باشگاه خبرنگاران جوان؛ سمانه هرمزی - زهرا رضایی ملکوتی مدیر پایگاه جهانی بیابان لوت در خراسان جنوبی با حضور در برنامه رادیویی میز خبر صدا و سیمای استان گفت: بیابان لوت به عنوان اولین اثر طبیعی ایران در سال ۱۳۹۵ توسط اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN) به ثبت جهانی رسید. این بیابان شگفت‌انگیز که در جنوب شرقی ایران و در میان استان‌های سیستان و بلوچستان، کرمان و خراسان جنوبی قرار دارد، با وسعتی معادل ۲۳ هزار کیلومتر مربع و حریمی ۱۸ هزار کیلومتر مربعی، مجموعه‌ای بی‌نظیر از جاذبه‌های طبیعی را در خود جای داده است.

او افزود: از مرتفع‌ترین هرم‌های ماسه‌ای گرفته تا بلندترین و طویل‌ترین کلوت‌ها، رودخانه شور، قطب حرارتی زمین در منطقه گندم بریان، دهانه‌های آتشفشانی، شهاب‌سنگ‌ها و تنوع زیستی گیاهی و جانوری، همگی بیابان لوت را به یکی از منحصربه‌فردترین بیابان‌های جهان تبدیل کرده‌اند که این بخش‌ها در استان ما نیز وجود دارد؛ علاوه بر این، ارزش‌های زمین‌شناسی، تاریخی-فرهنگی، باستان‌شناسی و همچنین رسوم و آیین‌های مردمان منطقه، لوت را به گنجینه‌ای غنی بدل نموده است.

ملکوتی بیان کرد: در زمینه حفاظت و معرفی این میراث جهانی، اقدامات مهمی در روستای دهسلم، به عنوان یکی از پایگاه‌های مهم بیابان لوت در خراسان جنوبی صورت گرفته است. بر همین اساس، خانه‌ای در این روستا به پایگاه جهانی بیابان لوت تبدیل شده و همچنین خانه‌های بوم‌گردی برای اقامت گردشگران مهیا شده است.

مدیر پایگاه جهانی بیابان لوت در خراسان جنوبی ادامه داد: تحقیقات میدانی برای شناسایی پوشش گیاهی بیابان لوت و همچنین برنامه‌های توسعه گردشگری در این منطقه در حال انجام است؛ در این منطقه دمای ۷۳ درجه سانتی‌گراد در ریگ یلان به ثبت رسیده است.

او عنوان کرد: اولین همایش بین‌المللی بیابان لوت، نصب تابلو‌های معرفی دوزبانه در مسیر نهبندان تا لوت، برگزاری کارگاه‌ها و دوره‌های آموزشی، نمایشگاه‌های صنایع دستی و شرکت در رویداد‌های بین‌المللی از دیگر اقدامات انجام شده در جهت معرفی و توسعه گردشگری بیابان لوت است؛ همچنین کوه‌های مریخی و نخلستان‌های روستای دهسلم نیز در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده‌اند.

ملکوتی تصریح کرد: قسمت اعظم بیابان لوت در استان کرمان قرار دارد، اما هرم‌ها و تپه‌های ماسه‌ای عظیمی نیز در محدوده استان خراسان جنوبی مشاهده می‌شوند؛ از زمان ثبت جهانی شدن بیابان لوت، تلاش مستمری برای معرفی این منطقه و جذب سرمایه‌گذاری و اعتبارات صورت گرفته تا بتوانیم این میراث طبیعی را به مقصدی جذاب برای گردشگران داخلی و خارجی تبدیل کنیم.

مدیر پایگاه جهانی بیابان لوت در خراسان جنوبی اظهار کرد: توسعه گردشگری پایدار در بیابان لوت نیازمند همکاری و مشارکت تمام دستگاه‌های دولتی، دانشگاه‌ها، بخش خصوصی و جامعه محلی است تا بتوانیم از ظرفیت‌های این منطقه به بهترین نحو استفاده کنیم.

او گفت: خراسان جنوبی از زمان ثبت جهانی شدن بیابان لوت، تمام تلاش خود را برای معرفی این منطقه و جذب اعتبارات لازم به کار گرفته است تا این میراث طبیعی و فرهنگی در کانون توجه گردشگران قرار گیرد.

