باشگاه خبرنگاران جوان؛ زهرا بالاور - صبح امروز سه شنبه ۱۵ مهرماه نشست خبری وزیر میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری با اهالی رسانه در سالن فجر وزارت گردشگری برگزار شد.

پیشی گرفتن ایران در حوزه ثبت‌جهانی آثار فرهنگی

در این نشست علی دارابی قائم‌مقام وزیر و معاون میراث‌فرهنگی کشور با تشریح تازه‌ترین دستاوردهای وزارت میراث‌فرهنگی گفت: تعداد موزه‌های کشور که در گذشته ۷۲۵ موزه بود، با تلاش‌های انجام‌شده به ۸۵۶ موزه افزایش یافته است. این رشد بیانگر گسترش زیرساخت‌های فرهنگی و تقویت پیوند میان جامعه و میراث تمدنی ایران است.

وی افزود: در بخش ثبت جهانی آثار، پیش‌تر ۴۷ اثر در فهرست جهانی یونسکو به ثبت رسیده بود که امروز این رقم به ۵۵ اثر افزایش یافته است. جلوتر از برنامه هفتم در حال حرکت هستیم. تاکنون ۶۷۳ اثر غیرمنقول در کشور به ثبت رسیده است و بر اساس برنامه‌ریزی‌ها، این رقم باید تا پایان برنامه به ۹۵۰ اثر برسد. در حوزه تعیین و مستندسازی نقشه حریم آثار تاریخی نیز تاکنون ۱۷۴ حریم تعیین شده و در زمینه جبران حقوق مالکانه، ۱۶ مورد در تعامل با وزارت راه و شهرسازی، وزارت جهاد کشاورزی و سایر دستگاه‌های مرتبط در دست اقدام است.

معاون میراث‌فرهنگی کشور گفت: در هفته دفاع‌مقدس، ۵۶ اثر مرتبط با این حوزه در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید. بر اساس هدف‌گذاری‌ها‌ تعداد آثار ثبت‌شده در این حوزه باید به ۱۵۰ اثر افزایش یابد که این روند در حال پیگیری است.

وی ادامه‌داد: به‌تازگی نشستی با ارزیاب یونسکو که برای بررسی پرونده ثبت جهانی الموت به ایران سفر کرده برگزار شد؛ خوشبختانه نگاه مثبت و سازنده‌ای نسبت به این پرونده وجود دارد. در حال حاضر نیز ۵۸ پرونده در نوبت ثبت جهانی قرار دارد که نشان از جایگاه ممتاز و ظرفیت‌های عظیم فرهنگی ایران در عرصه بین‌المللی دارد. 

برگزاری ۴۰۰ رویداد و جشنواره در استان‌ها

سپس انوشیروان محسنی بندپی، معاون گردشگری بیان کرد: هفته گردشگری امسال را مطابق سال‌های قبل برگزار کردیم، زیرا در شرایط خاصی قرار داشتیم. امیدواریم در این شرایط از همه توانمندی‌ها و ظرفیت‌هایی که برخوردار بودیم استفاده کنیم. قصد داریم از تمام ظرفیت‌ استان‌ها استفاده کنیم و فقط به اصفهان و مشهد و این چنین شهرها بسنده نکنیم. تقریبا ۴۰۰ رویداد و جشنواره در سراسر کشور برگزار کردیم.

او ادامه داد: گردشگری و تحول پایدار شعار امسال گردشگری جهانی بود، ما برای این شعار اقداماتی از سه الی چهار ماه قبل برنامه ریزی کردیم که حال حاضر درحال انجام کارها هستیم. برای نخستین بار وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی توانست برای توانمندی جوامع، اعتبار قرض‌الحسنه داشته باشد. 

وی افزود: باتوجه به اینکه پنج الی شش ماه درگیر بودیم، در گذشته غفلت بارگذاری اطلاعات را داشتیم. لذا امسال سه روستایمان را به عنوان روستاهای نمونه گردشگری انتخاب کردیم. 

جشن مهرگان، نماد شکرگزاری ایرانی است

سپس حق شناس مشاور فرهنگی وزیر میراث فرهنگی بیان کرد: جشن مهرگان را تبریک می‌گویم. یک جشن بسیار بزرگی است که از نیاکان به ما رسیده و در شاهنامه روز پیروزی فریدون بر ضحاک به عنوان جشن شکرگزاری است. این جشن امروز می‌تواند به کمک ایران بیاید. جشن مهرگان امروز می‌تواند به یاری ایران بیاید. این جشن در حقیقت آیینی برای سپاسگزاری از نعمت‌های الهی است.

