باشگاه خبرنگاران جوان؛ زهره شعبانی - در قم، تقویم معنای دیگری دارد. نه گرمای تابستان، نه سرمای زمستان، نه باران‌های پاییزی و نه بادهای بهاری، هیچ‌کدام نمی‌توانند از شور زائران بکاهند. این شهر، با بارگاه حضرت معصومه (س)، همیشه میزبان است، چه در شب‌های سرد دی‌ماه، چه در روزهای داغ مرداد. زائر، همیشه هست؛ و همین حضور بی‌وقفه، اقامت را به یکی از ارکان کرامت‌پذیری قم بدل کرده است.

خانه‌مسافرها؛ ستون‌های لرزان کرامت

خانه‌مسافرها، این واحد‌های کوچک و مردمی، سال‌هاست بار سنگین اسکان زائران را به دوش می‌کشند. اما حالا درگیر نبردی خاموش با اقامتگاه‌های غیرمجاز شده‌اند؛نبردی که پایش به جلسات رسمی اداره‌کل میراث‌فرهنگی هم باز شده است. اقامتگاه‌هایی که با وعده «قیمت پایین‌تر» زائر را جذب می‌کنند، اما در عمل، هزینه‌ای سنگین‌تر از آنچه روی قبض نوشته شده، به شهر و شهروند تحمیل می‌کنند.

اقامت ارزان، به چه قیمتی؟

رقابت ناعادلانه، ستون‌های اعتماد را لرزان کرده است. اقامتگاه‌های بی‌مجوز نه مالیات می‌دهند، نه استاندارد دارند، و نه پاسخگوی شکایات مردمی‌اند. آنها با حذف هزینه‌های قانونی، قیمت را پایین می‌آورند، اما کیفیت را نیز قربانی می‌کنند. نتیجه؟ زائری که با اعتماد وارد فضایی می‌شود که نه امنیت دارد، نه خدمات، و نه حتی شماره ثبت.

تجربه‌ای که باید آرامش‌بخش باشد، تلخ می‌شود

برای زائر، سفر به قم باید با آرامش همراه باشد. اما وقتی اقامتگاه، بی‌ضابطه و بی‌نظارت است، خاطره زیارت با تلخی اقامت گره می‌خورد. این آسیب، فقط فردی نیست؛اعتبار شهر، امنیت اجتماعی، و کرامت میزبان نیز قربانی می‌شوند.

نظارت‌های پس‌از‌بحران؛ چرا همیشه دیر؟

بار‌ها بر جلوگیری از فعالیت اماکن غیرمجاز تأکید شده، اما پرسش اصلی پابرجاست: چه کسی مسئول رشد قارچ‌گونه این اماکن بوده؟ چرا نظارت‌ها همیشه پس از بحران فعال می‌شوند؟ تعامل بدون برخورد، تنها به رسمیت شناختن بی‌نظمی است.

حمایت، نه فقط در جلسات

خانه‌مسافر‌ها نیاز به حمایت دارند—نه فقط در جلسات، بلکه در میدان رقابت. اگر قرار است کرامت زائر حفظ شود، باید اقامتگاه‌های مردمی تقویت شوند، و اقامتگاه‌های غیرمجاز، از سایه خارج شوند. زائران حق دارند در شهری که به نام کریمه اهل‌بیت (ع) شناخته می‌شود، با کرامت اقامت کنند.

۳۵۰ واحد اقامتی مجاز تحت نظارت میراث‌فرهنگی قم

بهزاد احمدی فارسانی، مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان قم گفت: در حال حاضر بیش از ۳۵۰ واحد اقامتی مجاز شامل هتل، مهمان‌پذیر، خانه‌مسافر و اقامتگاه بوم‌گردی تحت نظارت مستقیم اداره‌کل میراث‌فرهنگی در سطح استان فعال هستند. این واحد‌ها موظف به رعایت استاندارد‌های خدماتی، ایمنی و بهداشتی‌اند.

اقامت؛ نخستین تماس زائر با شهر قم

او با تأکید بر جایگاه زیارتی شهر قم افزود: قم شهری زیارتی‌ است و شأن زائران آستان مقدس حضرت معصومه (س) برای ما اولویت دارد. اقامت، نخستین نقطه تماس زائر با شهر است و اگر این تجربه با بی‌نظمی، بی‌کیفیتی یا ناامنی همراه باشد، نه‌تنها خاطره‌ای تلخ برای زائر رقم می‌زند، بلکه اعتبار گردشگری استان را نیز خدشه‌دار می‌کند.

اقامتگاه‌های غیرمجاز؛ بی‌بیمه، بی‌استاندارد، بی‌پاسخ‌گویی

احمدی فارسانی ساماندهی اقامتگاه‌ها را گامی در جهت حفظ کرامت زائر، ارتقای کیفیت خدمات و حمایت از فعالان قانونی این حوزه دانست و درباره آسیب‌های اقامتگاه‌های غیرمجاز هشدار داد: این واحد‌ها معمولاً بدون مجوز، بیمه و نظارت فعالیت می‌کنند. با ارائه قیمت‌های پایین‌تر، زائر را جذب می‌کنند، اما فاقد خدمات استاندارد و امنیت کافی‌اند. فعالیت آنها موجب تضعیف واحد‌های مجاز و ایجاد رقابت ناعادلانه در صنف می‌شود.

اخطار رسمی به۵۰ واحد غیرمجاز اقامتی و برخورد قانونی با ۱۵  واحد  

او با اشاره به اقدامات اجرایی اخیر گفت: در سه ماه گذشته، ۵۰ واحد اقامتی غیرمجاز شناسایی و برای آنها اخطاریه رسمی جهت اقدام فوری برای دریافت مجوز فعالیت ارسال شده است. همچنین در یک ماه گذشته، ۱۵ نامه پلمب برای اداره اماکن صادر گردیده تا برخورد قانونی با این واحد‌ها انجام شود.

همکاری میراث‌فرهنگی با نیروی انتظامی و اداره اماکن

مدیرکل میراث‌فرهنگی قم از همکاری مستمر با نیروی انتظامی، اداره اماکن و انجمن‌های صنفی خبر داد و افزود: سامانه‌های نظارتی و اطلاع‌رسانی برای زائران تقویت شده تا امکان شناسایی اقامتگاه‌های مجاز آسان‌تر شود. هدف ما حذف بی‌نظمی نیست، بلکه تبدیل آن به نظم قانونی‌ است.

میراث‌فرهنگی؛ خدمت‌گزار زائر، نه صرفاً ناظر

فارسانی همچنین با بیان اینکه ما در میراث‌فرهنگی، خود را خدمت‌گزار زائران می‌دانیم، نه صرفاً ناظر، از فعالان صنفی نیز خواست با حفظ استانداردها، در مسیر ارتقای گردشگری استان قم همراه باشند.

او در پایان از شهروندان و زائران خواست برای حفظ امنیت و کیفیت سفر، صرفاً از واحد‌های اقامتی مجاز استفاده کنند.

اگر قرار است قم همچنان مأمن زائران باشد، اقامت باید در روشنای قانون معنا پیدا کند. حمایت از خانه‌مسافرهای مجاز، برخورد با واحدهای غیرمجاز، و بازگرداندن اعتماد به زائر، نه یک انتخاب، بلکه ضرورتی‌ست برای حفظ کرامت شهری که نامش با زیارت گره خورده است.