همه چیز راجع به استخوان های جوش خورده و نخورده

به گزارش مجله شبانه باشگاه خبرنگاران،یكی از بدترین دردهایی كه بعد از درد زایمان یا به دلیل سنگ كلیه هر فردی ممكن است تجربه كند، دردهای ناشی از شكستگی استخوان‌ها در هر جای بدن است. این اتفاق معمولا بعد از سقوط رخ می‌دهد، ولی خیلی از ما ممكن است نفهمیم بعد از سقوط كردن، دچار شكستگی استخوان شده‌ایم.

این اشتباه بخصوص در نواحی تحتانی یا مچ پا بیشتر بروز می‌كند. چون در این موارد شاید به این فكر كنیم كه استخوان نشكسته، فقط پیچ خورده یا یك آسیب مختصر در تاندون‌های آن ناحیه پیش آمده است.

 ولی زمانی كه بعد از مدتی كوتاه ناحیه دردناك ورم كرد، تغییر رنگ داد و به شكلی دردناك شد كه دیگر قادر به حركت دادن آن نشدیم، باید مطمئن باشیم شكستگی رخ داده است. گفت‌وگوی روزنامه جام جم با دكتر مصطفی نجاتیان، فیزیكال‌تراپیست و رئیس كلینیك توانبخشی مركز قلب تهران را در این باره می خوانید:

استخوان‌های دیرجوش

اگرچه بیشتر افراد شكستگی را تجربه كرده‌اند، ولی در میان آنها كسانی هم بوده‌اند كه بعد از این اتفاق حتی مجبور به انجام عمل جراحی شدند، چون استخوان شكسته شده یا بعد از فرآیند گچ‌گیری درست جوش نخورده یا اصلا جوش نخورده است.

این نظر دكتر مصطفی نجاتیان، فیزیكال‌تراپیست و رئیس كلینیك توانبخشی مركز قلب تهران  می‌گوید: روند جوش‌خوردن استخوان ممكن است مشكلاتی به همراه داشته باشد و جوش‌خوردن درست صورت نگیرد. در این میان ممكن است استخوان بد یا دیر جوش بخورد یا اصلا جوش نخورد.

یعنی وقتی می‌گوییم یك استخوان بد جوش خورده كه فرآیند ترمیم انجام شده، ولی ممكن است این جوش‌خوردن به همراه اختلالاتی باشد. یعنی راستایی كه استخوان قبلا داشته، دیگر ندارد و ممكن است كج شده باشد. این استخوان در عملكرد فرد اختلال ایجاد خواهد كرد.

معمولا در اندام فوقانی جوش‌خوردن استخوان سه تا چهار هفته و در اندام تحتانی كه وزن را تحمل می‌كند، شش تا هشت هفته جوش‌خوردن استخوان طول می‌كشد. بر حسب آناتومی استخوان و نوع شكستگی زمان بهبودش مشخص است.

 اگر این زمان به درازا بكشد به چند دلیل است؛ یكی این كه فرد از نظر بافتی دچار مشكل شده یا قطعات استخوان درست سر جایشان قرار نگرفته باشد، یا فرد بی‌حركتی را رعایت نكرده باشد، یا قطعه بافت نرمی استخوان شكسته قرار گیرد و این باعث شود دیر جوش بخورد. همچنین ممكن است خونریزی‌هایی در آن قسمت انجام شود و ترمیم استخوان دیر صورت بگیرد.

بیماری‌های مقصر

با این حال نباید از بیماری‌های مختلف و اضافه شدن آنها به دلایل دیر جوش خوردن استخوان‌ها غافل بود. گاهی سن بالا، مصرف سیگار، كم‌خونی‌های شدید، دیابت، بیماری‌هایی مثل راشیتیسم كه مشكلات جذب كلسیم دارند، عفونت‌ها، كورتون‌ها، داروهای ضد انعقادی مثل وارفارین همگی می‌توانند منجر به دیر جوش خوردن استخوان‌ها شوند.

در بعــــــضی استخوان‌ها هم به صورت ذاتی خون بخوبی جریان ندارد؛ مثل استخوان ران. اگر اینها دچار شكستگی شوند، ممكن است با مشكلات جدی‌تری روبه‌رو شوند. در برخی استخوان‌ها مثل درشت‌نی هم جریان خون متوسط است و اگر شكستگی شدید و بافت نرم هم آسیب‌دیده باشد، خیلی دیر جوش خواهد خورد.

