ببیند، از روند جست‌و‌جو خارج می‌شود و ممکن است افراد کمتری نجات پیدا کنند.

وی در ادامه به شرایط سخت آموزش سگ‌ها اشاره کرد و افزود: در دوره‌های آموزشی، چالش‌هایی مثل آتش، دود فراوان، و صدای ترقه برای سگ‌ها شبیه‌سازی می‌کنیم تا آماده شوند، اما موج انفجار یکی از مواردی است که فشار زیادی به آنها وارد می‌کند و واقعاً باعث استرس می‌شود.

رهنما با تأکید بر ارتباط مداوم و نزدیک مربیان با سگ‌ها ادامه داد: این سگ‌ها به‌طور مداوم در حال تمرین و تکرار آموزش‌ها هستند. واقعاً ما با این حیوانات زندگی می‌کنیم. هر روز، هر ساعت، تمام کار ما صفر تا صد با سگ‌هاست. از لحظه‌ای که وارد محل کار می‌شویم، مستقیم سراغ لانه آنها می‌رویم. این ارتباط باید دائمی و عاطفی باشد.

وی افزود: اکثر همکاران من حتی به مرخصی نمی‌روند، چون تمام ذهن‌شان با سگ‌هایشان است. اینها ماشین نیستند که اگر مشکلی داشتند ببریم تعمیرگاه؛ موجودات زنده و بسیار باهوشی هستند. گاهی زودتر از خود ما متوجه می‌شوند مربی‌شان حال خوبی ندارد و رفتارشان را تغییر می‌دهند تا بیشتر همراهی‌اش کنند.

رهنما درباره دوره خدمت این سگ‌ها نیز توضیح داد: حدود ۱۰ سال سن کاری دارند، اما از سال هشتم به بعد، یک توله در کنار آنها قرار می‌گیرد تا وقتی سگ اصلی بازنشسته شد، توله آماده ورود به عملیات باشد.

وی به خاطره‌ای تأثربرانگیز نیز اشاره کرد: یکی از نجات‌یافتگان به دیدن سگی آمده بود که جانش را نجات داده بود. وقتی سگ را دید، او را در آغوش گرفت و گفت: تنها صدای آرامش‌بخش اون لحظه برای من، صدای پارس همان سگی بود که پیدایم کرد.

رهنما با بیان اینکه اولویت کاری این سگ‌ها زنده‌یابی است، افزود: با دستور مربی، در مواردی نیز پیکر‌های جان‌باختگان را پیدا می‌کنند. این سگ‌ها با مهارت، نقطه‌زنی انجام می‌دهند و دقیق محل را مشخص می‌کنند.

وی همچنین به توسعه ظرفیت تیم‌های ردیاب در کشور اشاره کرد: الان وارد مرحله تربیت سگ‌های ردیاب شده‌ایم، به‌ویژه در استان مازندران. در جریان جنگ ۱۲ روزه اخیر، تجربیاتی کسب کردیم که منجر به اصلاح روند آموزش‌ها شد و به پیشرفت قابل‌توجهی رسیدیم. مربیان فعلی ما کاملاً ایرانی هستند و با استاندارد‌های بالا کار می‌کنند.

 رهنما  گفت: در یکی از عملیات‌ها به دلیل موج انفجار،۲ قلاده سگ جان خود را از دست دادند. این برای ما اتفاق بسیار تلخی بود.

او با اشاره به هزینه‌های نگهداری این سگ‌ها تصریح کرد: هزینه نگهداری این سگ‌ها بسیار بالاست و فقط مربوط به غذا نیست. مراقبت‌های دامپزشکی، بهداشت، آموزش، تجهیزات و محل نگهداری همگی هزینه‌بر هستند.

رهنما گفت: بعد از بازنشستگی، سگ‌ها معمولاً به مربی‌شان واگذار می‌شوند، چون تنها کسی که ارتباط عاطفی عمیق با آنها دارد، همان مربی است.

به گفته وی، تاکنون سگ‌های زنده‌یاب این تیم موفق به پیدا کردن ۱۵ فرد زنده و ۱۸۸ پیکر شده‌اند.

