سفری به پایتخت سوارکاری ايران برای دیدن "کورس بهاره"

به گزارش مجله شبانه باشگاه خبرنگاران، امروز قصد داریم شما را دعوت به بازدید از مسابقات اسب​سواری در گنبد کاووس بکنیم. اسب‌سواری از جمله ورزش‌هایی است که در دین مبین اسلام نسبت به آن سفارش شده است. ایران از دیرباز مهد سوارکاری و پرورش اسب بوده است. شاید بیراه نباشد که گنبد کاووس و منطقه ترکمن صحرا را پایتخت سوارکاری ایران بنامیم. نژاد اسب ترکمن ایران از شهرت و معروفیت خاصی در سراسر جهان برخوردار است.


نوبت گنبد است و کورس بهاره این شهر. علاقه‌مندان به سوارکاری، مجتمع سوارکاری گنبد کاووس را به خوبی می‌شناسند.مرکز سوارکاری گنبد کاووس یکی از زیبا‌ترین و بزرگ‌ترین مراکز مسابقات سراسری اسب در کشور است. این مجتمع در سال 1340 و در زمینی به وسعت 120 هکتار ساخته شده است. پیست اسب‌دوانی این مجتمع 1400 متر طول دارد و به شکل بیضی است.

مجتمع علاوه بر داشتن پیست سوارکاری از امکاناتی نظیر سوئیت، ویلا، اصطبل زمستانه و تابستانه، استخر شنا، رستوران و اینترنت بی‌سیم سود می‌برد. همه ساله دو دوره مسابقات اسب‌سواری تحت عنوان کورس بهاره و پائیزه در گنبد برگزار می‌شود.

برگزاری این مسابقات انبوهی از علاقه‌مندان به این ورزش و گردشگران را به گنبد کاووس می‌کشاند. در ایام برگزاری این مسابقات شور و هیجان خاصی در منطقه حکمفرما می‌شود که تجربه دیدن آن را به شما پیشنهاد می‌کنیم.

کورس بهاره گنبد

کورس بهاره گنبد از نخستین جمعه فروردین آغاز می‌شود و به مدت 20 هفته ادامه پیدا می‌کند. مسابقات در پنجشنبه و جمعه هر هفته برگزار می‌شود. بعد از مسابقات گنبد بلافاصله نوبت برگزاری کورس بهاره بندر ترکمن است که برگزاری این مسابقات هم 9 هفته به طول خواهد کشید. بد نیست بدانید که در این منطقه در «آق‌قلا» نیز کورس بهاره برگزار می‌شود. جهت اطلاع بدانید که برای شرکت در این مسابقات داشتن شناسنامه اسب ایرانی و شناسنامه شرکت در مسابقات الزامی است. ضمن این که اسب شما نباید کمتر از 18 ماه سن داشته باشد.

گورستان 4 هزار ساله

اما مشهورتر از زیارتگاه خالد نبی، گورستان قدیمی آن است. گورستانی عجیب و غریب و با سنگ قبر‌هایی که شاید تاکنون نظیر آن را ندیده باشید. گورستان در شرق بقعه عالم بابا قرار گرفته است. بیش از600 سنگ قبر در این منطقه به چشم می‌خورد که با فاصله از هم در محوطه پراکنده شده‌اند.

برخی از سنگ قبر‌ها استوانه‌ای شکل هستند که ارتفاع آنها گاهی تا دو متر هم می‌رسد. این گورستان را از قدیمی‌‌ترین گورستان‌های کشور قلمداد می‌کنند. در گورستان سه نوع سنگ قبر دیده می‌شود. یک نوع همان طور که گفتیم استوانه‌ای شکل هستند. برخی دیگر از سنگ قبر‌ها صلیبی شکل بوده و برخی دیگر هم به شکل شاخ قوچ هستند. تمامی این سنگ قبر‌ها از سنگ یکپارچه تراشیده شده‌اند. برخی قدمت این گورستان را تا 4 هزار سال پیش نیز برآورد کرده‌اند.

