باشگاه خبرنگاران جوان؛ زهره شعبانی - طرح‌های هادی در روستا‌های استان قم با هدف توسعه متوازن و ارتقای کیفیت زندگی آغاز شده‌اند؛ اما در روند اجرا، با چالش‌هایی نظیر ضرورت حفظ بافت‌های سنتی، تأخیر در بازنگری‌ها و بی‌توجهی به برخی نیاز‌های محلی مواجه‌اند.

 از یک‌سو نیاز به حفظ بافت سنتی و سازگاری با اقلیم محلی، و از سوی دیگر لزوم هم‌راستاسازی با تحولات کالبدی، اقتصادی و زیست‌محیطی بوده است.

بر اساس آخرین نمایه جمعیتی که اردیبهشت‌ماه امسال منتشر شد، جمعیت استان قم به یک میلیون و ۴۷۲ هزار نفر رسیده که از این میان، حدود ۲۸ هزار نفر ساکن شهرستان جعفرآباد و ۲۰ هزار و ۱۵۵ نفر در شهرستان کهک هستند؛ دو منطقه‌ای که بخش عمده‌ای از روستاهای استان را در خود جای داده‌اند.

این پراکندگی، طراحی و اجرای طرح‌های هادی را با چالش‌هایی همراه کرده است.

 این طرح‌ها اگرچه در ظاهر بهبود‌هایی ملموس ایجاد کرده‌اند، اما در برخی موارد با مقاومت‌های مردمی و نارضایتی‌های محلی همراه بوده‌اند. برخی کارشناسان  معتقدند که  آمارها  پاسخگوی تحولات اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی گسترده دو دهه اخیر نیست.

بسیاری از امکانات پیش‌بینی‌شده در روستاها هنوز به مرحله اجرا نرسیده‌اند. مهاجرت معکوس نیز، هرچند نشانه‌ای مثبت از پویایی زیست روستایی است، اما هنوز به روندی فراگیر تبدیل نشده و نیازمند زیرساخت‌های گسترده‌تر و برنامه‌ریزی دقیق‌تر است.

حسن نظری، دهیار یکی از روستا‌های بخش کهک می گوید: در ابتدا مخالفت‌هایی وجود داشت؛ بخشی از کوچه‌های قدیمی تخریب شد. اما وقتی دیدیم بچه‌ها با کفش‌های تمیز بیرون می‌آیند، فهمیدیم که دیگر بازگشتی به روز‌های گل‌آلود نیست.

در جعفریه نیز، زن میان‌سالی که ترشی‌های خانگی‌اش حالا مشتریان شهری دارد، آسفالت کوچه را نماد تحول زندگی می‌داند او می گوید: ماشین از کوچه رد نمی‌شد، حالا مردم از شهر برای خرید ترشی خانگی ما می‌آیند. این آسفالت برای من یعنی مشتری، یعنی درآمد، یعنی زندگی.

بازنگری  طرح هادی در ۱۱ روستا

محمد اطهری، مدیرکل بنیاد مسکن استان قم، ضمن تشریح ابعاد مختلف این طرح‌ها گفت: طرح هادی صرفاً یک پروژه عمرانی نیست؛ بلکه نقشه‌راهی برای توسعه پایدار روستاهاست.

او افزود: این طرح با هدف هدایت ساخت‌وساز، تأمین زیرساخت‌های عمومی و کنترل مهاجرت بی‌رویه طراحی شده است. تاکنون این طرح در ۱۵۹ روستا اجرا شده و در سال جاری نیز در ۲۰ روستا ادامه دارد. همچنین بازنگری آن در ۱۱ روستا در دستور کار قرار گرفته است.

اطهری عنوان کرد:روستاها در طول زمان تغییر می‌کنند. بازنگری طرح هادی باعث می‌شود که طرح متناسب با تغییرات جمعیتی، اقتصادی و اجتماعی روستا هماهنگ شود.

به گفته او در طراحی‌های جدید، مسیر‌های دسترسی به زمین‌های کشاورزی اصلاح شده و امکانات عمومی نظیر فضای سبز و زمین بازی کودکان نیز پیش‌بینی شده است. تلاش ما بر این بوده که میان بافت تاریخی، نیاز‌های معاصر و آینده‌نگری، توازن برقرار شود.

در نهایت آنچه قابل توجه است، طرح‌های هادی برای ساکنان روستاها، فراتر از نقشه‌های مهندسی معنا دارند؛ آنها نماد امید، آسایش و بازگشت به ریشه‌ها هستند. تحقق کامل این معنا، مستلزم  توجه به نقد‌های سازنده، مشارکت واقعی مردم و بازنگری‌های به‌موقع است.