باشگاه خبرنگاران جوان؛ مریم رضایی - سید ستار هاشمی شامگاه شنبه در آیین بزرگداشت حافظ شیرازی، با قرائت ابیاتی از دیوان خواجه، به جایگاه برجسته او در تاریخ اندیشه و عرفان ایرانی اشاره کرد و گفت: حافظ تنها شاعر نیست، بلکه فیلسوفی ژرف‌اندیش و عارفی بلندمرتبه است. غزلیات او فراتر از لطافت‌های شاعرانه، حامل معارفی عمیق‌اند که بر پایه بنیانی فلسفی و معرفتی شکل گرفته‌اند؛ همان‌گونه که مقام معظم رهبری نیز بر این عمق فکری تأکید کرده‌اند.

وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات با طرح این پرسش که ادبیات کلاسیک فارسی چه نسبتی با تحولات فناوری‌های نوین، به‌ویژه هوش مصنوعی دارد، اظهار داشت: برخلاف انقلاب‌های صنعتی گذشته که تأثیر محدودی بر ادبیات فارسی داشتند، امروز با پدیده‌ای مواجهیم که می‌تواند هم فرصت‌آفرین و هم تهدیدکننده باشد. باید بیندیشیم چگونه می‌توان با بهره‌گیری از ابزار‌های نوین، گنجینه‌های ادبی فارسی را به نسل‌های جدید و مخاطبان جهانی معرفی کرد.

هاشمی در ادامه با تشریح ظرفیت‌های هوش مصنوعی در حوزه ادبیات گفت: این فناوری توانایی بازسازی و دیجیتال‌سازی نسخه‌های خطی و کهن را دارد و می‌تواند از نابودی آثار ارزشمند جلوگیری کند. الگوریتم‌های پیشرفته قادرند متون آسیب‌دیده را بازخوانی کرده و دسترسی پژوهشگران و علاقه‌مندان در سراسر جهان را به آثار بزرگان ادب فارسی، از جمله حافظ، تسهیل کنند.

او افزود: هوش مصنوعی همچنین می‌تواند در تحلیل و تفسیر اشعار کلاسیک نقش‌آفرینی کند؛ با بررسی الگو‌های زبانی و معنایی، فهم دقیق‌تری از مضامین عرفانی و فلسفی دیوان حافظ به دست می‌دهد.

هاشمی ادامه داد: این فناوری حتی قادر است آثاری الهام‌گرفته از شعر کلاسیک خلق کند و پیام حافظ را با زبانی نو، اما با حفظ روح و هویت شعر فارسی، به نسل امروز منتقل سازد. البته باید مراقب بود که تولیدات مصنوعی جایگزین شعر اصیل نشوند؛ گاهی هوش مصنوعی چنان در نقش شاعر فرو می‌رود که ابیاتی تازه می‌سراید و به حافظ نسبت می‌دهد، که نیازمند دقت و نظارت است.

وزیر ارتباطات یکی از کاربرد‌های مهم این فناوری را در آموزش و ترویج ادبیات فارسی دانست و گفت: پلتفرم‌های هوشمند می‌توانند تجربه‌های تعاملی برای آموزش مفاهیم ادبی فراهم کنند؛ ابزار‌هایی که غزل‌های حافظ را تفسیر کرده یا با زبان شعر با مخاطب گفت‌و‌گو می‌کنند، می‌توانند نسل جدید را به دنیای ادبیات فارسی پیوند دهند.

هاشمی با تأکید بر اینکه هیچ فناوری نمی‌تواند جای روح انسانی و لطافت ناب شعر حافظ را بگیرد، اظهار داشت: باید اطمینان حاصل کنیم که هوش مصنوعی در خدمت ارتقای فرهنگ و ادب فارسی باشد، نه جایگزین آن. وزارت ارتباطات آمادگی دارد از پلتفرم‌هایی که با هدف حفظ و ترویج ادبیات فارسی و بر پایه هوش مصنوعی فعالیت می‌کنند، حمایت کند.

او نقش شبکه ملی اطلاعات را در این مسیر مهم دانست و افزود: در کنار این زیرساخت، همکاری با دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی زبان و ادبیات فارسی برای آموزش و بومی‌سازی مفاهیم هوش مصنوعی از اولویت‌های ماست. این همکاری می‌تواند پلی میان فناوری و فرهنگ ایجاد کند تا میراث ادبی ایران در جهان دیجیتال نیز بدرخشد.

هاشمی در پایان با اشاره به پیام جاودانه حافظ گفت: حافظ فراتر از زمان، از عشق، معرفت و امید سخن می‌گوید و ما نیز در مسیر پیشرفت علمی و فرهنگی کشور، به همان نور نیازمندیم.