- طول بدن آرتمياي بالغ در گونه دو جنسي 10 ميليمتر و در بعضي از جمعيت هاي بكرزا به 20 ميليمتر نيز مي رسد .

- دو چشم مركب پايه دار، بدني كشيده، لوله گوارشي كشيده،آنتن هاي حسي، يازده جفت پاي سينه اي، يك جفت چنگك عضلاني (كلاسپر)

فاكتورهاي موثر بر رشد آرتميا

براساس اين گزارش فاكتورهايي بر رشد آرتميا موثرند كه از جمله ي اين فاكتورها مي توان به موارد زير اشاره داشت ؛

1- درجه حرات: درجه حرارت قابل تحمل براي آرتميا از 4تا35 در جه سانتي گراد مي باشد ولي حرارت اپتيمم براي آرتميا30-20 درجه سانتي گراد است.

2- شوري: آرتميا در شوري 340 ppt نيز مي تواند براي مدت كوتاهي زنده بماند ولي حد بالاي تحمل شوري براي آرتميا 250 ppt عنوان شده البته شوري مناسب براي پرورش آرتميا در استخرهاي خاكي 120-80 گرم در ليتر است كه شوري كمتر جهت توليد بيوماس و شوري بالاتر براي توليد سيست است.

3- اكسيژن: اكسيژن مناسب براي پرورش آرتميا بين 4 تا 5 بخش در ميليون است.

4- :PHآرتميا در طبيعت بيشتر درآبهاي قليايي يافت مي شود ولي PH بالاي 9 و كمتر از 7 براي آرتميا و زندگي آن مشكل ساز خواهد بود. PHمناسب براي پرورش در استخرهاي خاكي و شرايط آزمايشگاهي از 6.5 تا 8 متغير است .

براساس اين گزارش آرتميا در دو نوع محيط يافت مي شود. درياچه هاي داخلي و استخرهاي ساحلي نمك ، درياچه هاي داخلي به سه طبقه تقسيم مي شوند: در هر محيطي يك نوع يون فراوانتر است و آرتميا در همه درياچه ها با انواع فراواني از يونها يافت مي شود . تركيب نمكي متشكل ازسولفات و كلرايد دارد
آرتميا نخستين بار در ليمينگتون (انگلستان) در سال ۱۷۵۵ توسط «شلوسر » Schlosser شناسايي شد و بعد از آن تاريخ از بسياري مكان‌ها گزارش شد.
اولين گزارش كتبي مربوط به وجود آرتميا در درياچه اروميه توسط شخصي به نام «انتر » Gunther در سال ۱۸۹۹ ميلا‌دي يعني بيش از يكصد سال پيش ارائه شده است و پژوهشگران آن را« آرتميا سالينا» Artemia salina ناميدند. اما در سال ۱۳۶۸ هجري شمسي در پي بررسي‌هاي دكتر آذري تاكامي مشخص شد كه آرتمياي موجود در درياچه اروميه گونه‌اي متفاوت و بومزاد Endemic درياچه اروميه است. گونه بومزاد گونه‌اي است كه فقط در يك محل يافت مي‌شود و در نقاط ديگر كره زمين ديده نمي‌شود. از اين رو آن را « آرتمياي درياچه اروميه» Artemia urmiana ناميدند.

ارزش اقتصادي آرتميا

بر طبق اطلاعات موجود عرضه سيست آرتميا در بازارهاي جهاني از سال 1950 از دو منبع آن در آمريكا و يك منبع در كانادا آغاز شد . با گسترش تحقيقات پيرامون آرتميا و افزايش استفاده هاي متنوع از آن در آبزي پروري مشكل كمبود سيست آرتميا نمايان گشت .

اهميت آرتميا در صنعت آبزي پروري و مشكلات ناشي از كمبود سيست آن در كنفرانس هاي prouasoli (1969) FAO در سالهاي 1976 ، 1972 و كنفرانسAsean در سالهاي 1977 و 1976 مطرح گشته و به ضرورت استفاده وسيع آن در آبزي پروري در كنفرانس ها جهان آبزيان در سالهاي اخير اشاره شده است .

امروزه توليدات تجاري سيست آرتميا از آرژانتين، برزيل ،كلمبيا، چين، تايلند وارد بازار جهاني مي شود. اما عرضه سيست هاي نا مرغوب باعث آشكار شدن اختلافات ارزش غذايي گونه ها و سويه هاي مختلف آرتميا گشت. لذا مبناي قيمت سيست آرتميا بر مرغوبيت سيتها از نظر ارزش غذايي خصوصاً از نظر اسيد هاي چرب، غير اشباع آلي، اندازه و ميزان تفريق آنها بستگي دارد. بر طبق آمار در سال 1992 مصرف سالانة سيست آرتميا حدود 2000 تن برآورد شد كه سالانه حدود 15 تا 20 در صد بر نياز جهاني آن افزوده مي شود .

امروزه آمريكا ، برزيل و چين بزرگترين توليد كنندگان سيست و بيوماس آرتميا در جهان مي باشند و آمريكا به تنهايي 70% بازار جهاني آرتميا را دراختيار دارد و سالانه ميليون ها دلار از اين تجارت سود مي برد. جالب اينكه كشورهاي نظير تايلند و ويتنام بدون دارا بودن زيستگاه طبيعي آرتميا و فقط با پرورش مصنوعي آن سالانه هزاران تن بيوماس و سيست آرتميا توليد مي كنند.