وی ادامه‌داد: رسانه‌ها در سال جاری نقش مهمی در بازنمایی جایگاه فرهنگی و تاریخی جشن مهرگان ایفا کردند و این اهتمام، شایسته تقدیر است. انتظار دارم این جشن، در امتداد نوروز و به‌عنوان بخشی از تقویم فرهنگی ملی، مورد توجه و گرامیداشت عمومی قرار گیرد.

مشاور فرهنگی وزیر میراث‌فرهنگی از تشکیل شورای فرهنگی وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خبر داد و گفت: این شورای فرهنگی گامی مهم در جهت راهبری منسجم امور فرهنگی این وزارتخانه است، در وزارتخانه سه معاونت فعال داریم که هر سه دارای ابعاد فرهنگی هستند. تشکیل شورای فرهنگی اقدامی راهبردی است که می‌تواند پیگیری موضوعات فرهنگی را با هماهنگی، عمق و اثربخشی بیشتری دنبال کند. همچنین احیای آیین‌های ملی و دینی، از جمله مهرگان، در کنار نوروز، ظرفیت مهمی برای تقویت انسجام اجتماعی، ترویج ارزش‌های فرهنگی و بازآفرینی هویت ایرانی اسلامی است.

وی تاکید کرد: همچنین با تدبیری که صورت گرفت بنا شد از نیروهای خارج از وزارتخانه هم استفاده کنیم تا مباحث را شکل دهد. یکشنبه نشستی با حضور وزیر داشتیم و امیدواریم گزارش‌های مستقلی ارائه کنیم. ان‌شاءالله زین پس خبرهایی که مستقیما دررابطه با نشاط اجتماعی و عوامل فرهنگی که در حوزه میراث فعالیت می‌کنند، بتوانیم این فضا را تقویت کنیم.

نمایشگاه یکی از مؤلفه های مهم روستا

جلالی معاون صنایع دستی ضمن تبریک روز روستا و عشایر بیان کرد: شب گذشته در ملایر برگزاری اختتامیه ششمین جشنواره منبت را داشتیم و امروز روز روستا است. روستا به بتن زندگی نزدیک می‌شود و معیشت روستا از طریق همین امر است.  در مرکز همایش های صداوسیما نمایشگاهی برپا است و مولفه هایی در خصوص روستا است به نمایش گذاشته شده است. یکی از سیاست‌های کارشناسانه وزیر محترم تمرکز زدایی است. لذا صنایع دستی در این حوزه‌، در شهرستان‌ها نمایشگاه‌های ملی برگزار کردیم.

وی افزود: در سواد کوه بنا داریم نمایشگاهی برپا کنیم. صنایع دستی با انسجام و همگرایی همراه است و بناهای تاریخی که مرمت شده است درحال رونمایی هستند. هفته گذشته بنای ملک در استان زاهدان، با مرمت انجام شده به آثار صنایع دستی برگشت. همچنین سند زنجیره ارزش درحال بررسی است و ما موظف به نوشتن این سند شدیم که ۲۹ دستگاه پای کار هستند. 

وی ادامه‌داد:  با همکاری معاونت علمی ریاست جمهوری درحال توسعه این حوزه هستیم و در شاهرود حوزه صنایع دستی پوشش داده می‌شود. هفته آینده نمایشگاه ملی اردبیل را با حضور همه استان‌ها داریم. برنامه مهر ملی برای کالاهایی که قابلیت فروش دارند، درحال برنامه ریزی است. یک جهش فوق‌العاده در تسهیلات برای استان‌ها و جوامع بومی برنامه ریزی شده است. همچنین دو کلان پروژه برای اصفهان و سیستان بلوچستان داریم، طرح عملیاتی انجام شده است و امیدواریم با ابلاغ آیین‌نامه‌ را داشته باشیم‌.

چرا ثبت مشترک مثنوی معنوی؟

سپس سید رضا صالحی امیری، وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی ضمن خوشامدگویی به اصحاب رسانه بیان کرد: بارها تاکید کرده‌ام که همه مدیران کل استان‌های ما باید پاسخگو باشند. اطلاع دارم اکثریت استان‌ها ارتباط خوبی با اصحاب رسانه دارند. لذا همه مدیران باید پاسخگو باشند. لازم است تمامی استان‌ها در نشست‌های آنلاین با حضور خبرنگاران شرکت کنند.

