باشگاه خبرنگاران جوان؛ علیرضا فقیهی راد* - طی یک دهه گذشته و در حالیکه در دوران گذار تغییر نظم بین المللی به سر می‌بریم و با پدیده نظم‌های شبکه‌ای مواجهیم، یکی از مهمترین مولفه‌های شکل گیری نظم‌های جدید جهانی و منطقه‌ای، جنگ‌های کریدوری است. تاریخ انقضاء نگرش‌های جنگ سردی به جهان پایان یافته و شاهد پیوند وثیق ژئوپلیتیک، ژئواکونومیک و ژئوکالچر مبتنی بر سازه‌های نظم سایبرنتیک می‌باشیم.

قدرت‌های جهانی و منطقه‌ای برای شکل دهی به نظم‌های مطلوب خود، در حال طراحی و ایجاد کریدور‌های متعدد و رقیبی هستند. کریدور نه صرفا در معنای یک راه ترانزیتی، بلکه مفهومی چندبعدی اعم از اقتصادی، امنیتی، اطلاعاتی، نظامی و حتی تمدنی که شکل جدیدی از نظم‌های منطقه‌ای و جهانی را بوجود می‌آورند.

آمریکا با ائتلاف امنیتی I۲U۲ (امارات، هند، آمریکا، عربستان) زمینه سازی طراحی کریدور IMEC را کرد. کریدوری که اولا به عنوان رقیب جدی کریدور یک کمربند_یک جاده (راه ابریشم) چین می‌باشد دوما این کریدور که یک ماه قبل از ۷ اکتبر در حال پیاده سازی بود، مقدمه‌ای برای ابر پروژه تطبیع و عادی سازی روابط کشور‌ها با رژیم صهیونیستی و عملا حذف همیشگی مساله فلسطین بود که البته با طوفان الاقصی زمین گیر شد. سوما با عملیاتی شدن این کریدور و دور زدن ایران، به دنبال بی اثرسازی ژئوپلیتیک ایران و مقابله با نفوذ منطقه‌ای ایران می‌باشند.

در این پروژه رژیم صهیونیستی به عنوان لنگرگاه و پیوند دهنده اصلی ایندوپاسیفیک با حوزه اروپا نقش آفرینی می‌کند. امنیت رژیم صهیونی به عنوان محور توسعه این نظم جدید، اهمیت جهانی پیدا می‌کند و کشور‌های شریک کریدور امنیت او را امنیت و توسعه اقتصادی-امنیتی خود می‌دانند. اساسا کریدور‌ها در اینجا به عنوان یک سلاح ژئوپلیتیکی ایفای نقش می‌کنند.

از سویی دیگر با اهمال کاری و عدم فهم موضوع، آینده حضور و جایگاه ایران در کریدور راه ابریشم در هاله‌ای از ابهام است. در مقابل کریدور مقاومت (ایران-عراق-سوریه-لبنان تا سرزمین‌های اشغالی) نیز نتانیاهو سال گذشته در سخنرانی مجمع عمومی سازمان ملل با نشان دادن نقشه‌ای محور مقاومت را محور نکبت و کریدور داوود را محور برکت خواند و از تلاش خود برای بسط و عملیاتی کردن کریدور داوود گفت. امری که این روز‌ها در قنیطره، درعا و سویدا شاهد پیش روی‌ها و نشانه‌های میدانی آن هستیم.

همچنین کریدور شمال_جنوب به عنوان یکی از اساسی‌ترین محور‌های ژئوپلیتیکی که نقش و جایگاه ایران را در نظم‌های جدید جهانی ارتقا می‌دهد و کشور‌های شمال اروپا و روسیه را از طریق ایران و دریای خزر به کشور‌های حوزه اقیانوس هند، خلیج فارس و جنوب آسیا برقرار می‌کند. بندرچابهار و سواحل مکران در این بین نقشی استراتژیک ایفا می‌کنند. یکی از دلایل ایجاد ناامنی و اقدامات تروریستی در بندرچابهار هم از بین بردن امنیت این منطقه برای عدم توسعه این کریدور است.

نهایتا کریدورهایی، چون ترانس_کاسپین و کریدور زنگه زور نیز موجب دور زدن ایران و در نهایت خفگی ژئوپلیتیک ایران خواهد شد. بطور خاص به دلیل تنش‌های منطقه‌ای، عدم امنیت رژیم جعلی و اختلافات داخلی بین کشور‌های کلیدی در مسیر IMEC، آمریکا به دنبال جایگزین هایی، چون کریدور زنگه زور است.

بی اثرسازی ژئوپلیتیک ایران و خفگی ژئوپلیتیک ایران در نهایت موجب کم اهمیتی جغرافیای ایران برای کشور‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای خواهد شد، و تاثیرات جدی بر امنیت ملی کشور خواهد شد؛ لذا مساله جنگ کریدور‌ها تبعات جدی برای آینده امنیت ملی، تمامیت ارضی و توسعه اقتصادی ایران خواهد داشت. ایران یا باید در طرح‌های کریدور‌های همسو با منافع ملی خود شریک شود یا طراحی‌های کریدوری کلانی داشته باشد و بتوانند قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای را شریک کند وگرنه در دنیای جدید سهمی از قدرت جهانی نخواهد داشت.

*روزنامه‌‌نگار و کارشناس بین‌الملل