ملکوتی افزود: توسعه گردشگری در این منطقه نیازمند همکاری تمامی دستگاه‌های اجرایی، دانشگاه‌ها و بخش خصوصی است تا بتوانیم از پتانسیل‌های بیابان لوت به بهترین شکل بهره‌برداری کنیم.

گردشگری بیابان لوت، از ایده‌پردازی تا توسعه پایدار با چالش‌های سرمایه‌گذاری

اسماعیل‌زاده استاد دانشگاه و عضو کمیته علمی و اجرایی همایش بین‌المللی گردشگری بیابان لوت با محوریت سرمایه‌گذاری استان با حضور در برنامه میز خبر گفت: امسال شاهد برگزاری چهارمین همایش بین‌المللی گردشگری بیابان لوت در دانشگاه بیرجند خواهیم بود؛ خروجی این همایش باید در حوزه‌های سیاست‌گذاری، برندسازی، تبلیغات و تولید داده‌های کاربردی باشد، چرا که ما هم اکنون با کمبود سرمایه مواجه هستیم و تنها می‌توانیم نقشه راهی برای حفاظت از بیابان لوت و حفظ جایگاه آن در فهرست میراث جهانی ارائه دهیم.

او افزود: در بیابان لوت می‌توانیم سازه‌های گردشگری را از منظر علمی، زیبایی‌شناختی و تخصصی معرفی کنیم تا سرمایه‌گذاران بتوانند از این ایده‌ها در حوزه‌های مختلف بهره‌برداری کنند؛ در نهایت، ما در تلاشیم تا این حرکت را به سمت توسعه پایدار سوق دهیم.

اسماعیل‌زاده بیان کرد: بیابان لوت از نظر وسعت، بیست و هفتمین پهنه بیابانی دنیا محسوب می‌شود و دارای تنوع زیستی، آثار و جاذبه‌های بی‌نظیری است که آن را در زمره آثار شگفت انگیز ثبت شده قرار داده است.

استاد دانشگاه و عضو کمیته علمی و اجرایی همایش بین‌المللی گردشگری بیابان لوت با محوریت سرمایه‌گذاری استان ادامه داد: متأسفانه استان ما با تنها هفته‌ای ۴ پرواز و زیرساخت‌های نامناسب در حوزه بیابان لوت، جذابیت چندانی برای گردشگران و سرمایه‌گذاران ندارد. بنابراین، برای تحقق حتی یکی از ایده‌های مطرح شده، نیازمند تأمین بودجه هستیم.

او عنوان کرد: نبود زیرساخت‌های مناسب، کمبود سرمایه و نبود سرمایه‌گذار باعث شده است که با وجود این ظرفیت عظیم، به آن به اندازه ارزشش پرداخته نشود.

بیشتر بخوانید

اسماعیل‌زاده تصریح کرد: در هر همایش، بیانیه‌ای صادر می‌شود که فرصت‌ها، تهدید‌ها و منافع سرمایه‌گذاری را برای علاقه‌مندان مشخص می‌کند؛ طرح جامع گردشگری استان و مقالات پژوهشی منتشر شده، جزئیات کاملی را در این زمینه ارائه می‌دهند که سرمایه‌گذاران می‌توانند به آنها مراجعه کنند. هدف ما در همایش پیش رو این است که سرمایه‌گذاران با اطمینان خاطر بیشتری به منطقه بیایند، موقعیت و بافت مکانی را به دقت بررسی کرده و سرمایه‌گذاری کنند.

استاد دانشگاه و عضو کمیته علمی و اجرایی همایش بین‌المللی گردشگری بیابان لوت با محوریت سرمایه‌گذاری در استان اظهار کرد: از اندیشمندان، دغدغه‌مندان و فعالان این حوزه درخواست داریم تا دستاورد‌ها و ایده‌های خود را در زمینه بیابان لوت با ما در میان بگذارند.

او گفت: ما نیاز داریم که سرمایه گذاران با خیالی آسوده به منطقه بیایند و موقعیت و بافت مکانی را به طور دقیق بررسی کرده و سرمایه‌گذاری کنند.

اسماعیل‌زاده افزود: توسعه گردشگری در بیابان لوت نیازمند سرمایه‌گذاری قابل توجهی است که متأسفانه در حال حاضر با کمبود آن مواجه هستیم.