فقط جراحی

اما در میان این دلایل اگر استخوانی بد جوش خورد، درست جا نیفتاده است. دكتر نجاتیان در این مورد مثالی می‌زند و می‌گوید: مثل استخوان ترقوه كه وقتی دو سر شكسته‌اش از هم جدا شود، اشكال زیادی برای عضو شكسته ایجاد نمی‌كند و كاركردش را انجام می‌دهد، ولی همیشه این‌طور نیست. مثلا ممكن است استخوان ساق بشكند و بد جوش بخورد.

 این باعث می‌شود در آن استخوان تغییر طول ایجاد شده و پای فرد كوتاه شود. در این موارد مجبوریم استخوان را با جراحی دوباره بشكنیم و قطعات شكسته را در شرایط مناسب قرار دهیم. بنابراین مهم است استخوان كدام ناحیه از بدن بد جوش خورده است. اگر هم خونریزی در آن ناحیه ایجاد شده باشد و توده‌ای در ناحیه ایجاد كند، مجبوریم بافت را شكافته و استخوان‌ها را به طور مجدد سر به سر كنیم.

پیوند استخوان، تنها چاره استخوان‌های جوش نخورده

با این حال به عقیده این فیزیكال‌تراپ گاهی اوقات برای عضوی كه دیر جوش می‌خورد و سر به سر هم هست، ولی فرد را دچار مشكلات و ناتوانی كرده، می‌توان از فیزیوتراپی و تحریكات الكتریكی یا دیاترمی استفاده كرد.

 یا حتی اگر فرد به دلیل كم‌خونی دچار این مشكل شده باشد، از روش‌های فیزیوتراپی كه باعث افزایش گردش خون می‌شود، استفاده می‌كنیم. گاهی حتی ممكن است از پیوند استخوان استفاده شود. چون ممكن است با همه اقدامات، دو سر شكسته به هم نرسد. در این موارد از لگن یك تكه استخوان برداشته و آن را در آن منطقه قرار می‌دهند.

اما یك نكته را نباید نادیده گرفت كه ممكن است حتی در نتیجه سقوط، شكستگی اتفاق نیفتد و پا فقط پیچ بخورد. ولی خیلی از پزشكان معتقدند درمان این پیچ خوردگی هم گچ گرفتن است.

پیچ خوردن مچ پا خیلی شایع است. این ناحیه منطقه خاصی است به دلیل آن كه وزن روی آن قرار می‌گیرد. گاهی حتی این عضو دچار شكستگی نشده، ولی فقط یك كشیدگی را تجربه می‌كند كه ما آن را ثابت می‌كنیم و گچ می‌گیریم، چون فشار زیادی روی این ناحیه است و با كوچك‌ترین اتفاقی دوباره آسیب می‌بیند.

زمانی كه پزشك می‌گوید روی پا به هیچ وجه وزن نیاید یا وزن صد درصدی روی این ناحیه قرار نگیرد باید به طور كامل رعایت شود. تحمل وزن روی این عضو بایدكم كم انجام شود. یكی از مشكلات دیر جوش خوردن این ناحیه این است كه خود فرد تمام این مسائل را رعایت نكرده است.

فیزیوتراپی؛ مهم‌ترین خط درمان

زمانی كه عضوی می‌شكند، رعایت دستورهای پزشك برای او الزامی است. خیلی اوقات استخوان فرد می‌شكند و بعد از گچ‌گیری پزشك می‌گوید ناحیه شكسته شده باید شش تا هشت هفته در گچ بماند. ولی بیمار كلافه می‌شود و خودسرانه گچ را باز می‌كند. بعد از چند روز هم دوباره درد و ورم پا را تجربه می‌كند.

این روند، درمان را به اختلال می‌كشاند. برای همین نباید به دلیل محدودیت‌هایی كه گچ به وجود می‌آورد، آن را خودسرانه باز كرد. نكته دیگر این كه وقتی عضوی گچ گرفته شده و باز می‌شود، اگر ببینیم عضو همچنان ورم دارد و دردناك است یا فعالیت مفصلی‌اش بسیار مختل است، می‌فهمیم عضو همچنان بهبود نیافته است.

نكته مهم دیگر این است كه بعد از باز‌كردن گچ، بیمار نیاز مبرم به جلسات فیزیوتراپی دارد. متاسفانه خیلی از پزشكان این مورد را به بیمار تاكید نكرده و آن را به دست بیمار می‌سپارند. در حالی كه او هم هیچ آشنایی با این نكته ندارد كه استخوانی كه ترمیم پیدا كرده برای تحرك اندام و فعالیت عادی نیاز به این روند درمان دارد.