باشگاه خبرنگاران جوان؛ مریم حسینی - دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا در مورد احتمال موافقت عربستان سعودی با عادی‌سازی روابط با اسرائیل صحبت کرده است، اما بعید است که این اتفاق با سفر محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی به کاخ سفید در این ماه رخ دهد.

 برقراری روابط دیپلماتیک بین اسرائیل و عربستان سعودی پس از دهه‌ها دشمنی می‌تواند چشم‌انداز سیاسی و امنیتی خاورمیانه را متحول کند و به طور بالقوه نفوذ ایالات متحده را در منطقه تقویت کند.

ترامپ ماه گذشته گفت که امیدوار است عربستان سعودی "خیلی زود" به سایر کشور‌های مسلمان که توافق‌نامه ابراهیم ۲۰۲۰ را برای عادی‌سازی روابط با اسرائیل امضا کرده‌اند، بپیوندد اما دو منبع در خلیج فارس به رویترز گفتند که ریاض از طریق کانال‌های دیپلماتیک به واشنگتن اعلام کرده است که موضعش تغییر نکرده است؛ ریاض تنها در صورتی این توافق‌نامه را امضا خواهد کرد که توافق‌نامه بر سر نقشه راه تشکیل کشور فلسطین حاصل شود.

آنها گفتند که هدف این است که از اشتباهات دیپلماتیک جلوگیری شود و قبل از هرگونه بیانیه عمومی، از همسویی مواضع عربستان و ایالات متحده اطمینان حاصل شود. یکی از آنها گفت که هدف جلوگیری از هرگونه سردرگمی در مذاکرات کاخ سفید در ۱۸ نوامبر یا پس از آن است.

جاناتان پانیکوف، معاون سابق افسر اطلاعات ملی ایالات متحده در امور خاورمیانه،گفت: "ولیعهد بعید است که در آینده نزدیک بدون حداقل یک مسیر معتبر برای تشکیل کشور فلسطین هرگونه رسمی شدن احتمالی روابط را بپذیرد. "

 پانیکوف، که اکنون در اندیشکده شورای آتلانتیک در واشنگتن است، گفت که محمد بن سلمان احتمالاً سعی خواهد کرد از نفوذ خود بر ترامپ برای جلب «موافقت صریح‌تر و آشکارتر برای تأسیس یک کشور مستقل فلسطینی» استفاده کند.

سفر هفته آینده، اولین سفر ولیعهد به واشنگتن از زمان قتل جمال خاشقچی، ستون‌نویس واشنگتن پست در سال ۲۰۱۸، منتقد محمد بن سلمان که قتل او در کنسولگری عربستان در استانبول باعث خشم جهانی شد، است. محمد بن سلمان دخالت مستقیم در این امر را انکار کرد.

امارات متحده عربی، بحرین و مراکش پیش از این روابط خود را با اسرائیل تحت توافق‌نامه‌های ابراهیم عادی‌سازی کرده‌اند و ترامپ گفته است که انتظار دارد به زودی این توافق‌نامه‌ها گسترش یابد.

او در ۵ نوامبر بدون ارائه جدول زمانی گفت: «اکنون افراد زیادی به توافق‌نامه‌های ابراهیم پیوسته‌اند و امیدواریم خیلی زود عربستان سعودی را نیز به آن بپیوندیم.» او در مصاحبه‌ای تلویزیونی که در ۱۷ اکتبر پخش شد، گفت: «امیدوارم عربستان سعودی وارد شود و امیدوارم دیگران هم وارد شوند. فکر می‌کنم وقتی عربستان سعودی وارد شود، همه وارد می‌شوند.».

اما توافق امضا شده توسط امارات متحده عربی، بحرین و مراکش، موضوع تشکیل کشور فلسطین را نادیده گرفته است. این دو منبع خلیج فارس گفتند که ریاض به واشنگتن تاکید کرده است که هرگونه اقدامی برای به رسمیت شناختن اسرائیل باید بخشی از یک چارچوب جدید باشد، نه فقط تمدید هر توافقی.

برای عربستان سعودی به رسمیت شناختن اسرائیل چیزی بیش از یک نقطه عطف دیپلماتیک خواهد بود. این یک مسئله امنیت ملی بسیار حساس است که با حل یکی از قدیمی‌ترین و حل‌نشدنی‌ترین درگیری‌های منطقه گره خورده است.

چنین اقدامی دشوار خواهد بود، زیرا بی‌اعتمادی عمومی اعراب به اسرائیل به دلیل مقیاس تهاجم نظامی آن در طول جنگ غزه، علی‌رغم آتش‌بس شکننده‌ای که برقرار شد همچنان بالاست.

منال رضوان، مقام وزارت امور خارجه عربستان خواستار خروج آشکار و زمان‌بندی‌شده اسرائیل از نوار غزه، استقرار یک نیروی حفاظتی بین‌المللی و توانمندسازی و بازگشت تشکیلات خودگردان فلسطین به غزه شده است. وی گفت که این اقدامات برای تأسیس یک کشور فلسطینی - پیش‌نیاز ادغام منطقه‌ای و اجرای راه‌حل دو دولتی- ضروری است.

