باشگاه خبرنگاران جوان؛ رضوان پاک منش - مقبره‌ٔ معروف به «حسن گاویار» یا «حسن گاوداری» بقعه‌ای مذهبی و تاریخی است که بر فراز تپه‌ای باستانی در بخش میربگ شهرستان دلفان قرار دارد و نزد مردم محلی به عنوان آرامگاه یک پیرـعارف و متولیِ منطقه محترم شمرده می‌شود. 

این بقعه در حوالی روستایی با همین نام در جنوب شهرستان دلفان (نزدیک نورآباد) واقع است؛ منابع فاصلهٔ حدود ۱۵–۲۰ کیلومتر جنوب غربی یا جنوبی-غربی نورآباد را برای آن ذکر می‌کنند و اشاره شده که در دامنهٔ رشته‌کوه بزکن و نزدیک آبشار غسلگه قرار دارد. 

قدمت و تاریخِ آثار

تپه‌ای که بقعه بر آن قرار دارد، به دورهٔ هزارهٔ اوّل قبل از میلاد (عصر آهن) نسبت داده شده و نشان می‌دهد سایت لایه‌های باستانی دارد. 

خود بنای مقبره (ساختمانِ سنگیِ گنبددار / مستطیل شکل) در منابع محلی و گردشگری به بازسازی‌ها و فرم‌هایی نسبت داده شده که احتمالاً از سده‌های ۵ تا ۷ هجری قمری (قرون میانی اسلامی) محصول تغییرات و بازسازی‌اند؛ یعنی بخش‌هایی از بنا مربوط به دوران‌های میانی اسلامی است، اما تپه زیر بنا قدمت بسیار قدیمی‌تری دارد. (نظر منابع در این نکته کمی متفاوت است). 

معماری و ویژگی‌های بنا

بنا عمدتاً با سنگ ساخته شده و پلانِ آن به شکل مستطیل/اتاقی با سقف گنبدیِ ساده گزارش شده است. در چند منبع عکس‌های بنا و درختان کهنسال اطراف آن نشان داده شده‌اند که یکی از جلوه‌های شاخص سایت است.

موقعیت بنا روی تپهٔ باستانی و ظاهر سنگی‌ـکوهی آن باعث شده هم وجه مذهبی (بقعهٔ عارف محلی) و هم وجه باستان‌شناختی (تپهٔ عصر آهن) داشته باشد. 

اهمیت فرهنگی و آیینی

حسن گاویار نزد اهالی منطقه شخصیتی شبیه به یک پیرِ عرفانی و متولیِ محلی است؛ آیین‌ها و مراسمِ مربوط به کشاورزی و طلبِ برکت (مثلاً آیین‌های برداشت محصول) در روایت‌های محلی گاهی با نام او پیوند خورده است. گزارش‌ها نشان می‌دهند برخی از سنت‌های محلی ریشه‌های اسطوره‌ای/کشاورزی دارند و مردم در مناسبت‌های محلی به این بقعه متوسل می‌شوند. 

وضعیت حفاظت و ثبت ملی

تپه/بقعهٔ حسن گاویار در فهرست آثار ملی ایران به‌ثبت رسیده است؛ در منابع تاریخی/فهرست آثار شمارهٔ ثبت ۴۱۵۷ برای «تپه حسن گاویار» آورده شده است. این نشان می‌دهد سایت از نظر میراثی به رسمیت شناخته شده و در فهرست آثار ملی قرار دارد. 

بهترین کار این است که قبل از حرکت از وضعیت دسترسی جاده‌ای و فصل مناسب (بهار و اوایل تابستان برای دیدن طبیعت اطراف) مطمئن شوید؛ راه‌های روستایی ممکن است ناهموار باشند. در منابع محلی عکس‌هایی از راه‌پیمایی تا تپه و فضای طبیعی اطراف منتشر شده است.

برای علاقمندان به باستان‌شناسی: به‌علت وجود تپهٔ باستانی در زیر بنا، رعایت نکات حفاظتِ میراثی (لمس نکردن لایه‌ها، حفاری نکردن و گزارش هر گونه آثارِ احتمالی به مسئولان محلی) واجب است. 

مقبرهٔ حسن گاویار/گاوداری در دلفان یک مجموعهٔ ترکیبیِ مذهبی–تاریخی است: بنای سنگیِِ کوچک و گنبددارِ قرون میانی اسلامی که بر فراز تپه‌ای با قدمتِ عصر آهن ساخته شده و نزد مردم محلی به‌عنوان آرامگاه یک پیرِ عرفانی محترم است. سایت ثبت ملی دارد و از منظر گردشگریِ فرهنگی و طبیعی جذابیت‌هایی دارد.