بیابان لوت، سیاره‌ای ناشناخته با جاذبه‌های منحصر‌به‌فرد

در گفتگویی تلفنی با برنامه میز خبر، مقصودی عضو هیئت علمی دانشگاه تهران و مدیر پرونده ثبت بیابان لوت در میراث جهانی یونسکو، به تشریح ویژگی‌ها و جاذبه‌های این منطقه پرداخت و گفت: بیابان لوت با شگفتی‌ها، ویژگی‌ها و جاذبه‌هایش، گویی سیاره‌ای دیگر است؛ وسعت عرصه و حریم این بیابان به قدری بزرگ است که از برخی کشور‌های اروپایی یا آسیایی کوچکتر نیست. محیط این اثر طبیعی ۸۶۰ کیلومتر است.

او افزود: در گذشته، بی‌آب بودن بیابان لوت به عنوان یک نقطه ضعف تلقی می‌شد، اما امروزه همین ویژگی به یک ارزش بیابانی تبدیل شده و گردشگران بسیاری را به سوی خود جذب می‌کند. تجربه بازدید از گرمترین نقطه جهان، انگیزه‌ای جدید برای گردشگران است.

مقصودی بیان کرد: بیابان لوت جاذبه‌های زمین‌شناختی متعددی دارد. برای مثال، بیشترین تعداد شهاب سنگ کشف و ثبت شده در این منطقه قرار دارد. همچنین، وجود میگوی آب شیرین در بیابان لوت، که با هر بارندگی زنده می‌شود، از دیگر شگفتی‌های این منطقه است؛ علاوه بر اینها، آثار باستانی فراوانی نیز در بیابان لوت یافت می‌شود.

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران و مدیر پرونده ثبت بیابان لوت در میراث جهانی یونسکو ادامه داد: ارزش‌های این منطقه باید به درستی در ابتدا شناسایی، سپس حفاظت و با تمام ظرفیت‌ها معرفی شوند.

او عنوان کرد: سرمایه‌گذاری در بیابان لوت، در صورت عدم مدیریت صحیح، می‌تواند به یک تهدید تبدیل شود، اما اگر این سرمایه‌گذاری به درستی مدیریت شود، فرصت‌های بسیار خوبی را به همراه خواهد داشت؛ هم اکنون بیابان لوت با مشکل مدیریت گردشگری روبروست. بنابراین، باید برنامه‌مدیریت سرمایه‌گذاری دقیقی تدوین شود تا از آسیب‌های احتمالی جلوگیری شود.

 مقصودی تصریح کرد: تحقیقاتی انجام شده که بر اساس آن، ۸۳ منطقه در بیابان لوت از نظر حفاظتی تعریف و دسته‌بندی شده‌اند؛ در این تحقیقات، مشخص شده است که در هر منطقه حفاظتی، چه نوع بهره‌برداری‌هایی باید انجام شود و چه اتفاقاتی باید رخ دهد. به عنوان مثال، در منطقه حفاظتی درجه یک، تنها می‌توان امور پژوهشی، تحقیقاتی و رویداد‌های خاص مدیریت شده را انجام داد.

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران و مدیر پرونده ثبت بیابان لوت در میراث جهانی یونسکو اظهار کرد: در حال حاضر، درگاه‌های ورودی متعددی به بیابان لوت وجود دارد؛ کرمان به عنوان یکی از این درگاه‌ها، زودتر معرفی شده و مردم آن منطقه آموزش‌های لازم را دیده‌اند، همچنین، تعداد خانه‌های بوم‌گردی در این منطقه افزایش یافته است.

او گفت: در زمان ثبت جهانی بیابان لوت، زمانی که مزایای این ثبت برای مردم محلی بخش دهسلم توضیح داده می‌شد، یکی از حاضرین پرسید: "یعنی شما می‌خواهید از مهمان‌هایمان پول بگیریم؟ "، اما خوشبختانه، این فرهنگ کم‌کم در حال جا افتادن است و امسال در ایام عید، هیچ خانه‌ای در این منطقه خالی نبود و این نشان دهنده توسعه گردشگری است.

مقصودی افزود: زیرساخت‌های مناسبی در این منطقه وجود ندارد و تمام ارگان‌های استان باید تلاش کنند تا این استان نیز در حوزه لوت معرفی شود.

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران و مدیر پرونده ثبت بیابان لوت در میراث جهانی یونسکو در پایان گفت: مدیریت مشارکتی در این منطقه بسیار موثر است؛ الگو‌های مدیریتی مختلفی در جهان وجود دارد که می‌توان از آنها تجربه گرفت.