ولایت فقیه در نظر مجلسی اول

به گزارش مجله شبانه  باشگاه خبرنگاران، وبلاگ ولایت فقیه در جدیدترین نوشته خود آورده است:

محمد تقی مجلسی، مشهور به مجلسی اول (رحمة الله علیه) از جمله عالمان قرن 11 ق است كه پس از محقق كركی و فرزندش و استاد نامدار خویش؛ شیخ بهایی (رحمة الله علیهم)، به سِمَت «شیخ الاسلامی»1 در دستگاه صفویه رسیده و نقشی مهم را در آن ایفا كرده است. مشهورترین اثر این عالم بزرگ «روضة المتقین فی شرح من لایحضره الفقیه» است. وی در سن سی و سه سالگی از عالم بزرگ نجف اشرف؛ سید شرف‌الدین علی شولستانی موفق به كسب اجازه اجتهاد شد2.

از جمله كرامات این فقیه فرزانه زمانی اتفاق افتاد كه در نجف مشغول به تحصیل علوم دینیه بود كه در خواب امام على (علیه السلام) را دید كه به او می‌فرمود تا به اصفهان برگردد اما او اصرار فراوانى می‌كرد كه حضرت اجازه دهد در جوار بارگاهش اقامت داشته باشد. امام فرمود كه وجود او در اصفهان براى هدایت مردم مفیدتر است. پس از آن مجلسى به اصفهان بازگشت و به تألیف و تدریس مشغول شد.3

بعضی وی را از متصوفه می‌دانند كه این تهمتی بیش نیست. مرحوم آیت الله بهجت (رحمه الله) می‌گوید: «به مجلسى اول هم نسبت مى دهند؛ كه از متصوّفه است، ولى مرحوم مجلسى ثانى از او دفاع می‌كند و می‌گوید: «لا تظنَّ بوالدى؛ انَّه كان كثیر الانس بروایات اهل البیت علیهم السّلام ـ أَو أَكثر أَهل عصره انْساً بروایاتهم ـ ...» به پدرم گمان بد مبر، زیرا او با روایات اهل بیت (علیهم السّلام) بسیار انس داشت، و یا از همه‌ی معاصرین خود بیشتر اُنس داشت.4

مرحوم مجلسی با آنكه بر تفكر اخباریه انگشت صحت می‌گذارد، در عین حال عملا منصب شیخ الاسلامی را پذیرفته و در امور سیاسی - اجتماعی عصر صفوی دخالت كرده است.

اما از جهت نظری در شرح روایت حفص بن غیاث كه راوی از مجری حدود می‌پرسد و امام «من الیه الحكم» را مجری حدود معرفی می‌كند، او صریحا فقیهان را منصوبان عام امام زمان (عجل الله فرجه) می‌شناسد و می‌گوید:

«یقیم‏ الإمام‏ و الحاكم‏ أیضا و لاشك فی المنصوب الخاص. أما العام، كالفقیه، فالظاهر منه أنه یقیم الحدود للأخبار السالفة فی باب القضاء من قوله علیه‌السلام (قد جعلته علیكم حاكما)5. و یحتمل كونه منصوبا لرفع المنازعة، لكن اللفظ عامٌ و لا مخصص ظاهرا»6

در فراز بالا جناب مجلسی اول، با تمسك به مقبوله‌ی عمر بن حنظله و عمومیتِ لفظِ «حاكما» و مخصوص به قضاوت نبودنِ آن، برای فقها، اجرای حدود را قائل است و ایشان را نایبان و منصوبان عام عصر غیبت می‌داند.

------------------------------------------------

1- منصب شیخ الاسلامى از مهم‌ترین مسئولیتهائی بود كه از طرف سلاطین اسلام به یكى از علماى بزرگ و مجتهدین عالى رتبه براى رسیدگى به امور مهمّ كشورى واگذار می‌شد. شیخ الاسلام در اكثر وظایف با منصب قضا شركت داشت و بلكه می‌توان گفت مانند قاضى القضات (عالى ترین مقام قضایى كشور) بوده و بر حسب اختلاف زمان دایره فعالیتش محدود و یا توسعه یافته است.

2- این اجازه نامه در بحار الانوار، ج107، ص32 - 37 آمده است.

3- گلشن ابرار، ج 1، شرح حال محمد تقی مجلسی

4- در محضر آیت الله بهجت، ج3، شماره 91

5- الكافی، ج‏1، ص 67

6- روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه (ط - القدیمة)، ج‏10، ص 213 و 214