باشگاه خبرنگاران جوان؛ محبوبه کباری- سید امیرحسین گرکانی، رئیس پژوهشکده سوانح طبیعی، در نشست خبری امروز خود با اشاره به گزارش‌های جهانی درباره وضعیت سوانح در ۱۲۵ سال گذشته گفت: «با وجود افزایش چند برابری جمعیت از دهه ۱۹۷۰ تاکنون، تلفات ناشی از سوانح کاهش یافته است، اما خسارات مستقیم از سال ۲۰۰۰ به این سو دو برابر شده است.» وی افزود: «نوع مخاطرات نیز تغییر یافته و در حالی که زلزله و سیلاب کاهش داشته، پدیده‌های اقلیمی مانند طوفان، گرد و غبار و گرمای شدید افزایش یافته است.»

به گفته وی، پژوهشکده از سال ۱۴۰۲ ثبت و پایش مخاطرات اولویت‌دار کشور را آغاز کرده و داده‌ها نشان می‌دهد میزان وقوع طوفان‌های گردوغبار، آتش‌سوزی‌ها (جنگل‌ها و مراتع - صنعتی و ساختمانی) و موج گرما در شش ماهه اول سال ۱۴۰۴ نسبت به همین زمان در سال ۱۴۰۳ در کشور بیشتر شده است. او بر ضرورت سرمایه‌گذاری در کاهش خطر و رعایت «عدالت فضایی» تأکید کرد و گفت منابع محدود باید پیش از وقوع بحران و در مرحله پیشگیری هزینه شوند.

وی عدالت فضایی را فراهم‌سازی فرصت برابر برای زندگی ایمن همه شهروندان دانست و تأکید کرد نظام بودجه‌ریزی و توسعه باید به مناطق کم‌برخوردارتر و در معرض خطر توجه بیشتری داشته باشد تا خدمات و ایمنی به‌صورت عادلانه توزیع شود.

اطهره نژادی مشاور عالی وزیر راه و شهرسازی با اشاره به مفهوم «تاب‌آوری، برنامه ریزی و آمایش سرزمین» گفت این تاب‌آوری‌ها دارای حدومرز مشخصی هستند که در قالب آستانه‌های اکولوژیک و پایداری شهری باید مورد توجه قرار گیرند. نژادی یکی از خطاهای برنامه‌ریزی کشور را نگاه استاتیک به سرزمین دانست و تأکید کرد که بحران در ایران دیگر یک استثناء نیست، بلکه به قاعده‌ای تبدیل شده و توسعه بی‌قاعده و نادیده‌گرفتن اقلیم، موجب فرسودگی و آسیب‌پذیری شهرها شده است.

او بر اهمیت استفاده از سرمایه اجتماعی مردم در آموزش و بازسازی برای افزایش تاب‌آوری تأکید کرد. در پایان با تأکید بر ضرورت «حکمرانی مؤثر و توسعه مبتنی بر آگاهی از خطر» گفت باید داده‌ها و اطلاعات معتبر در اختیار عموم قرار گیرد و از ظرفیت فناوری‌های دیجیتال و نوآوری برای بهبود نظام مدیریت بحران استفاده شود.

مصطفی محقق هماهنگ‌کننده ارشد ملل متحد در مرکز آسیا و اقیانوسیه برای توسعه اطلاعات مدیریت سوانح در سخنرانی خود با اشاره به هزینه‌های مستقیم و غیرمستقیم حوادث در سطح جهانی گفت: هزینه مستقیم حوادث و سوانح در جهان بیش از ۲۰۲ میلیارد دلار و خسارات ثانویه حدود ۲.۲ تریلیون دلار است.

 وی افزود: طی دو دهه اخیر بیش از ۹۵ درصد خسارات ناشی از زلزله، سیل، طوفان، خشک‌سالی و موج گرما بوده که بسیاری از آن‌ها قابل‌پیشگیری بوده‌اند. کمتر از دو درصد کمک‌های بین‌المللی و یک درصد بودجه عمومی به پیشگیری اختصاص می‌یابد و بیشتر منابع صرف بازسازی می‌شود.

او تأکید کرد که این روند پایدار نیست و سرمایه‌گذاری در تاب‌آوری نه‌تنها اقدامی عاقلانه، بلکه ضرورتی اجتناب‌ناپذیر برای دستیابی به توسعه پایدار است. وی پنج محور شامل توسعه اقتصادی و اجتماعی، تخصیص منابع، سرمایه‌گذاری مؤثر، توسعه بیمه و تقویت پایش و هشدار سریع را به‌عنوان راهکارهای تقویت تاب‌آوری یاد کرد.

 او افزود: تحقق این محورها نیازمند تلفیق سیاست‌ها و مشارکت بخش خصوصی است. او تأکید کرد پیوند میان علم، سیاست و عمل می‌تواند زمینه‌ساز حکمرانی کارآمد و تصمیم‌گیری مبتنی بر داده در مدیریت ریسک و سوانح شود.

سید حسین کاظمی، عضو هیئت‌علمی دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه تربیت مدرس ، در ادامه این برنامه گفت: الگوی جهانی مدیریت سوانح طی یک قرن از واکنش‌محور به سیستم‌محور و سپس جامعه‌محور و توسعه‌پایه تغییر یافته است.

 وی  با بیان اینکه در ایران بخش عمده بودجه مدیریت بحران صرف پاسخ و بازسازی می‌شود و سهم پیشگیری کمتر از یک درصد است گفت: ادامه این الگو کشور را در «تله هزینه تأخیری» قرار داده است.

وی با تأکید بر ضرورت اصلاح رویکرد مالی و نهادی مدیریت بحران، افزود: هر دلار سرمایه‌گذاری پیشگیرانه حداقل حدود سه دلار کاهش خسارت دارد.

کاظمی لایه‌بندی مالی ریسک را کلیدی دانست و گفت بخشی از ریسک باید از طریق بودجه، بیمه و بازار پوشش داده شود.