باشگاه خبرنگاران جوان - ایام فاطمیه که میرسد، حال و هوای خانهها تغییر میکند. انگار نسیم غریبی از مدینه و کوچه خانهی علی و فاطمه میوزد و تا خانههای ما میآید برای برپایی عزای غمی مشترک. خیلیها در این روزها گوشهای از خانهشان را سیاهپوش میکنند؛ نه برای زینت، بلکه برای ادب در برابر غم مادر امت. سیاهپوشی خانه در این روزها یعنی اعلام همدلی با داغی که بر دل امیرالمؤمنین علیهالسلام نشست؛ داغی که ایشان پس از خاکسپاری زهرایش فرمود: «آه که بعد از این، شبهایم دراز و اندوهم ابدی خواهد بود...»اما در این روزهای شهادت، وظیفه ما چیست؟ حضرت امام صادق علیهالسلام فرمودند: «شیعتُنا خُلِقوا من فاضلِ طینتنا... یفرحون لفرحِنا و یحزنون لحزنِنا»شیعیان ما از باقیمانده گل ما آفریده شدهاند؛ در شادی ما شاد و در اندوه ما اندوهگین میشوند. پس سیاهپوش کردن خانه، در حقیقت واکنش طبیعی دلِ شیعه است در برابر اندوه حضرت علی علیهالسلام در فراق حضرت زهرا سلاماللهعلیها.
نیت دل؛ اولین گام سیاهپوشی
پیش از هر چیز، نیت باید درست باشد. قرار نیست خانه فقط ظاهری غمگین پیدا کند و بچهها را نگران کنیم، بلکه باید دل اهل خانه به یاد حضرت روشن شود. وقتی نیت میکنیم این چند روز را به یاد غربت بانوی دو عالم زندگی کنیم، حتی سادهترین کارهایمان رنگ بندگی میگیرد؛ چسباندن پارچه مشکی روی دیوار، گذاشتن شمعی کوچک روی میز، یا خاموش کردن چراغهای اضافی برای آرامتر کردن فضا، همه انتخابهاییاند که بستگی به سلیقه و خلاقیت ما دارند.
انتخاب گوشهای برای یاد مادر
در هر خانهای میشود یک «گوشه فاطمی» ساخت؛ جایی که اهل خانه بدانند محل ذکر و سکوت است. در آن گوشه میتوان قرآن، تسبیح یا قاب کوچکی با نام «یا فاطمه الزهرا» گذاشت. بهتر است پرده یا پارچهای مشکی پشت زمینه باشد و چراغی کمنور یا شمعی آرام روشن شود تا فضا حالتی روحانی پیدا کند.بعضیها روی دیوار همان گوشه احادیثی از حضرت مینویسند، مثل این سخن نورانی: «مَن أصعَدَ إلى اللهِ خالصَ عبادتِه، أهبَطَ اللهُ عزَّوجلّ إليه أفضلَ مصلحتِه.»هرکس عبادت خالصانهاش را به سوی خدا بالا فرستد، خداوند بهترین مصلحتها را به سوی او فرو میفرستد.این جمله میتواند یادآور خلوص حضرت زهرا سلاماللهعلیها باشد؛ زنی که عبادتش سراسر اخلاص بود.
فضای ساده، اما با احترام
سیاهپوشی خانه نیازی به تجمل ندارد. در فرهنگ اهلبیت علیهمالسلام، سادگی نشانه صداقت است. میتوان از یک چادر مشکی قدیمی، روبانهای باریک یا نوارهای سیاه استفاده کرد. بهتر است نور خانه کمی ملایمتر شود تا حال و هوا آرامتر گردد. همین تغییر کوچک، تأثیری شگفت بر دل اهل خانه میگذارد؛ انگار خانه معمولی ما تبدیل به حسینیهای کوچک میشود.
گفتوگوهای خانوادگی؛ تربیت دلها در فضای حزن
سیاهپوشی خانه بهانه خوبی است برای گفتوگو با فرزندان. پدر یا مادر میتوانند برای بچهها تعریف کنند که چرا در این روزها سیاه میپوشیم و چه اتفاقی در مدینه افتاد. روایتها را ساده و کوتاه بگوییم تا دل کودک با محبت حضرت زهرا سلاماللهعلیها پیوند بخورد. این آموزشهای آرام و خانوادگی، همان تربیت فاطمی است که از خانه شروع میشود، نه از کتاب درسی.