آذربايجان جنوبي با بر خورداري از بزرگترين زيستگاه آرتميا يعني درياچه اروميه با وسعت 6000 كيلو متر مربع و نيزبا استفاده از هكتارها زمين غير زراعي حاشيه درياچه اروميه مي تواند جهت فعاليتهاي توليدي ـ اقتصادي بسيار سود آور و ايجاد اشتغال براي هزاران نفر استفاده نمايد. با توجه به تجربيات بدست آمده در نقاط مختلف جهان به طور متوسط به ازاي هر 100 هكتار زمين براي پرورش آرتميا حد اقل 50 نفر كارگر ساده، 10 نفر كارگر آموزش ديده، 6 نفر كارشناس و يك نفر متخصص مي توانند در مزارع پرورش آرتميا مشغول به كار شوند .

سرمايه گذاري ثابت به ازاي هر 100 هكتار زمين در حدود دو مليارد و پانصد هزار ريال بر آورد مي شود در حاليكه سالانه مي تواند حدود پانزده هزار كيلو سيست خشك و حد اقل 100 تن بيوماس آرتميا توليد كند. با توجه به اينكه ارزش سيست آرتميا در بازار هاي جهاني با توجه به كيفيت آن حدود 120 تا 200 دلار مي باشد بنابراين فقط ارزش سيست توليدي در يك سال با احتساب پائين ترين قيمت در همان سال اول حدوداً يك ميليون و هشتصد هزار دلار معادل پانزده ميليارد و چهارصد ميليون ريال يعني 3 برابر كل سرمايه گذاري ثابت و غير ثابت مي باشد. يعني سود آوري اين سرمايه گذاري از همان ابتدا در حدود 10 ميليون ريال به ازاي هر صد هكتار زمين در سال بر آورد مي شود و بي ترديد ميزان سود آوري از سال دوم توليد كمتر از 12 ميليارد ريال نخواهد بود .

ارزش غذايي آرتميا

براساس اين گزارش آرتميا اورميانا يكي از هفت گونه آرتمياي شناخته‌شده در جهان است و در حالت طبيعي ۵۲ درصد پروتئين و ۴ درصد چربي دارد كه مي‌توان ميزان چربي آن را در پرورش مصنوعي و غذادهي دستي به ميزان ۱۴ درصد افزايش داد. همچنين مي‌توان از آن پس از انجام اعمال غني‌سازي به عنوان حامل در انتقال انواع مواد غذايي، ويتامين‌ها و آنتي‌بيوتيك‌ها در تغذيه انواع آبزيان استفاده كرد. در كشورهايي كه بازار آرتمياي جهان در اختيار آنها است با توجه به سودآوري كلا‌ن، ارزآوري اين بخش از آبزي‌پروري كمك به رشد اقتصاد بدون اتكا به نفت است و حل معضل بيكاري اهميت مطالعات انجام‌شده در اين زمينه را گوشزد مي‌كند.

آرتميا در آغوش مرگ

اما مشكل اين جاست كه در حال حاضر اين آبزي ارزشمند بر اثر مشكلات ايجاد شده براي درياچه اروميه در معرض انقراض قرار گرفته است ، در همين رابطه علي محسن پور آذري رييس مركز تحقيقات آرتمياي ايران گفت : خشکسالي و کمبود آب بيش از 90 درصد آرتمياهاي درياچه اروميه را در معرض نابودي قرار داده است.

وي با بيان مطلب فوق اظهار داشت: کاهش آب درياچه اروميه و افزايش درجه شوري آن باعث از بين رفتن آرتميا شده است.

عباس علي مطلبي رييس موسسه تحقيقات شيلات كشور نيز گفت : با وجودي كه آرتميا موجودي بسيار مقاوم است افزايش درجه شوري درياچه اروميه ذخاير اين موجود را مورد تهديد قرار داده است .

وي با اشاره به اين كه آرتميا ذخاير ژنتيكي بسيار ارزشمندي دارد ، اظهار داشت : موسسه تحقيقات شيلات تدابيري را براي حفاظت از اين ذخاير با ارزش انجام داده كه از جمله ي آن ها مي توان به تشكيل بانك ژني آرتميا اورميانا و توسعه تكثير و پرورش اين آبزي در خارج از درياچه ي اروميه ( در مناطقي مثل ؛ جنوب آذربايجان غربي و ساير استان ها ) اشاره كرد .

مطلبي با بيان اين كه براساس مصوبه دولت مقوله ي بازسازي ذخاير آرتمياي اروميه در برنامه كاري موسسه تحقيقات شيلات است ، افزود : با وجودي كه اين موجود گونه ي اختصاصي درياچه ي اوروميه است ولي تحقيقات انجام گرفته حكايت از قابليت پرورش آن در اقصي نقاط كشور را دارد .

وي اضافه كرد : در همين راستا ما سال گذشته موفق به پرورش آرتميا در چابهار شديم كه برداشت خوبي نيز از آن حاصل شد .

به گفته ي مطلبي طرح پرورش اين آبزي در استان هاي جنوبي مثل بوشهر ، هرمزگان و حتي در استان هاي مركزي در حال پيگيري است .

در همين زمينه محسن پور نيز افزود : در حال حاضر آرتمياي درياچه اروميه در حاشيه اين درياچه به صورت مصنوعي تکثير و پرورش داده مي شود.

وي خاطر نشان كرد : آرتمياي مصرفي داخل کشور علاوه بر پرورش در خارج از درياچه اروميه از کشورهايي مثل چين و تايلند وارد مي شود.

گزارش از : زهرا مهدوي

انتهای پیام/