وی در ادامه از روند ثبت جهانی مثنوی گفت: در پرونده ثبت مثنوی چند نکته مطرح است‌، ابتدا اینکه چه کشوری متقاضی است و سپس چه کشور‌هایی معترض‌اند. ما درخواست ثبت را ارائه دادیم، اما طرف ترک استدلال کرد که نسخه قونیه حدود چهل سال قدیمی‌تر از نسخه تهران است و مکتب مولانا نیز در قونیه شکل گرفته است. در ادامه یونسکو موضوع را از دستور خارج کرد و پیشنهاد داد که دو کشور برای ثبت مشترک به توافق برسند. در همان زمان با آقای اوروس، مشاور فرهنگی اردوغان، گفت‌و‌گو کردم. او فارسی صحبت می‌کرد و گفت تمایلی ندارد دو کشور وارد مناقشه فرهنگی شوند و بهتر است به توافق برسیم. از نظر حقوقی نسخه قونیه بر پایه مستندات تاریخی قدیمی‌تر و از نظر اصالت معتبرتر است؛ از این‌رو تصمیم گرفتیم درخواست ثبت مشترک ارائه دهیم تا هر دو نسخه  تهران و قونیه در فهرست جهانی قرار گیرند.

صالحی‌امیری تأکید کرد: اگر ما با ترک‌ها ثبت مشترک نمی‌کردیم، آنها اثر را به نام خود ثبت می‌کردند و بعد ناگزیر وارد دعوای فرهنگی و حقوقی می‌شدیم؛ بنابراین تصمیم درست، ثبت مشترک بود تا از ظرفیت‌های فرهنگی هر دو کشور استفاده شود.

او ادامه داد: افغانستان نیز در این زمینه متقاضی رسمی نبود، اما پیشنهاد داد نامش به‌عنوان کشور زادگاه مولانا در پرونده گنجانده شود. ما مخالفتی نکردیم و با توجه به جایگاه بلخ در زندگی مولانا، این پیشنهاد پذیرفته شد. بدین‌ترتیب پرونده سه‌جانبه ایران، ترکیه و افغانستان شکل گرفت تا مثنوی به عنوان میراث مشترک جهانی ثبت شود.

وزیر میراث فرهنگی تصریح کرد: قاعده ثبت مشترک این است که اثر، میراث جهانی تلقی شود و، چون کلام مولانا جهانی است، این همکاری می‌تواند نماد وفاق فرهنگی ملت‌ها باشد. همان سخنی که در آرامگاه شمس گفتم: افغانی‌ها به سبب زادگاه، ما به دلیل زبان فارسی، و ترک‌ها به خاطر قونیه سهمی از این میراث داریم.

وی از روند ثبت جهانی مثنوی گفت: در پرونده ثبت مثنوی چند نکته مطرح شد، ابتدا اینکه چه کشوری متقاضی است و سپس چه کشور‌هایی درباره این موضوع معترض‌ هستند. ما درخواست ثبت را ارائه دادیم، اما طرف ترک استدلال کرد. البته نسخه قونیه حدود چهل سال قدیمی‌تر از نسخه تهران است و مکتب مولانا نیز در قونیه شکل گرفته است. همچنین یونسکو موضوع را از دستور خارج کرد و پیشنهاد داد که دو کشور برای ثبت مشترک به توافق برسند. در همان زمان با آقای اوروس، مشاور فرهنگی اردوغان، گفت‌و‌گو کردم که گفت تمایلی ندارد دو کشور وارد مناقشه فرهنگی شوند و بهتر است به توافق برسیم. از نظر حقوقی نسخه قونیه بر پایه مستندات تاریخی قدیمی‌تر و از نظر اصالت معتبرتر است. لذا تصمیم گرفتیم درخواست ثبت مشترک ارائه دهیم تا هر دو نسخه در فهرست جهانی قرار گیرند.

صالحی‌امیری در ادامه تأکید کرد: حال اگر ما با ترک‌ها ثبت مشترک انجام نمی‌دادیم، آن‌ها اثر را به نام خود ثبت می‌کردند و بعد وارد دعوای فرهنگی و حقوقی می‌شدیم. بنابراین تصمیم درست، ثبت مشترک بود تا از ظرفیت‌های فرهنگی هر دو کشور استفاده شود.

وی درباره متقاضی بودن افغانستان در این زمینه  گفت: افغانستان نیز در این زمینه متقاضی رسمی نبود، اما پیشنهاد داد نامش به‌عنوان کشور زادگاه مولانا در پرونده گنجانده شود.در این زمینه مه مخالفتی نکردیم و با توجه به جایگاه بلخ در زندگی مولانا، این پیشنهاد پذیرفته شد. لذا پرونده سه‌جانبه و برای سه کشور ایران، ترکیه و افغانستان مثنوی به عنوان میراث مشترک جهانی ثبت شد. کلام مولانا جهانی است، این همکاری می‌تواند نماد وفاق فرهنگی ملت‌ها باشد. همان سخنی که در آرامگاه شمس گفتم: افغانی‌ها به سبب زادگاه، ما به دلیل زبان فارسی، و ترک‌ها به خاطر قونیه سهمی از این میراث داریم. مولانا میراث جهانی است، اما ثبت آن باید توسط ما انجام شود. خیلی از آثار را مشترک ثبت می‌کنیم، چون یک تعارض فرهنگی شکل بگیرد.

