باشگاه خبرنگاران جوان - آیت الله سید مصطفی محقق داماد، ولایت در مکتب شیعه را فراتر از محبت و غیر از ولایت حقوقی دانست و گفت: معنای ولایت در این مکتب، اتصال روحی انسان به روح ولیّ‌الله است. این رابطه، مثل رابطه فیلسوف با پیروانش نیست. در تشیع، ولیّ‌الله مثل امیرالمؤمنین علی(ع) یا امام صادق(ع) کسی است که روح انسان با روح او متصل می‌شود. این رابطه جان انسان را دگرگون می‌کند و از طریق روح ولیّ‌الله، انسان به روح خدا متصل می‌شود.

وی افزود: مکتب تشیّع، نهادهای بسیار مهم و اختصاصی دیگری هم دارد که یکی از آنها اعتقاد به زیارت ولیّ‌الله است. این امر در هیچ مکتبی جز مکتب تشیّع وجود ندارد؛ یعنی اعتقاد به سنت زیارت ولیّ‌الله.

رئیس گروه علوم اسلامی فرهنگستان علوم درباره چرایی زیارت به عنوان ارکان تشیّع گفت: یکی از نهادهای مهم تشیّع این است که مفهوم و سنت زیارت را درک کنیم. چرا این سنت، مختص مکتب شیعه است؟ برای درک کامل سنت زیارت، باید نخست مفهوم ولایت ولیّ‌الله را بفهمیم. اگر شما بخواهید به زیارت بروید، مثلاً به مشهد، پیش از آن باید معنای ولایت ولیّ‌الله را بشناسید.

آیت الله محقق داماد درباره معنای ولایت در مکتب شیعه گفت: در تشیّع، ولیّ‌الله (مثل امیرالمؤمنین علی(ع) یا امام صادق(ع)) کسی است که روح انسان با روح او متصل می‌شود. این رابطه، بالاتر از رابطه یک معلم با شاگرد است؛ رابطه‌ای است که جان انسان را دگرگون می‌کند و از طریق روح ولیّ‌الله، انسان به روح خدا متصل می‌شود.

وی ادامه داد: یکی از آیاتی که شیعه آن را آیت‌الولایه می‌نامد، این است: «إِنَّما وَلِیُّکُمُ اللهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذینَ آمَنُوا الَّذینَ یُقیمونَ الصَّلاةَ وَ یُؤتونَ الزَّکاةَ وَ هُم راکِعون» که امام رضا (ع) فرمودند این آیه درباره امیرالمؤمنین نازل شده، آن هنگام که در حال رکوع، انگشتر خود را به فقیر داد. این ولایت، استمرار ولایت خدا و رسول است.

مفهوم زیارت

رئیس گروه علوم اسلامی فرهنگستان علوم درباره مفهوم زیارت اظهار داشت: پیش از آنکه بگوییم «السلام علیک»، یعنی فهمیده‌ایم که روح ما به روح ولیّ‌الله متصل است. این اتصال، محدود به زندگی دنیوی نیست، چون روح ولیّ‌الله باقی است و مرگ، این ارتباط را قطع نمی‌کند. پس باید به روح مجرد و بقاء آن معتقد باشیم تا مفهوم زیارت را دریابیم. در نماز، وقتی در تشهد می‌گوییم: «السلام علیک أیها النبی»، یعنی «ای پیامبر! تو اکنون در برابر منی.» این اتصال، معنای ولایت را زنده می‌کند و عبادت را عمیق‌تر می‌سازد.

آیت الله محقق داماد ادامه داد: در اربعین هم، یکی از مهم‌ترین وقایع، زیارت قبر امام حسین (ع) توسط جابر بن عبدالله انصاری است. جابر، از اصحاب رسول‌الله، ناقل حدیث لوح دوازده امام، حدیث غدیر، حدیث ثقلین و حدیث «أنا مدینة العلم و علی بابها» است. جابر، نابینا و سالخورده، در زمان حکومت یزید، علناً از مدینه به قصد زیارت امام حسین (ع) حرکت کرد؛ اقدامی که شجاعت و صراحتش در برابر اختناق اموی، انقلابی بود.

وی اضافه کرد: در این سفر، عطیه عوفی همراه جابر بود. عطیه، از کوفه به جابر پیوست. وقتی به فرات رسیدند، جابر غسل کرد و لباس احرام پوشید. این عمل، بر اساس اجتهاد او بود که زیارت قبر شهید را مانند زیارت بیت‌الله دانسته بود. جابر، با گام‌های کوتاه و آرام، به سمت قبر حرکت کرد تا قدم‌های بیشتری بردارد و ثواب بیشتری ببرد. دستش را بر قبر گذاشت و سه بار فریاد زد: «یا حسین! یا حسین! یا حسین!» و گفت: «حبیبی یا حسین!» سپس خطاب به شهدای کربلا گفت: «السلام علیکم، من با شما هستم، در بهشت با شما هستم.»

آیت الله محقق داماد در تکمیل این بخش از سخنان خود گفت: وقتی عطیه از او پرسید: چگونه چنین می‌گویی، در حالی که تو در کربلا حضور نداشتی؟ جابر پاسخ داد: «پیامبر(ص) فرمودند: هرکسی، کسی را دوست بدارد، با او محشور می‌شود و من حسین(ع) را با تمام قلبم دوست دارم».

منبع: فرهنگستان علوم