سفر به "زیارت" روستایی شگفت‌انگیز در استان گلستان

به گزارش مجله شبانه باشگاه خبرنگاران، زیارت روستایی است با ارتفاع هزار متر از سطح دریا که در مسیر یکی از راه​‌‌های قدیمی و محل اتصال شاهرود و فلات مرکزی ایران به دریای خزر واقع شده است، این مسیر که اکنون جز برای کوهنوردی مورد استفاده قرار نمی‌​گیرد یکی از مسیر‌‌های پرتردد گذشته و مورد استفاده افراد محلی و مسافران بوده است.

در شمال روستای زیارت منطقه نهارخوران شهر گرگان و ارتفاعات بندسر و خمام شهر و در جنوب آن آبشار زیارت و ارتفاعات پوشیده از جنگل و در اطراف آن ارتفاعات ادیم، مازوکش و کمرسر قرار دارد که با توجه به محل قرار گرفتن خود روستا که روی شیب کوه و در دره رود خاصه​ رود بین دو دامنه کوهستانی و جنگلی واقع شده است منظره زیبایی را پدید می​آورد.


زیارت نه نامی برگرفته از امامزاده عبدالله واقع در روستای زیارت در نزدیکی شهر گرگان بلکه به گواه آثار به دست آمده از شهر سوخته و روایات تاریخی به دلیل موقعیت مکانی این روستا و سفر بودائیان به این منطقه از گذشته​‌‌های دور برای زیارت و عبادت حاصل آمده است، زیارتی که پیروان این فرقه با پای پیاده از نقاط مختلف آسیا در گذشته​ای به عمق هزاران سال برای انجام آن به این منطقه می​‌آمده​اند.

شاید عمده مسافران گرگان با نام روستای زیارت آشنایی چندانی نداشته باشند اما الحق که سفر به گرگان بدون دیدن روستای دنج و زیبای زیارت چیزی کم دارد، روستایی که خود برای سفری چند روزه جا برای دیدن و لذت بردن در فصول مختلف سال دارد.

شاید با شنیدن نام روستای زیارت این تصور در ذهن بسیاری از مسافران شکل گیرد که با مکانی زیارتی مواجه هستند کما این که وجود امامزاده عبدالله در قلب بافت روستای زیارت و در انتهای جاده آسفالته روستا و قدمت زیارتی این روستا برای بودائیان و وجه تسمیه نامگذاری آن همین ذهنیت را برای هر فردی که سفری به آن نداشته باشد متبادر می‌کند، اما باید دید و قضاوت کرد.


زیارت جز خاصه​‌‌های زیارتی دارای مکان‌​‌‌های بسیاری برای گردش و سیاحت است که خود سفری چند روزه را طلب می‌​کند. در انتهای جاده ناهارخوران شهر گرگان میدانی قرار دارد که پس از رسیدن به آن تنها دو راه برای ادامه مسیر وجود دارد؛ برگشت و ورود به جاده ناهارخوران به طرف مرکز گرگان یا ورود به جاده روستای زیارت، جاده‌‌ای جنگلی، زیبا، پیچ در پیچ و البته کمی خطرناک به دلیل پیچ‌​‌‌های تند آن و رو به بالا به طول 7 کیلومتر که البته به دلیل وجود رستوران​ها، کافه​‌‌ها و کیوسک​‌‌های کنار جاده در دو طرف ضمن این که مسافت کمتر به نظر می‌​آید، دور شدن از شهر و رسیدن به روستا نیز زیاد مشهود نیست به شکلی که می‌توان روستای زیارت را جزیی از حومه شهر در نظر گرفت با بافتی متفاوت، حتی چندی پیش نیز شورای شهر گرگان درخواست الحاق این روستا به بافت شهر را کرده بود که بنا به دلایلی مورد موافقت قرار نگرفته و تصویب نشد.

البته بسیاری از طبیعت​دوستان مسافت این جاده جنگلی را با پای پیاده سیر کرده و از زیبایی​‌‌‌های آن بهره‌​مند می‌​شوند اما اگر شما قصد طی کردن این مسیر با پای پیاده را داشته باشید و از سابقه کوهنوردی یا طی کردن مسیر‌‌های سربالایی برخوردار نیستید بهتر است مسیر برگشت را که دارای شیب فرود است برای این کار انتخاب کنید تا فشار سربالایی کمتر باعث آزارتان شود.

پس از طی جاده 7 کیلومتری و ورود به حریم روستا نخستین منظره مورد توجه در کنار ویلا‌‌های تازه​ساز و شیک از ما بهتران، آتش تنور‌‌های هیزمی کنار جاده است که بانوان محلی با برپا کردن آنها معمولاً در عمده ساعات روز به پخت نان محلی که نانی متفاوت از نان سنتی گرگان (کُلّاج) است و فروش آن به رهگذران و مسافران اقدام می‌​کنند، نانی گرم و سفید که گرد، کلفت و فطیر شکل است.

پس از گذر از ویلا‌‌های نوساز کنار جاده و چند پیچ دیگر، کفپوش جاده از آسفالت به سنگفرش تغییر شکل داده و این در واقع زمانی است که وارد روستا می‌​شویم، روستایی که در دو طرف جاده با پهنای بیشتر به طرف رودخانه که در سمت چپ و درون دره قرار دارد گسترش یافته است. شکل معابر و گسترش آنها براساس نیاز روستائیان بوده و شامل کوچه​‌‌های پیچ در پیچ باریکی است که فرم و شکل بیرونی روستا را پدید آورده​اند.


