خودروهای سواری دیزلی، که در بسیاری از نقاط جهان به دلیل کارایی بالا و صرفه‌جویی در مصرف سوخت مورد استقبال قرار می‌گیرند، در ایران کاملاً غایب هستند. هیچ‌یک از خودروسازان داخلی مانند ایران خودرو یا سایپا به تولید خودروهای سواری با پیشرانه دیزلی روی نیاورده‌اند و حتی در سیاست‌های وارداتی نیز،  خودروهای سواری دیزلی هیچ‌گاه به بازار ایران راه پیدا نکرده‌اند.

این در حالی است که برندهای معتبر جهانی مانند فولکس‌واگن،  مرسدس‌بنز،  ب‌ام‌و،  ولوو و تویوتا سال‌هاست که خودروهای سواری دیزلی پیشرفته‌ای تولید می‌کنند که در بازارهای اروپا، آسیا و حتی آمریکا طرف‌داران زیادی دارند. کارشناسان معتقدند عدم توجه به این نوع خودروها در ایران، فرصت بهره‌مندی از مزایای اقتصادی و زیست‌محیطی آن‌ها را از بین برده و تنوع سبد سوخت خودروهای سواری، به‌عنوان یک سیاست راهبردی، می‌تواند با ورود این خودروها به بازار محقق شود.

چرا خودروهای سواری دیزلی در ایران غایب هستند؟

در ایران، تولید و استفاده از خودروهای سواری عمدتاً بر پیشرانه‌های بنزینی متمرکز بوده و خودروهای دیزلی بیش‌تر در بخش حمل‌ونقل سنگین مانند کامیون‌ها و اتوبوس‌ها به کار گرفته شده‌اند. به گفته برخی کارشناسان، عدم وجود زیرساخت‌های تولید موتورهای دیزلی پیشرفته برای خودروهای سواری، هزینه بالای توسعه این فناوری، و تصور نادرست درباره آلایندگی بالای دیزل در مقایسه با بنزین، از دلایل اصلی عدم تولید این خودروها در کشور است. همچنین، سیاست‌های وارداتی خودرو در ایران به‌طور سنتی بر مدل‌های بنزینی متمرکز بوده و محدودیت‌های گمرکی و نبود تقاضای مشخص، مانع از ورود خودروهای سواری دیزلی شده است.

این در حالی است که در اروپا، تا پیش از رسوایی دیزل‌گیت فولکس‌واگن در سال ۲۰۱۵، حدود ۵۰ درصد از خودروهای سواری فروخته‌شده دیزلی بودند و حتی پس از این ماجرا، فناوری‌های جدید دیزل با استانداردهای یورو ۶ و یورو ۷ همچنان جایگاه خود را حفظ کرده‌اند. در ایران، اما، حتی خودروهای دیزلی مدرن با فناوری‌های کاهش آلایندگی مانند فیلتر ذرات دیزل (DPF) و سیستم کاهش کاتالیزوری (SCR) وارد نشده‌اند، که این موضوع فرصت استفاده از مزایای این خودروها را از مصرف‌کنندگان ایرانی سلب کرده است.

مزایای خودروهای سواری دیزلی

خودروهای سواری دیزلی به دلیل ویژگی‌های فنی و اقتصادی خود، مزایای متعددی دارند که می‌تواند برای بازار ایران جذاب باشد.

موتورهای دیزلی به دلیل راندمان حرارتی بالاتر (حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد در مقایسه با ۲۰ تا ۳۰ درصد موتورهای بنزینی)، مصرف سوخت کم‌تری دارند. به گفته انجمن مهندسان خودرو (SAE)، یک خودروی سواری دیزلی با موتور ۲٫۰ لیتری می‌تواند تا ۲۰ درصد سوخت کم‌تری نسبت به معادل بنزینی خود مصرف کند. برای مثال،  فولکس‌واگن گلف TDI با مصرف میانگین ۴٫۵ لیتر در ۱۰۰ کیلومتر، در مقایسه با مدل بنزینی با مصرف ۶ لیتر، صرفه‌جویی قابل‌توجهی ارائه می‌دهد.

علاوه بر این، موتورهای دیزلی به دلیل ساختار مستحکم‌تر و فشار کاری کم‌تر در دورهای پایین، عمر مفید بیش‌تری دارند. گفته می‌شود موتورهای دیزلی می‌توانند بین ۳۰۰,۰۰۰ تا ۵۰۰,۰۰۰ کیلومتر بدون نیاز به تعمیرات اساسی کار کنند، در حالی که این عدد برای موتورهای بنزینی معمولاً بین ۱۵۰,۰۰۰ تا ۲۵۰,۰۰۰ کیلومتر است. این ویژگی برای رانندگان ایرانی که اغلب خودروهای خود را برای مدت طولانی استفاده می‌کنند، بسیار ارزشمند است.