روضه کوچک خانوادگی؛ مجلسی با طعم چای و محبت
در این روزها میتوان در همان گوشه فاطمی خانه، روضه کوچکی برپا کرد. پدر، مادر و بچهها کنار هم بنشینند، فنجانی چای ساده بگذارند و با دلی آرام مداحی یا روضهای کوتاه گوش دهند. گاهی پدر میتواند چند حدیث یا روایت از حضرت زهرا سلاماللهعلیها یا امیرالمؤمنین علیهالسلام بخواند و درباره معنا و پیامش با فرزندان گفتوگو کند. همین مجلسهای خودمانی، هرچند کوچک و بیتکلف، اما با نیت خالص، میتواند خانه را به مجلسی نورانی تبدیل کند؛ جایی که دلها نرم میشوند و عشق اهلبیت در جان خانواده ریشه میدواند.
نور، عطر و ذکر؛ سه نشانه حضور
در شبهای فاطمیه میتوان نور چراغها را کم کرد، شمعی روشن نمود و کمی عود یا اسپند با بوی گل محمدی سوزاند. این بوها فضا را معنویتر میکند. اهل خانه میتوانند چند دقیقه قرآن تلاوت کنند، ذکر صلوات بفرستند یا روضهای کوتاه بخوانند. این لحظات سکوت و ذکر، خانه را آرام میکند و حالتی از حضور معنوی میآورد؛ گویی حضرت در همان نزدیکی مهمان است.
نذر دل؛ سفرهای به نیت حضرت
یکی از سنتهای زیبا در ایام فاطمیه، پختن غذای ساده و نذری به نیت حضرت زهرا سلاماللهعلیهاست. لازم نیست سفرهای مجلل باشد، مهم نیت و محبت است. مثلا میتوان «عدسپلو» یا «آش ساده» پخت؛ غذاهایی که در روایتها نماد سادگی و برکتاند. امام رضا علیهالسلام فرمودهاند: «مَن أطعَمَ مؤمناً على حُبِّنا، أطعمهُ اللهُ من موائدِ الجنة.»کسی که از روی محبت ما مؤمنی را غذا دهد، خداوند او را از سفرههای بهشتی اطعام میکند.میتوان شام آن روز را ساده برگزار کرد؛ مثلاً عدسپلو با ماست و سبزی، یا آش رشتهای که در پایان با صلوات و یاد حضرت، میان همسایهها پخش شود. همین کار کوچک، اگر با دل انجام شود، عبادتی بزرگ است.
صله رحم در پرتو عزای فاطمی
ایام فاطمیه فرصت خوبی است تا چند نفر از اقوام و دوستان نزدیک را دعوت کنیم؛ نه برای تجمل و مهمانی، بلکه برای با هم بودن در یاد مادر امت. میتوان همه با هم حدیث کسا بخوانند، دلها را با ذکر صلوات آرام کنند و اندکی از مصیبت بانوی دو عالم یاد کنند. این گردهماییها علاوه بر ثواب عزاداری، موجب صله رحم نیز میشود؛ پیوندی که خود حضرت زهرا سلاماللهعلیها به آن سفارش کردهاند. در چنین جمعهای ساده و صمیمی، نور محبت فاطمی میان دلها میچرخد و خانههایمان را به حلقههایی از مهر و ایمان پیوند میدهد.
سیاهی که به روشنی میرسد
سیاهپوشی خانه در فاطمیه یعنی بازگرداندن یاد مادر به متن زندگی. این سیاهی قرار نیست غمی سنگین بیاورد، بلکه فرصتی است برای بازگشت به حقیقت، برای دلدادگی دوباره. هر خانهای که به یاد فاطمه سلاماللهعلیها سیاهپوش میشود، در حقیقت چراغی روشن میکند برای مهدیِ همان مادر؛ چراغی که با اشک، با ذکر و با عشق میسوزد و هرگز خاموش نمیشود.
منبع: فارس