جاذبه فراموش​شده گنبد

شهرستان گنبد کاووس و منطقه گنبد با وجود بهره‌گیری از جاذبه‌های تاریخی و طبیعی فراوان دارای پتانسیل بالقوه‌ای برای جذب گردشگران داخلی و خارجی است. در کنار این همه جاذبه گردشگری، منطقه دارای جاذبه‌ای فراموش شده یا در حال فراموشی است که توجه به آن می‌تواند صنعت گردشگری در این منطقه را احیا کند.

این جاذبه چیزی نیست جز علاقه مردم این منطقه به اسب و پرورش آن و برگزاری مسابقات سوارکاری در دو فصل پائیز و بهار. برای مشاهده استقبال عمومی و فراگیر این منطقه به اسب کافی است در مسابقات پائیزه یا بهاره به گنبد رفت و در میدان سوارکاری این شهر حاضر شد و از نزدیک دید که چگونه ده‌ها هزار نفر در مسابقات حاضر شده و با علاقه‌ای خاص پیگیر این مسابقات هستند.


بدون شک گنبد و ترکمن صحرا را می‌توان پایتخت سوارکاری ایران نامید. همه ساله مسابقات کورس بهاره و پائیزه در این دو منطقه برگزار می‌شود. این رویداد می‌تواند انبوهی از گردشگران داخلی و خارجی را به همراه داشته باشد. اما دریغ که به خاطر برخی بی‌توجهی‌ها سوارکاری منطقه در غربت قرار گرفته است. کافی است نگاهی به همسایه کوچک جنوبی خود بیندازیم. دبی به لطف خرج کردن دلار‌های نفتی در حال تبدیل شدن به یکی از قطب‌های ورزش سوارکاری دنیا است.

 این در حالی است که این کشور جز گرمای سوزان و بیابان چیز دیگری ندارد. اکنون دبی را مقایسه کنید با منطقه گنبد که علاوه بر برخورداری از انبوهی از جاذبه‌های تاریخی و طبیعی از آب و هوایی چهار فصل نیز بهره می‌برد. علاوه بر همه اینها نباید سابقه این منطقه را در تربیت نژاد اصیل اسب ترکمنی از یاد برد. بزرگترین مشکل در این راه عدم سرمایه‌گذاری مناسب است.

مرکز سوارکاری گنبدکاووس یکی از زیبا‌ترین و بزرگترین مراکز مسابقات سراسری اسب در کشور است که به دلیل عدم سرمایه‌گذاری دارای رشد کمی و کیفی بسیار آرام و کندی است. با اندکی توجه به این رشته می‌توان بار دیگر نسبت به احیای سوارکاری در گنبد اقدام و پای گردشگران بیشتری را به منطقه باز کرد.

زيارتگاهي بر فراز کوه

اجازه بدهید از اسب و مسابقات اسبدوانی فاصله گرفته و سری به سایر جاذبه‌های گردشگری گنبد بزنیم. در منطقه گنبد امامزاده خالد نبی و گورستان تاریخی آن شهره خاص و عام است. بنابراین اگر به گنبد کاووس رفتید، بازدید از این جاذبه گردشگری را از دست ندهید.

بخصوص آن‌که منطقه‌ای که امامزاده در آن واقع شده است در فصل بهار از طبیعت سبز بسیار دل‌انگیزی بهره می‌برد. در فصل تابستان هوای منطقه گرم شده و بازدید از منطقه با دشواری همراه است. در زمستان هم باید سوز و سرمای زیادی را به جان بخرید. بنابراین تا فرصت بهاری موجود است به بازدید این جاذبه گردشگری بروید. مجموعه گورستان و زیارتگاه خالد نبی در 90 کیلومتری شمال شرقی گنبد کاووس واقع شده است.