مصطفی شاه‌کرمی، دامپزشک و پزشک معتمد تیم‌های امداد و نجات، با اشاره به اهمیت پشتیبانی درمانی سگ‌های زنده‌یاب گفت: با تلاش و پیگیری‌ها، برای نخستین‌بار در ایران، یک خودروی امداد سیار کاملاً تخصصی برای سگ‌های امدادی طراحی و تجهیز شد. این خودرو به اتاق جراحی و یک کلینیک دامپزشکی مستقل مجهز است و تمامی تجهیزات پیشرفته مانند دستگاه مانیتورینگ قلبی، فشار خون، ساکشن، شوک الکتریکی قلبی، دارو‌های مورد نیاز و دیگر امکانات پزشکی در آن فراهم شده است.

وی افزود: این خودرو توسط اقای محمودی، رئیس سازمان امداد و نجات، در اختیار ما قرار گرفت و مدتی در شهریار مستقر بود و به‌عنوان کلینیک سیار برای سگ‌های امدادی مورد استفاده قرار می‌گرفت. این سیستم کاملاً عملیاتی است و دستگاه‌های اصلی آن از کشور ژاپن وارد شده‌اند.

شاه‌کرمی در توضیح قابلیت‌های این واحد درمانی گفت: در این خودرو می‌توان اقداماتی مانند مدیریت زخم، سرم‌تراپی، پانسمان، و حتی خارج‌کردن ترکش را انجام داد. در واقع، هرگونه مداخله درمانی اورژانسی برای سگ‌ها در لحظه ممکن است.

وی همچنین با اشاره به امکانات بالای این سیستم گفت: امکانات ما در این حوزه کامل و مجهز است و تفاوتی با نمونه‌های خارجی ندارد.

شاه‌کرمی در بخش پایانی سخنانش با ابراز تأسف گفت: متأسفانه دو قلاده سگ که در محل دیگری مستقر بودند، به دلیل شدت موج انفجار و نبود دسترسی به امداد فوری، جان خود را از دست دادند.

گفتنی است؛ یکی از سگ‌ها به نام «مکسی» که حدود ۸ سال سن دارد در عملیات اخیر در پی جنگ ۱۲ روزه به پایش ترکش خورد و دچار آسیب شد که پس از مداوا دوباره به جمع سگ‌های گروه آنست پیوست.

حمید رهنما در توضیح روند آواربرداری و نقش سگ‌های زنده‌یاب در عملیات‌های نجات اظهار کرد: مرحله نهایی آموزش این سگ‌ها، جست‌و‌جو و نجات در شرایط واقعی آوار است. در زمان وقوع حادثه، وقتی احتمال وجود فرد زنده زیر آوار مطرح می‌شود، در کمترین زمان ممکن موضوع به تیم آنست اطلاع داده می‌شود. به‌سرعت تیم سگ‌های زنده‌یاب به محل اعزام شده و عملیات جست‌و‌جو را آغاز می‌کند.

وی ادامه داد: برای آمادگی بهتر، ما در اینجا یک فضای شبیه‌سازی‌شده‌ی آوار طراحی کرده‌ایم تا سگ‌ها در محیطی نزدیک به واقعیت آموزش ببینند. این شبیه‌سازی‌ها کمک می‌کند که حیوانات در شرایط اضطراری عملکرد سریع، دقیق و مؤثری داشته باشند.

در ادامه این بازدید، برای نمایش عملی نحوه عملکرد سگ‌های زنده‌یاب در جست‌وجوی افراد زیر آوار، یک داوطلب به‌صورت آزمایشی در فضای شبیه‌سازی‌شده‌ی آوار پنهان شد. سپس یکی از سگ‌های آموزش‌دیده از محل نگهداری به صحنه عملیات آورده شد.

سگ پس از چند دقیقه جست‌و‌جو و بوکشیدن در اطراف آوار، محل حضور فرد پنهان‌شده را شناسایی کرد و با پارس‌کردن ممتد، تیم امداد را از وجود فرد زنده در آن نقطه مطلع ساخت؛ رفتاری که در عملیات‌های واقعی نیز نشانه‌ای از موفقیت در شناسایی است.