معماری بنا‌‌های روستا شکل خاصی داشته و عمدتاً از مصالحی همچون سنگ و چوب در ترکیب دیوار‌‌ها استفاده شده است، دیوار‌‌هایی که برای جلوگیری از نفوذ رطوبت با کرسی​چینی بنا شده و کف خانه​‌‌ها در فاصله​ای نیم متری تا یک متری از سطح زمین قرار دارد. عمده خانه​‌‌های زیارت دارای حیاط مستقل نبوده و همچون بنا‌‌های معروف ماسوله حیاط خانه​‌‌ها قسمتی از معابر یا بام خانه جلویی است.

با کمی تأمل و گشتن در روستا می‌​توان خانه​‌‌‌های دوطبقه قدیمی را نیز مشاهده کرد. شاید یکی از عمده دلایل ناآشنایی مسافران گرگان با این بافت زیبا عدم اطلاع​‌رسانی درست درخصوص آن باشد که چند سالی است البته با توجه بیشتر اهالی و مسئولان شکل بهتری به خود گرفته اما عمده افرادی که به این منطقه سفر کرده​اند درحد دیدن آبشار، امامزاده عبدالله و آب​گرم این روستا مشغول بوده و به بافت سنتی و زیبای روستا و منازل قدیمی آن توجهی نکرده‌​‌اند در صورتی که یکی از جاذبه‌​‌‌‌های روستای زیارت همانا بافت روستا و منازل قدیمی آن است که بعضا به دوران قاجار و پهلوی بر‌می​‌گردد. ثبت سه محوطه تاریخی روستا به نام​‌‌های «کفترخوسه»، «شهربت» و «محوطه پشت​لام» و تلاش برای ثبت 40 بنای خاص روستا مربوط به دوره قاجار و پهلوی در فهرست آثار ملی از جمله اقدام‌‌‌های مثبتی است که در راستای جلب گردشگر و شناساندن پیشینه تاریخی زیارت به مسافران انجام گرفته است.

عمر بالای ساکنان زیارت که دلیل عمده آن بهره‌مندی از مواهب طبیعی و هوای پاک و لطیف منطقه، میوه‌​‌‌های جنگلی و محصولات دامی کاملاً طبیعی است از جمله دیگر موارد جالب توجه این روستاست. زیارت با دارا بودن تابستان​‌‌‌های خنک و زمستان‌​‌‌های سرد در دامنه کوه و جنگلی که آن را همچون کودکی در آغوش گرفته است دارای هوایی بسیار مطبوع است که بهره‌​‌مندی از مراتع غنی در اطراف آن باعث شده به منطقه‌​ای برای چرای دام در تابستان و گذران ییلاق عشایر تبدیل شود.

اگر در روز‌‌های آفتابی به زیارت سفر کنید از ابتدای ورود به جاده این روستا با پیرمردان و پیرزنان کهنسالی روبه‌رو می‌​شوید که کوله‌​ای قرمز رنگ بافته شده از پشم و دارای بافتی همچون گلیم را بر دوش داشته و در طول مسیر بسته به زمان روز در حال صعود به ارتفاع یا بازگشت هستند، در نگاه اول شاید این‌گونه تصور شود که کوهنوردانی محلی مشغول تفریح و صعودند در صورتی که عمده اینان افرادی هستند که برای جمع‌​آوری گیاهان خاص یا میوه‌‌های جنگلی به جنگل​‌‌‌های اطراف رفته و این کار را به صورت روزانه انجام می‌​دهند، میوه‌‌هایی همچون گلابی جنگلی، آلو جنگلی، ولیک، توت فرنگی، زرشک و... که در فصول مختلف در جنگل‌‌ها و مراتع اطراف زیارت به وفور یافت
می‌​شوند، پائیز فصل جمع‌​آوری ازگیل جنگلی یا به زبان محلی کندوس و ولیک نوعی میوه درختی جنگلی سیاه رنگ در منطقه زیارت است.

در ادامه جاده سنگفرشی که طول تقریبی 1000 متر را داراست بقعه امامزاده عبدالله قرار دارد که در اطراف جاده در این محل مغازه‌‌ها واقع شده و به نوعی مرکز خرید روستا برای مسافران در این محل شکل گرفته است، اجناس موجود در مغازه‌​‌‌های روستا در این محل جز مواد خوراکی شامل صنایع دستی ساکنان محلی، میوه‌‌های جنگلی و محصولات دامی محلی نیز می‌شود.

در هنگام گذر از این محل می‌​توان برخی از خانه‌​‌‌ها را نیز مشاهده کرد که قسمتی از آن به عرضه محصولات و صنایع دستی ساکنان اختصاص داده شده است، عمده این محصولات شامل تولیداتی با بافتی شبیه به گلیم و جاجیم است که با هنرمندی به شکل کوله، کیف دستی، روفرشی، روتختی، رومیزی و... دوخته و به مسافران عرضه می‌​شود اما جالب‌​تر از همه در این بین همانا کوله‌​‌‌های محلی‌​ای است که به وفور خود افراد محلی نیز از آن استفاده می‌کنند و عمدتاً با بافتی به رنگ قرمز در بین دیگر محصولات خودنمایی می‌​کند.