قم/ به مناسبت سالروز شهادت امام جواد (ع)؛
به فدای کبوترانی که بال در بال به تنی خسته سایبان دادند
امروز شهادت مردی از تبار آسمان است؛ یازدهمین معصوم و نهمین ولی امر شیعیان و امامی که غم غربت دین محمد (ص) بیش از زهر نااهلان قلبش را می‌فشرد.
باشگاه خبرنگاران قم، در تاریخ است که در زمان معتصم عباسی سارقی
را دستگیر کردند و شور در مورد چگونگی قطع ید او بود؛ فقها و علمای دربار خلیفه هر
یک نظری دادند تا آنکه معتصم رو به امام جواد (ع) کرد و از ایشان پرسید نظر شما چیست.
امام فرمودند مرا معذور دار که دیگران نظراتشان را گفتند ولی اصرار خلیفه آنقدر ادامه
یافت تا آنکه امام این‌گونه جواب دادند «تمامى افراد اشتباه کردند و بر خلاف سنت اسلام
سخن گفتند؛ چون که قطع دست دزد باید از چهار انگشت باشد و کف دست به حال خود باقى بماند»
و هنگامی که دلیل آن را خواستند فرمود «فرمایش پیامبر خدا (ص) است که فرمود: سجده به
وسیله هفت جاى بدن یعنی پیشانى، 2 کف دست، 2 سر زانو و 2 انگشت پاها انجام مى‌گیرد
و چنانچه از مچ یا آرنج قطع شود، براى سجده جایگاهى باقى نمى‌ماند؛ و حال آن که خداوند
متعال در قرآن کریم فرموده: سجده‌گاه‌ها حق خداوند است و کسى را نباید در آن‌ها مشارکت
داد، پس براى محفوظ ماندن حق خداوند 2 کف دست نباید قطع شود».
این نظر امام که متقن و مستند به قرآن و سنت بود معتصم را بر آن داشت که حکم ایشان را مقدم بر دیگر فقها قرار دهد و طبق نظر امام جواد (ع) حد بر دزد جاری کند ولی همین امر سبب شد بدخواهان و دین‌فروشان زبان به شکوه از رفتار خلیفه و ترجیح حکم امام بر دیگر فقها کنند و زمینه را برای آلوده کردن دست معتصم به خون ایشان فراهم سازند؛ نقشه آنان مسموم کردن امام بود به همین دلیل ایشان را به مجلس وزیر دعوت کردند و هرچند حضرت جواد (ع) در آغاز نپذیرفتند اما با اصرار ایشان را مجبور به حضور در میهمانی کردند. گویند همین که حضرت وارد مجلس گردید و چند لقمه از غذایى که جلویش گذاشته بودند تناول فرمود، اثرات زهر را در خود احساس کرد و خواست که از منزل خارج شود. میزبان گفت: همین جا بمانید ولی حضرت فرمود: در منزل شما نباشم بهتر است و با گذشت یک شبانه روز، کاملاً زهر در بدن نازنین امام جواد (ع) اثر کرد و همچون دیگر ائمه اطهار مسموم و به فیض شهادت نائل شدند.
جهان از داغ او ماتم سرا شد
شهادت آن امام همام در آخرین روز ذی‌القعده سال 220 هجری قمری بود و بدین ترتیب شیعیان نهمین ولی امر خویش را از دست دادند و در عزای او به سوگ نشستند.
از جمله مهمترین وقایع زندگی امام جواد (ع) می‌توان به مسافرت‌های ایشان به بغداد و ایران اشاره کرد که در چندین نوبت بود؛ بر اساس آنچه در تاریخ‌های مختلف آمده ایشان سه بار به بغداد سفر کرده‌اند که آخرین سفر ایشان بازگشتی در پی نداشت و در همانجا به شهادت رسیدند. در برخی از کتب نیز نوشته‌اند امام جواد (ع) در هنگامه شهادت پدر بزرگوارشان امام رضا (ع) از مدینه به مرو طی‌الارض کردند تا جنازه پدر را غسل و کفن کنند و به خاک بسپارند.
خصوصیات اخلاقی امام جواد (ع)
در منابع مختلف درباره اوصاف ظاهری امام مسائلی ذکر شده اما بیش از آن بر صفات و رفتارهای اخلاقی ایشان تاکید شده است چنان که لقب جواد نشانه آن است که حضرت اهل دهش و بخشش و به سخاوت مشهور بود‌ه‌اند.
ایشان در آغاز هر ماه صدقه می‌داد، با مردم به نیکی معاشرت می‌کرد و به آن‌ها نیز سلام می‌کرد، برای رفع گرفتاری‌های مردم نزد صاحبان مناصب شفاعت می‌فرمود، از خطا‌ها در می‌گذشت و برای اصحابش دعا می‌کرد. مردم به ایشان احترام زیادی می‌گذاشتند و به امام خویش علاقه‌مند بودند.
در تاریخ است که امام جواد (ع) هر روز به مسجدالنبی می‌رفتند و به پیامبراکرم (ص) سلام می‌کردند و در خانه حضرت فاطمه زهرا(س) نیز نماز می‌خواندند. ایشان علاقه شدیدی به نماز و دعا و عبادت داشتند از جمله نماز ویژه‌ای به آن حضرت منسوب است. علاقه وی به دعا و مناجات از حجم زیاد ادعیه‌ای که از ایشان نقل شده هویدا است.
شهر کریمه اهل‌بیت (ع) غرق در ماتم و عزای امام نهم
مناسبت‌های مذهبی در قم حال و هوای دیگری دارند؛ فرقی نمی‌کند ولادت باشد یا شهادت؛ قم و قمی‌ها که ارادت آن‌ها به خاندان عصمت و طهارت زبانزد خاص و عام است هیچ‌گاه در چنین مناسبت‌هایی کم نمی‌گذارند و تا آنجا که در توان دارند کاری انجام می‌دهند که عرض ارادتی کرده باشند به ساحت قدسی ولی نعمتان خود.
