باشگاه خبرنگاران جوان - وبگاه لایو سایِنس در گزارشی آورده است: روزی خواهد رسید که منظومه شمسی به پایان خود برسد؛ اما منظومه شمسی دقیقاً چه زمانی پایان می‌یابد و چگونه از بین خواهد رفت؟

پاسخ به این پرسش‌ها، به تعریف ما از مرگ منظومه شمسی بستگی دارد. منظومه شمسی از هشت سیاره، چندین سیاره کوتوله، صد‌ها قمر و میلیارد‌ها سیارک، دنباله‌دار و شهاب‌سنگ تشکیل شده است.

بر سر مرز دقیق منظومه شمسی بحث وجود دارد؛ اما سه گزینه اصلی مطرح است: کمربند کویپر (منطقه‌ای از اجرام یخی در ورای مدار نپتون)، هلیوپوز (جایی که میدان مغناطیسی خورشید پایان می‌یابد) و ابر اورت (ابر فرضی از اجرام یخی که ورای کمربند کویپر و هلیوسفر قرار دارد)؛ و البته در مرکز همه اینها، خورشید با گرانش عظیم خود همه‌چیز را در کنار هم نگه داشته است.

خورشید هم مانند همه ستاره‌ها، سرانجام خواهد مرد. در حال حاضر، خورشید از طریق فرآیندی به نام همجوشی هسته‌ای در هسته خود، هیدروژن را به هلیوم تبدیل و گرما و نور تولید می‌کند.

فِرِد آدامز (Fred Adams)، اخترفیزیکدان نظری دانشگاه میشیگان، می‌گوید: خورشید تا حدود ۵ میلیارد سال دیگر به سوزاندن هیدروژن ادامه خواهد داد؛ اما هنگامی که این سوخت هیدروژنی تمام شود، خورشید به‌تدریج ناپایدارتر خواهد شد. هسته آن فرو می‌ریزد، سطح آن منبسط می‌شود و به یک غول سرخ سرد و متورم تبدیل می‌شود که عطارد و سپس زهره را می‌بلعد.

آدامز می‌گوید: ممکن است زمین دقیقاً روی لبه این غول سرخ قرار بگیرد؛ اما به احتمال زیاد خورشید در حال مرگ آن را هم می‌بلعد. البته مدت‌ها قبل از چنین رویدادی، انسان‌ها نابود شده‌اند. مریخ احتمالاً از دست غول سرخ، جان سالم به در خواهد برد و همه سیارات بیرونی از دسترس غول سرخ خارج خواهند بود و بنا به پیش‌بینی دکتر آلن استرن (از متخصصان برجسته در زمینه اجرام فرانپتونی) ابر اورت نیز بی‌ثبات خواهد شد و هلیوسفر کوچک و کوچک‌تر می‌شود.

حدود یک میلیارد سال بعد، خورشید به اندازه زمین، کوچک و به یک کوتوله سفید تبدیل می‌شود که یک هسته کم‌نور و فوق‌العاده فشرده‌شده نسخه پیشین آن است. منظومه شمسی به مکانی یخ‌زده و متروک تبدیل خواهد شد.

آلن استرن، دانشمند سیاره‌شناس و محقق اصلی مأموریت نیوهورایزنز ناسا، گفت: از نظر سکونت‌پذیری، این تقریباً پایان منظومه شمسی محسوب می‌شود.

مرگ خورشید به معنای پایان منظومه شمسی فعلی است؛ اما لزوماً به معنای نابودی کامل آن نیست. استرن توضیح داد: پاسخ دقیق و فنی این است که منظومه شمسی هرگز به دلیل تکامل خورشید یا مرگ آن به پایان نخواهد رسید.

حتی زمانی که خورشید به خاکستر بدل شود، بسیاری از اجرام، از جمله سیارات غول‌پیکری مانند مشتری، به چرخش حول آن ادامه خواهند داد.

آدامز اضافه کرد: در آینده‌ای بسیار دورتر، احتمال وقوع رویداد‌های نادر افزایش می‌یابد. در غیاب نیروی گرانشی خورشید، تعادل منظومه شمسی به هم می‌خورَد و هرج‌ومرج گرانشی آغاز می‌شود. خطر برخورد اجرام، عبور ستاره‌ها یا اَبَرنواَختر‌ها از نزدیکی منظومه شمسی و سپس متلاشی‌شدن اجرام آسمانی و صخره‌های فضایی آن نیز به‌شدت افزایش می‌یابد.

وی توضیح داد: برای مشاهده چنین رویدادی نه تنها دوبرابر عمر کنونی جهان، بلکه یک میلیارد، یک تریلیون و یک کوادریلیون برابر عمر کنونی آن لازم است تا این مقیاس‌های زمانی عظیم و رویداد‌های نادر به‌تدریج محتمل شوند؛ مثل این است که بگوییم برنده‌شدن در قرعه‌کشی اتفاقی نادر است؛ اما اگر میلیارد‌ها بار در آن شرکت کنید، احتمال برنده‌شدن شما افزایش می‌یابد.

حتی اگر منظومه شمسی از برخورد‌های فاجعه‌بار در امان بماند، باز هم تا ابد دوام نخواهد آورد. برخی دانشمندان معتقدند پروتون‌هایی که جهان ما را تشکیل می‌دهند نیز در نهایت فرو خواهند پاشید. هرچند این پدیده تاکنون مشاهده نشده؛ اما آزمایش‌های نظری طول عمر پروتون را بیش از ۱۰ به توان ۳۴ سال تخمین زده‌اند؛ ممکن است با ادامه تحقیقات درباره طول عمر پروتون‌ها، این عدد از این هم بیشتر شود.

منبع: ایرنا