 این مکان 55 کیلومتر تا کلاله و 6 کیلومتر با روستای گچی سو فاصله دارد. 25 کیلومتر از راه کلاله به زیارتگاه خاکی و پر پیچ و خم است و البته تابلو‌های راهنما شما را به سمت زیارتگاه هدایت می‌کنند. امامزاده بر فراز قله کوهی به نام گوگچه داغ قرار گرفته است. محلی‌ها از این قله با عنوان «قله قدرت» یاد می‌کنند. ارتفاع آن از سطح دریا 700 متر است اما رفتن به بالای آن خیلی هم ساده نیست و راه ارتباطی کوهستانی است.

در نزدیکی و پائین‌تر از بقعه خالد نبی بقعه‌های دیگری نیز به چشم می‌خورند. اما در مورد این امامزاده نکته گفتنی آن‌که بر اساس مستندات تاریخی ایشان یکی از پیامبران فاقد کتاب و به اصطلاح پیامبر تبلیغی بوده است که گویا بعد از حضرت عیسی می‌زیسته و آخرین پیامبر قبل از حضرت محمد(ص) بوده است.


 از قرار معلوم ایشان 40 سال قبل از پیامبر اسلام زندگی می‌کرده است. سرزمین عدن را محل تولد و سکونت وی ذکر کرده‌اند كه برای تبلیغ خداپرستی به این منطقه مهاجرت کرده است. در روایات متعدد و معتبری نقل شده است که دختر خالد نبی پس از مبعوث شدن حضرت محمد به پیامبری به نزد وی رفته و اسلام می‌آورد.

 حضرت محمد(ص) نیز در حدیثی از خالد نبی به نیکی یاد کرده است. زیارتگاه خالد نبی بنایی مسقف و 4 ضلعی دارد و در نهایت سادگی ساخته شده است. در زیارتگاه خبری از کتیبه‌های تزئینی نیست و قبر ایشان بسیار ساده بوده که یک متر و نیم ارتفاع دارد. در کنار زیارتگاه شماری زائرسرا به همراه سرویس بهداشتی وآب​انبار ساخته شده است. بنابراین برای اقامتی یکروزه در محل مشکل چندانی ندارید.

 در خصوص آب‌انبار‌های ساخته شده بد نیست بدانید که محلی‌ها به آن «لاری» می‌گویند. آب این لاری‌ها توسط باران تأمین می‌شود و توسط لوله به داخل خانه و زائرسرا‌ها هدایت می‌شود. در نزدیکی این زیارتگاه دو بقعه دیگر به نام‌های بقعه چوپان بابا و بقعه عالم بابا به چشم می‌خورد. در نزدیکی زیارتگاه خالد بابا چشمه آبی معروف به چشمه خضر دندان وجود دارد که محلی‌ها معتقدند آب این چشمه شفابخش است. در برابر ورودی بقعه عالم بابا درختی معروف به درخت نذر نیز وجود دارد که برخی اهالی به آن تکه پارچه‌هایی در جهت قبله به نیت برآورده شدن حاجات می‌بندند.

مرقد آورنده صحيفه سجاديه به ايران

به گنبد که بروید با امامزاده‌ای روبه‌رو می‌شوید که زیارت‌کنندگان بسیار زیادی دارد. امامزاده یحیی بن زید (ع) از جمله جاذبه‌های گردشگری گنبد کاووس است. بسیاری از مردم محلی از روستا‌ها و شهر‌های اطراف به زیارت این امامزاده می‌آیند. براساس مستندات موجود وی را نواده امام حسین(ع) می‌دانند که به اتفاق 700 نفر از طرفداران خود در خراسان قدیم قیام کرده و موفقیت‌هایی نیز به دست می‌آورد.

گویا بعد از واقعه کربلا، وی به همراه جمعی از نزدیکان خود کوفه را به مقصد ایران ترک کرده است. اما سرانجام روانه جرجان قدیم شده و در نبردی با دشمن به شهادت می‌رسد. از ایشان به عنوان آورنده صحیفه سجادیه به ایران یاد می‌کنند. از این امامزاده با نام امامزاده نور نیز یاد کرده‌اند.

