باشگاه خبرنگاران جوان؛ حسین مهدی تبار- در حالی که رسانه‌های جهان اغلب بر ادامه استفاده چین از زغال سنگ تمرکز کرده‌اند، واقعیت انرژی این کشور پیچیده‌تر از آن است که تنها با شمارش نیروگاه‌های جدید قابل فهم باشد. کارشناسان معتقدند که تحول سریع چین در بخش انرژی‌های پاک، روند کربن‌زدایی را تسریع کرده و آینده‌ای کمتر آلاینده را رقم خواهد زد. به گزارش فارن پالیسی، رشد بی‌سابقه ظرفیت تولید انرژی غیر فسیلی، به ویژه انرژی خورشیدی، از سال ۲۰۲۲ مهم‌ترین عامل این تغییر است.

کارشناسان اشاره می‌کنند که تفاوت زیادی بین ساخت نیروگاه‌های زغالی و میزان واقعی استفاده از آن‌ها وجود دارد. بسیاری از نیروگاه‌های جدید با ظرفیت نیمه‌فعال کار می‌کنند و برخی ممکن است هرگز وارد چرخه تولید نشوند. دولت چین نیز به طور مداوم نیروگاه‌های قدیمی و ناکارآمد را تعطیل می‌کند. طبق آمار دفتر ملی آمار چین، سهم زغال سنگ در تولید انرژی این کشور طی یک دهه گذشته بیش از ۱۰ درصد کاهش یافته و احتمالاً به اوج خود رسیده است. در همین حال، بیش از ۸۰ درصد ظرفیت جدید تولید برق به انرژی‌های تجدیدپذیر اختصاص یافته است.

یکی از چشمگیرترین تغییرات، کاهش هزینه‌های تولید برق خورشیدی است. اداره ملی انرژی چین گزارش داده که تا سال ۲۰۲۳، برق خورشیدی ۱۸.۵ درصد ارزان‌تر از برق حرارتی بوده و انتظار می‌رود روند کاهش هزینه ادامه یابد و آن را به مقرون به صرفه‌ترین منبع برق تبدیل کند. همچنین، انرژی بادی نیز اکنون کمی ارزان‌تر از برق حرارتی است. به گزارش فارن پالیسی، چین همچنین با استفاده از هیدروژن سبز تولیدشده از برق خورشیدی، بخش قابل توجهی از صنایع پتروشیمی خود را که عمدتاً مبتنی بر زغال سنگ هستند، به انرژی پاک متصل کرده است.

در بخش تقاضا نیز تغییرات قابل توجهی رخ داده است. حرکت از سوخت‌های فسیلی مستقیم به استفاده از برق در حمل و نقل، یکی از نمونه‌های بارز این تحول است. چین اکنون در تولید و فروش خودروهای برقی پیشرو جهان است. علاوه بر آن، شبکه راه‌آهن سریع‌السیر و ۵۹ سیستم متروی شهری جایگزین مناسبی برای سفرهای هوایی فراهم کرده است. تقریباً تمام اتوبوس‌های شهری جدید اکنون برقی یا سلول سوختی هستند و خودروهای کوچک نیز عمدتاً برقی شده‌اند. بیش از ۴۰۰ میلیون دوچرخه و موتور برقی و تعداد قابل توجهی سه‌چرخه برقی در مناطق روستایی فعال است. این تغییرات نه تنها انتشار کربن را کاهش می‌دهند، بلکه آلودگی هوای شهری را نیز بهبود می‌بخشند.

با وجود این پیشرفت‌ها، چین هنوز به کربن صفر دست نیافته است. کارشناسان تأکید دارند که تغییر الگوی مصرف، از سوخت‌های فسیلی مستقیم به برق پاک، کلید موفقیت در کاهش کربن است. به گزارش فارن پالیسی، استفاده از وسایل نقلیه و سیستم‌های گرمایشی برقی در مقایسه با سوخت مستقیم، کارایی بالاتر و کاهش فوری آلودگی هوا را به همراه دارد. حتی با سهم فعلی زغال سنگ در تولید برق، خودروهای برقی چین ۴۰ درصد کمتر از خودروهای با موتور احتراق داخلی کربن تولید می‌کنند.

اما چرا با وجود این روند، هنوز نیروگاه‌های زغالی جدید ساخته می‌شوند؟ کارشناسان می‌گویند دلیل اصلی، کنترل محلی و امنیت انرژی است. تجربه خاموشی‌های برق در سال ۲۰۲۱ نشان داد که برخی مناطق نیاز دارند خودشان کنترل تولید برق را در دست داشته باشند و نباید به شرکت‌هایی که برای کاهش هزینه‌ها، ذخیره زغال خود را کاهش داده‌اند، وابسته باشند. بسیاری از مقامات محلی ساخت نیروگاه‌های جدید را به عنوان تضمینی برای امنیت انرژی منطقه‌ای توصیف می‌کنند، نه فقط به عنوان یک مسئله ملی.

در مجموع، تحلیلگران تأکید دارند که روند کلی توسعه انرژی در چین به سمت سبز شدن پیش می‌رود. در زمینه‌های انرژی‌های تجدیدپذیر و وسایل نقلیه برقی، چین اکنون بازیگر اصلی جهان است و با کاهش فعالیت ایالات متحده در این حوزه، جایگاه خود را بیش از پیش تثبیت خواهد کرد.