این منابع به رویترز گفتند که با توجه به مخالفت شدید بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل با تشکیل کشور فلسطین، عربستان سعودی هیچ چشم‌انداز فوری برای برآورده کردن درخواست ترامپ مبنی بر عادی‌سازی روابط با اسرائیل نمی‌بیند.

مقامات سعودی می‌گویند پیشرفت در این زمینه به امتیازاتی بستگی دارد که نه واشنگتن و نه اسرائیل در حال حاضر آماده دادن آنها نیستند. مقامات سعودی قصد دارند جلسه ترامپ و محمد بن سلمان را به سمت همکاری و سرمایه‌گذاری دفاعی سوق دهند، زیرا نگرانند که موضوع سیاسی عادی‌سازی روابط با اسرائیل بر دستور کار سایه بیندازد.

انتظار می‌رود این توافق، یک پیمان دفاعی محوری را امضا کند که دامنه حمایت نظامی ایالات متحده از حاکم بالفعل بزرگترین صادرکننده نفت جهان را تعیین می‌کند و حضور نظامی آمریکا در خلیج فارس را تثبیت می‌کند.

دو منبع دیگر در خلیج فارس و سه دیپلمات غربی گفتند که این توافق دفاعی، به پیمان کامل و مصوب کنگره که ریاض زمانی در ازای عادی‌سازی روابط با اسرائیل که مدت‌ها وعده آن را داده بود، به دنبال آن بود، نمی‌رسد.

این توافق که تا حدودی از توافق با قطر که از طریق یک فرمان اجرایی در ماه سپتامبر برقرار شد، الگوبرداری شده است، همکاری را گسترش می‌دهد تا شامل فناوری و دفاع پیشرفته نیز بشود.

به گفته دو منبع خلیج فارس، ریاض خواستار مفادی شد که به دولت‌های آینده ایالات متحده اجازه دهد این پیمان را به یک پیمان کامل ارتقا دهند - تضمینی برای تداوم یک پیمان غیرالزام‌آور که در معرض لغو توسط روسای جمهور آینده است.

دیوید ماکوفسکی از اعضای موسسه واشنگتن، جایی که او پروژه‌ای در مورد روابط اعراب و اسرائیل را هدایت می‌کند، گفت: «این معاهده‌ای نیست که آنها می‌خواهند، ممکن است آن را کامل نبینند، اما سنگ بنایی (برای یک معاهده کامل) است.»

منابع خلیج فارس و دیپلمات‌های غربی گفتند که ارتباط بین پیمان دفاعی، عادی‌سازی روابط با اسرائیل و تشکیل کشور فلسطین، معادله مذاکره پیچیده‌ای را ایجاد کرده است و ریاض و واشنگتن را وادار کرده است که در غیاب پیشرفت در دو مسیر دیگر، به یک توافق دفاعی محدود رضایت دهند. آنها می‌گویند که اگر عادی‌سازی پیشرفت کند، این مصالحه می‌تواند در نهایت به یک معاهده کامل تبدیل شود.

عبدالعزیز الصغر، رئیس اندیشکده موسسه تحقیقات خلیج فارس مستقر در عربستان سعودی گفت: «مذاکرات عربستان و آمریکا پس از تحولات غزه از ۷ اکتبر، دستخوش تغییر اساسی در محیط و زمینه شده است.»

وی گفت که ارتباط مستقیم بین عادی‌سازی روابط با اسرائیل و تشکیل کشور فلسطین همچنان پابرجاست، اما ریاض اکنون می‌خواهد الزامات امنیت ملی عربستان به طور جداگانه مورد بررسی قرار گیرد. او گفت: «موضع عربستان سعودی واضح است: برآورده کردن خواسته‌های امنیت ملی پادشاهی به شکل‌دهی موضع گسترده‌تر آن در مورد مسائل منطقه‌ای از جمله حل مناقشه فلسطین و اسرائیل کمک خواهد کرد.»

دو منبع خلیج فارس گفتند که چنین پیمانی احتمالاً با شرایطی از جمله محدودیت‌هایی بر روابط رو به گسترش اقتصادی و فناوری عربستان سعودی با چین همراه خواهد بود که تلاش ریاض برای ایجاد تعادل بین استقلال استراتژیک و تضمین‌های امنیتی ایالات متحده را پیچیده می‌کند. این منابع گفتند که توافق فعلی، رزمایش‌های مشترک نظامی را گسترش می‌دهد، همکاری بین شرکت‌های دفاعی ایالات متحده و عربستان سعودی را تعمیق می‌بخشد و شامل تدابیر حفاظتی برای محدود کردن روابط نظامی-صنعتی ریاض با چین می‌شود.

همچنین، این توافق، فروش سلاح‌های پیشرفته ایالات متحده به پادشاهی عربستان را تسریع می‌کند و از تأخیر‌ها و موانع سیاسی که توافق‌های قبلی را متوقف کرده بود، عبور خواهد کرد.

منبع: رویترز