امامزاده دارای بنای بزرگ و محوطه‌ای وسیع و رواق آینه‌کاری شده است. همچنین محوطه داخلی امامزاده دارای صحن وسیع و بنا‌های متعدد برای استراحت و رفاه حال مسافران و زائران است و در خارج از محوطه نیز پارکینگ وسیع و همچنین بازارچه‌ای به منظور رفع نیازمندی‌های زوار و مسافران اعم از صنایع دستی و مواد خوراکی ایجاد شده است. قدمت محراب امامزاده به دوران سلجوقیان می‌رسد.

شهر تالاب ها


گنبد کاووس را می‌توان شهر تالاب‌ها نامید. تالاب‌های سه گانه گنبد از جاذبه‌های گردشگری طبیعی این شهر هستند. هر چند که به دلیل دست درازی ما انسان‌ها این روز‌ها هیچ کدام از این تالاب‌ها حال خوشی ندارند! هر سه این تالاب‌ها عضو کنوانسیون بین‌المللی رامسر هستند.

آلاگل، آجی گل و آلما گل نام تالاب‌های سه‌گانه گنبد هستند. آلاگل در شرق جاده آق‌قلا به اینچه‌برون در چند کیلومتری مرز ترکمنستان قرار گرفته است. این تالاب چون در مرکز شوره زار بزرگ ترکمن صحرا قرار دارد از آب شور برخوردار است. ماهی سفید و کپور بیشترین گونه آبزی آن است. آب تالاب از رودخانه مرزی اترک تأمین می‌شود.

تالاب آجی گل هم در جنوب روستای تنگلی قرار گرفته است. در بالادست این تالاب دریاچه نمک به چشم می‌خورد. تالاب دو بخش دارد که قسمت غربی آن عمیق است. قسمت شرقی به‌وسیله نیزار از قسمت غربی جدا می‌شود. تالاب آلما گل هم در شمال روستای تنگلی است. آلما گل به معنی دریاچه سیب است. فاصله این تالاب تا مرز ترکمنستان بسیار کم است. به همین خاطر شکار در آن بصورت تیراندازی ممنوع است.

 حواشی تالاب را پوشش نی فرا گرفته است. در ضلع جنوبی آن هم جنگل‌های گز به چشم می‌خورد. این تالاب از جمله تالاب‌های آب شیرین ایران است. در حال حاضر در نزدیکی این تالاب پارک جنگلی به همراه امکانات رفاهی و اقامتی در حال ساخت است. در تالاب آلماگل انواع گونه‌های آبزی و کنار آبزی زندگی می‌کنند. در تابستان آب و هوای این تالاب‌ها خشک و گرم است. در بهار می‌توانید از طبیعت بسیار زیبای تالاب‌ها بهره‌مند شوید.

با آغاز فصل سرما ورود پرندگان مهاجر به تالاب‌ها حال و هوای دیگری می‌بخشد. انواع قو، فلامینگو، اردک، پرستو‌های دریایی، چنگر، غاز، سلیم، کاکایی، باتلان و آبچلیک را می‌توانید در این تالاب‌ها مشاهده کنید.هر سه تالاب آلماگل، آجی گل و آلاگل در نزدیکی بازارچه جوار گمرک قرار دارند. بنابراین اگر به این منطقه رفتید می‌توانید ضمن صید ماهی از تالاب‌ها از بازارچه‌های مرزی خرید کرده و در اطراف تالاب‌ها بیتوته کنید.


ماری سرخ از آجر

اگر به منطقه گنبد رفتید حتماً سری هم به «مار سرخ» بزنید. البته لازم نیست از این اسم بترسید. این مار سرخ از آجر قرمز ساخته شده و از این رو به این نام معروف شده است.

این جاذبه گردشگری منطقه گنبد نام‌های دیگری نیز دارد. سد دفاعی اسکندر، سد انوشیروان، دیوار قزل الان و سد فیروزه از جمله نام‌های این جاذبه گردشگری است. از این دیوار سرخ به عنوان طولانی‌‌ترین دیوار دفاعی جهان بعد از دیوار چین یاد می‌کنند. با این وجود نحوه نگهداری از این دیوار با همتای چینی‌اش قابل مقایسه نیست.