دیشب و امروز هم قم غرق در عزا است؛ شهر سیاه‌پوش شده است در ماتم امامی مظلوم که همچون پدران خویش هدفی جز هدایت امت نداشت اما به همین جرم به شهادت رسید.
از شب گذشته در حسینیه‌ها و تکایا، مساجد و بقاع متبرکه استان قم مجالس عزاداری برپا است و سخنرانان در وصف آن امام همام به ایراد سخن می‌پردازند و مداحان در رثای ایشان شعرها می‌خوانند.
دسته‌های عزاداری از گوشه و کنار و از هر هیئتی به سمت حرم مطهر فاطمه معصومه (س) و دیگر امامزادگان واجب‌التعظیم در حرکتند و هر لحظه صدای سینه‌زنی و نوحه آن‌ها بیشتر به گوش می‌رسد؛ این مسئله در سراسر استان عمومیت دارد چه آن‌ها که در شهرهای تابعه و روستاها زندگی می‌کنند هم دسته‌هایی را به راه انداخته‌اند و به سمت بقاع متبرکه در حرکتند. در این میان سوای از بارگاه نورانی کریمه اهل‌بیت (ع) که کانون توجهات و مراسم عزاداری است، مرقد مطهر امامزاده موسی مبرقع (ع) فرزند بلافصل امام جواد (ع) نیز مورد توجه بسیاری از عاشقان و دلسوختگان اهل‌بیت (ع) قرار گرفته و طی دیشب و امروز 6 برنامه عزاداری و سخنرانی در همین مکان برپا شده است. در حرم مطهر اما شور و حال بیشتری در میان عزاداران به چشم می‌خورد؛ شب گذشته حجت‌الاسلام والمسلمین سید محمدمهدی میرباقری، رئیس فرهنگستان علوم اسلامی سخنران ویژه مراسم بود. وی در جمع زائران و نمازگزاران حرم مطهر حضرت معصومه (س) با تسلیت سالروز شهادت امام جواد (ع) اظهار داشت که ائمه اطهار علاوه بر بعد روحانی از نظر جسمانی هم ممتاز بودند و جسم امام با دیگران متفاوت است.
وی ادامه داد: ائمه اطهار (ع) غیر از این جسمی که با آن در عالم ما حاضر هستند، دارای جسم نوری هم هستند و با آن جسم در حول عرش الهی حاضرند و ملکه در آن عالم با جسم ایشان در ارتباط هستند.
رئیس فرهنگستان علوم اسلامی با اشاره به این‌که یکی از مهمترین منابع علم امام همان روح ایشان قرار دارد، خاطرنشان کرد: همه معارف از طریق روح به امام عطا می‌شود.
میرباقری تصریح کرد: کمتر مقامی از ائمه اطهار (ع) است که به اندازه علم ایشان بر روی آن تاکید شده است و در روایات آمده است که ائمه اطهار (ع) از نظر علم از موسی و خضر برتر هستند.
وی عنوان کرد: از همان لحظه‌ای که امام جواد (ع) به امامت رسیدند جامعه بزرگ شیعه که در آن علما و مفسرین بزرگ شیعه حضور داشتند را رهبری معنوی و سیاسی کردند و این مسئله ارتباطی به سن ایشان ندارد.
رئیس فرهنگستان علوم اسلامی تاکید کرد: ایشان در زمانی که به امامت رسیدند با کمال قوت و قدرت همه وظایفی که بر دوش امام هشتم بود را عهده‌دار شدند و ایشان به گونه‌ای صحیح جامعه شیعه را مدیریت کردند.
میرباقری افزود: امام جواد (ع) در خردسالی و در هفت سالگی به امامت رسیدند تا شیعه امتحان شود و علمای بزرگ شیعه آن زمان در امتحان سربلند بودند.
وی اظهار داشت: همان امامتی که امیرالمومنین (ع) در دوران خلافت خود انجام دادند، امام جواد (ع) نیز از همان تدبیر در زمان هفت سالگی برخوردار بودند و بزرگان شیعه علم، تدبیر، تقوا و دیگر شئون امامت را به صورت مجسم در امام جواد (ع) دیده‌اند و مسئله درک از امامت و عقاید امامیه در دوره امام جواد تثبیت شده است.
رئیس فرهنگستان علوم اسلامی ادامه داد: امام جواد (ع) به گونه‌ای جامعه شیعه را هدایت کردند که بزرگان آن دوران همان امامی که شیعه انتظار داشت را در ایشان متجلی دیدند.
میرباقری در پایان گفت: ایشان 25 سال داشتند که در چنین شبی توسط همسرشان مسموم شده و با دسیسه به شهادت رسیدند.
مظلومیت، نقطه مشترک همه ائمه اطهار (ع)
می‌گویند زمانی که امام جواد (ع) به شهادت رسید پیکر مطهر ایشان را سه روز بر بام خانه گذاشتند و کسی یا خبر نداشت یا اجازه ندادند که به غسل و تدفین ایشان بپردازد. در روز سوم کبوترانی بال‌زنان از آسمان سر رسیدند و بر جنازه آن امام همام سایه افکندند و سرانجام گروهی از یاران امام و شیعیان که مطلع شده بودند پیکر مطهر امامشان را کفن کردند و در کاظمین و در جوار قبر نورانی امام موسی کاظم (ع) در نزدیکی بغداد به خاک سپردند.
به فدای کبوترانی که دست در دست آسمان دادند
بال در بال، گریه در گریه به تنی خسته سایه بان دادند/س
گزارش: صدرالدین فلاح