موتورهای دیزلی گشتاور بیش‌تری در دورهای پایین تولید می‌کنند، که برای رانندگی در شرایط شهری و جاده‌های کوهستانی ایران ایده‌آل است. برای مثال، موتور ۲٫۰ لیتری دیزلی ب‌ام‌و سری ۳ با ۴۰۰ نیوتن‌متر گشتاور در دور ۱۷۵۰، عملکردی مشابه یک موتور بنزینی ۳٫۰ لیتری ارائه می‌دهد، اما با مصرف سوخت کم‌تر.

برخلاف تصور رایج، موتورهای دیزلی مدرن با فناوری‌هایی مانند DPF و SCR، انتشار CO۲ کم‌تری نسبت به موتورهای بنزینی دارند. طبق داده‌های آژانس محیط زیست اروپا (EEA)، خودروهای دیزلی یورو ۶ به‌طور متوسط ۱۵ درصد CO۲ کم‌تری نسبت به خودروهای بنزینی با قدرت مشابه تولید می‌کنند. این موضوع می‌تواند به کاهش اثرات زیست‌محیطی ناوگان خودرویی ایران کمک کند، به‌ویژه در کلان‌شهرهایی مانند تهران که با آلودگی هوا دست‌وپنجه نرم می‌کنند.

اگرچه هزینه اولیه خرید خودروهای دیزلی ممکن است کمی بالاتر باشد، اما هزینه‌های نگهداری و تعمیرات در بلندمدت به دلیل دوام بیشتر قطعات و مصرف سوخت کمتر، کاهش می‌یابد. به گفته کارشناسان، هزینه‌های سرویس دوره‌ای یک خودروی دیزلی مانند ولوو XC۶۰ TDI در مقایسه با مدل بنزینی مشابه، تا ۱۰ درصد کم‌تر است.

چالش‌های پیش رو در ایران

عدم تولید یا واردات خودروهای سواری دیزلی در ایران دلایل متعددی دارد. کیفیت پایین گازوئیل در برخی پمپ‌های سوخت ایران، که حاوی گوگرد بالایی است، می‌تواند به سیستم‌های کاهش آلایندگی مدرن دیزل آسیب برساند. این در حالی است که گازوئیل با استاندارد یورو ۴ یا بالاتر که برای موتورهای دیزلی مدرن لازم است، به‌طور گسترده در ایران در دسترس نیست. علاوه بر این، زیرساخت‌های تعمیر و نگهداری خودروهای دیزلی پیشرفته در ایران محدود است و این موضوع می‌تواند هزینه‌های تعمیر را برای مصرف‌کنندگان افزایش دهد.

همچنین، تصور نادرست درباره آلایندگی بالای خودروهای دیزلی، که عمدتاً ناشی از فناوری‌های قدیمی دهه‌های گذشته است، باعث شده که سیاست‌گذاران و مصرف‌کنندگان ایرانی تمایل کم‌تری به این خودروها نشان دهند. این در حالی است که فناوری‌های مدرن دیزل، مانند سیستم‌های تزریق مستقیم CRDi و توربوشارژرهای پیشرفته، این خودروها را به گزینه‌ای پاک‌تر و کارآمدتر تبدیل کرده‌اند.

تنوع سبد سوخت، یک سیاست راهبردی

متنوع‌سازی سبد سوخت خودروهای سواری، که بخش عمده تردد در ایران را به خود اختصاص می‌دهند، از سیاست‌های راهبردی کشور برای کاهش وابستگی به بنزین، بهبود کارایی سوخت و کاهش آلودگی‌های زیست‌محیطی است. در حال حاضر، بیش از ۸۰ درصد خودروهای سواری در ایران بنزینی هستند، که این موضوع فشار زیادی بر منابع بنزین وارد می‌کند و هزینه‌های تامین سوخت را افزایش می‌دهد.

ورود خودروهای سواری دیزلی به بازار ایران می‌تواند این وابستگی را کاهش دهد، زیرا گازوییل در مقایسه با بنزین از نظر تولید داخلی و هزینه یارانه‌ای، فشار کم‌تری به اقتصاد کشور وارد می‌کند. به گفته برخی کارشناسان، ایران به‌عنوان یکی از تولیدکنندگان بزرگ گازوییل در منطقه، می‌تواند با توسعه زیرساخت‌های سوخت دیزل باکیفیت و ترویج خودروهای سواری دیزلی، مصرف بنزین را تا ۲۰ درصد کاهش دهد. علاوه بر این، خودروهای دیزلی می‌توانند به‌عنوان مکملی برای خودروهای برقی و هیبریدی در برنامه متنوع‌سازی سبد سوخت عمل کنند، به‌ویژه در مناطقی که زیرساخت‌های شارژ برقی هنوز توسعه نیافته‌اند.

با این وجود، نکته روش آن است که هنوز چاره‌ای برای متنوع‌سازی سبد سوخت پیدا نشده است و ادامه راه مصرف بی‌اندازه بنزین، کشور را به یک وادی بی‌بازگشت از کمبود شدید سوخت و پیامدهای ناگوار زیست محیطی وارد خواهد کرد.

منبع: اسب بخار