کافی است بازدید‌کنندگان، دیوار چین و مار سرخ گنبد را با هم مقایسه کنند تا به فاصله اسفناک این دو جاذبه گردشگری پی ببرند. از این مرثیه که بگذریم باید گفت این دیوار در شمال گرگان و گنبد قرار گرفته و از غرب به شرق ساخته شده است. می‌گویند این دیوار را برای جلوگیری از هجوم اقوام شمالی احداث کرده‌اند.

در طول مسیر ساخت دیوار تأسیسات زیادی چون انواع قلعه‌ها، خندق‌ها و کوره‌های آجر پزی به چشم می‌خورد. طول دیوار را از 150 تا 200 کیلومتر برآورد کرده‌اند. عرض دیوار بسته به نوع منطقه بین 2 تا 10 متر است. ارتفاع آن نیز بین 3 تا 5 متر متغیر است.

دیوار اسکندر از کرانه‌های دریای خزر در محل خلیج گمیشان شروع می‌شود و تا انتهای جنگل گلستان ادامه دارد. دیوار در نقطه انتهایی خود در کوه‌های پیش کمر محو شده است. دیوار در مسیر خود از شهر‌های کلاله، گنبد، بندر ترکمن و آق‌قلا عبور می‌کند.

بخش میانی دیوار از شمال جرجان قدیمی و گنبد کاووس فعلی رد می‌شود. ساخت دیوار را به دوره ساسانی یا اشکانیان نسبت می‌دهند. اگر بخواهید این دیوار را از نزدیک ببینید، بهترین منطقه جاده گنبد به کلاله و روستای آق‌آباد در این مسیر است. در مطالعات باستان‌شناسی اشیای متفاوتی از جنس فلز، شیشه و سفال از درون دیوار پیدا شده است.

مهر دوتار ايران


اگر به منطقه گنبد رفتید و به موسیقی هم علاقه داشتید، گوش‌‌های خود را از شنیدن نغمه زیبای دوتار محروم نکنید. منطقه گنبد و ترکمن صحرا مهد دوتار ایران است. بنابراین می‌توانید این ‌ساز زیبای ایرانی را در این منطقه خریداری کرده و به عنوان سوغات برای عزیزانتان ببرید.
دوتار را از ساز‌‌های مضرابی موسیقی ایرانی می‌دانند که به جای نواخته شدن با مضراب با ناخن نواخته شده و به اصطلاح زخمه می‌زنند.
علاوه بر گنبد و ترکمن، دوتار در خراسان بزرگ نیز‌ ساز محبوب مردم است. گفته می‌شود که این‌ ساز از ساز‌‌های اصیل آسیای میانه بوده است.منطقه گنبد استادان معروفي در زمینه دوتارنوازی به جامعه موسیقی ایران معرفی کرده است.

غذا‌‌های محلی

 توصیه ما به شما این است که در سفر به منطقه گنبد بطور حتم طعم دلپذیر غذا‌‌های محلی را امتحان کنید. بیشمه، دوغ شتر، انواع بوروک، ثوبت لی آش(شیربرنج)، بولامه و چکدرمه از معروف‌‌ترین غذا‌‌های محلی منطقه گنبد است. در بین این همه غذای محلی خوردن چکدرمه چیز دیگری است. این غذا با استفاده از گوشت گوسفند، برنج، رب گوجه و پیاز داغ درست شده و بسیار خوشمزه است.

سوغات

منطقه گنبد سوغات مختلفی دارد که می‌توانید برای عزیزانتان تهیه کنید. انواع فرش، قالیچه و پشتی به همراه برخی مصنوعات چوبی و شال‌‌های زنانه محلی از جمله سوغات گنبد است. همچنین گنبد یکی از مراکز تولید پنبه و انواع محصولات کشاورزی است. اگر در تابستان به منطقه گنبد رفتید یک دل سیر هلوی هسته جدا نوش‌جان بکنید!