احیای سیلک و دهدشت با همکاری مردم آغاز شد

سیدرضا صالحی‌امیری، وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی در ادامه نشست خبری خود با رویکردی امیدبخش نسبت به صیانت از میراث تمدنی کشور اظهار کرد: در موضوع سیلک، دغدغه اصلی ما آزادسازی عرصه و صیانت از این میراث ارزشمند است. بنده شخصاً همراه با معاون میراث‌فرهنگی، مدیرکل پایگاه‌ها و مدیرکل دفتر ثبت چندین بازدید میدانی از این منطقه داشته‌ام. تاکنون دست‌کم پنج مرتبه با وزیر راه و شهرسازی مذاکره کرده‌ام تا زمینه تخصیص زمین معوض برای مالکان فراهم شود.

وی ادامه داد: اگرچه در مرحله نخست به نتیجه نهایی نرسیدیم، اما با همکاری دستگاه‌های مسئول، در قمصر زمینی تعیین شد تا معوض در اختیار مالکان قرار گیرد. این اقدام گامی مهم در جهت حل مسئله‌ای است که از گذشته باقی مانده بود. دولت امروز با نگاه اصلاح‌گر و آینده‌نگر، مصمم است تا میراث فرهنگی کشور را به‌صورت اصولی سامان دهد.

صالحی‌امیری با اشاره به ضرورت مشارکت مردم در صیانت از آثار تاریخی گفت: ما وارث برخی تصمیم‌های نادرست گذشته هستیم، اما امروز با عزم جدی دولت، برنامه‌ریزی منسجمی برای اصلاح و احیای مناطق تاریخی در دستور کار قرار گرفته است. نمونه این تلاش‌ها در دهدشت در حال اجراست. با همکاری استانداری کهگیلویه و بویراحمد و سایر نهادها، قصد داریم تا پایان سال ۱۴۰۵ این پروژه را به سرانجام برسانیم.

او افزود: در دهدشت شهری تاریخی با ظرفیت‌های عظیم فرهنگی و گردشگری وجود دارد. من از مردم نجیب و شریف این منطقه تشکر می‌کنم که با صبوری و درایت همراه دولت بوده‌اند. صدای شما شنیده شده و ما مصمم هستیم حق مردم را به رسمیت بشناسیم. همان‌گونه که مردم با ما همراهی می‌کنند، دولت نیز با تمام توان در مسیر احیای این شهر تاریخی گام برمی‌دارد. باور داریم که آینده متعلق به همکاری و همدلی است.

نگاه دولت به ایرانیان خارج از کشور؛ فرصتی برای پیوند و پیشرفت

وزیر میراث‌فرهنگی در بخش دیگری از سخنان خود با تأکید بر اهمیت استفاده از ظرفیت‌های ایرانیان خارج از کشور گفت: یکی از دغدغه‌های اصلی دولت دکتر پزشکیان، تقویت ارتباط با ایرانیان مقیم خارج است. در سال‌های اخیر گام‌های مهمی در این مسیر برداشته شده و امروز به مرحله‌ای رسیده‌ایم که می‌توانیم با نگاهی جامع، از ظرفیت علمی، فرهنگی و اقتصادی ایرانیان بهره‌مند شویم.

صالحی‌امیری با اشاره به تصمیم‌های جدید دولت در این زمینه اظهار داشت: شورای‌عالی ایرانیان خارج از کشور تشکیل شده و کمیسیون‌های تخصصی آن فعال شده‌اند. وزارت میراث‌فرهنگی مسئولیت کمیسیون گردشگری و ایران‌شناسی را بر عهده دارد. نگاه ما به ایرانیان مقیم، نگاهی پدرانه، حمایت‌گر و اعتمادساز است. هدف ما تقویت احساس تعلق به سرزمین مادری و بهره‌گیری از سرمایه فکری و انسانی ایرانیان در سراسر جهان است.

وی تأکید کرد: ایران خانه همیشگی همه ایرانیان است؛ هر جا که باشند، دل در گرو این خاک دارند. ما برای گردشگران خارجی تلاش می‌کنیم، اما برای ایرانیان خارج از کشور فرش قرمز پهن خواهیم کرد. شعار ما روشن است: حفظ ارتباط، اعتمادسازی و استفاده از دانش و سرمایه ایرانیان برای ساختن آینده‌ای روشن‌تر برای ایران.»