قم/
جای خالی حمایت در هنر مذهبی تعزیه
هنر تعزیه از قدیمی‌ترین هنرهای اسلامی است که با روح و روان مخاطب ارتباط برقرار کرده و تاثیرگذاری فراوانی بر مخاطب دارد بنابراین باید بیش از گذشته این هنر مورد حمایت قرار گیرد تا از آسیب‌های تهدیدکننده این هنر جلوگیری شود.
به گزارش خبرنگار باشگاه خبرنگاران قم، در روستای قاهان از توابع استان قم ساکن بود، از سن 11 سالگی در مجالس تعزیه شرکت می‌کرد و به دلیل علاقه‌ای که به تعزیه داشت کار خود را با طفل‌خوانی و تعزیه طفلان مسلم آغاز کرد.
«طفلان مسلم در کوفه به فرمان ابن زیاد به زندان انداخته می‌شوند و در زندان مشکور زندان‌بان آنها را از زندان فراری می‌دهد و ابن زیاد اعلام می‌کند، هر کسی آنها را دستگیر کند، پاداش دریافت می‌کند.»
در ادامه تعزیه چوپانی به طفلان مسلم پناه می‌دهد و در نهایت غلام ابن زیاد برای بردن آنها اقدام می‌کند که چوپان آنها را فراری می‌دهد و در انتها حارث برای گرفتن انعام به دنبال طفلان مسلم می‌رود و در نهایت طفلان مسلم را در خانه خودش به عنوان پناهنده پیدا می‌کند و آنها را به شهادت می‌رساند».
ابراهیم بن مسلم:
صبا دمی برای خدا و راه صواب
بیا ز کوفه و به بطحاء گذر نما، بشتاب
ببر پیام صغیران بی‌کس مضطر
به پای بوس حسین سبط ساقی کوثر
که اهل کوفه شریرند مرتد و بدنام
امیر زینلی که از بچگی با تعزیه همراه بود و حتی بسیاری از اشعار تعزیه را حفظ و اجرا می‌کرد می‌گوید: به طور معمول مخاطبان تعزیه کنار تعزیه هستند، به همین دلیل اشعار و کارهای تعزیه را یاد می‌گیرند و حتی مانند من به اجرای آنها می‌پردازند.
او علاقه به اهل بیت(ع)، امام حسین(ع)، عزاداری برای آنها و اشاعه فرهنگ عاشورایی را مهم‌ترین عاملی عنوان می‌کند که حلقه وصلش به تعزیه شده است.
هنر خوراک روان و هنرمند آفریننده آن
کسی که دنبال هنر باشد در تعزیه خواسته‌اش برآورده می‌شود، شعر و شعرخوانی از عناصر اصلی در تعزیه بوده و حتی هنرهایی مانند خوشنویسی، بازیگری، نمایش، عروسک و موسیقی در آن دخالت دارند و نسخ قدیمی تعزیه جزو آثار مطلوب خوشنویسی است و اکنون بسیاری از آنها را در موزه‌ها نگهداری میکنند.
تعزیه‌خوانی و تعزیه‌گردانی یکی از جلوه‌های هنری، سمعی، بصری متداول و یکی از سنت‌های پسندیده عزاداران امام حسین(ع) در طول تاریخ از حماسه حسینی تا کنون بوده است.
اگر جلوه‌های معنوی، مستندات، شعر و آواهای تعزیه منطبق با مبانی اعتقادی شیعه باشد و با استفاده از ظواهر و جلوه‌های هنری به صورت هنرمندانه اجرا شود تاثیری بس شگرف بر روح و روان انسان‌ها داشته و با زنده کردن حال و هوای حماسه کربلا انسان را علاقه‌مند و عاشق حضرت سیدالشهدا(ع) و یاران او می‌کند.
امیر زینلی که اکنون مسئولیت انجمن سرود و آهنگ‌های انقلابی استان قم و سرپرستی گروه تعزیه راویان عشق را به عهده دارد، در بیان احساس خود در اجرای تعزیه می‌گوید: نخستین احساس در تعزیه‌خوانی این است که خودمان را به امام حسین(ع) و اهل بیت(ع) نزدیک می‌دانیم و سعی می‌کنیم رفتار، کردار واخلاق آنها را در خودمان احیا کنیم.
وی با اشاره به تفاوت بازیگران تئاتر و تعزیه‌خوانان عنوان می‌کند: در هنگام اجرای تعزیه سعی نمی‌کنیم طوری حس بگیریم که تماشاچی احساس کند ما خود آنها هستیم و حتی در هنگام تعزیعه‌خوانی به مظلومیت امام حسین(ع) و ظلمی که بر آنها روا شده غمگین می‌شویم و گریه می‌کنیم.
سرپرست گروه تعزیه راویان عشق ادامه می‌دهد: بازیگر باید در نمایش‌ها و تئاترها طوری حس بگیرد که تماشاچی احساس کند فرد بازیگر همان شخص اصلی است، ولی در تعزیه برخی اوقات با مخاطب هم‌احساس می‌شویم و گریه می‌کنیم.
همراهی تعزیه‌خوانی با مراسم عزاداری
تغزیه‌خوانی نوعی مراسم عزاداری است که با اسلوب و روشی ویژه متنوع می‌تواند تاثیرگذاری خوبی بر مستمعان داشته باشد و درک و فهم انسان‌ها از حماسه کربلا با مشاهده جلوه‌های عملی روایت و ویژگی‌های خاص حاکم بر تعزیه افزوده می‌شود.
لازم است از نظر محتوا، شکل و ظواهر اجرا در تعزیه سعی کنیم، سلامت تعزیه را حفظ کرده و با تعزیه‌گردانی به موقع و به جا روز به روز بر رونق و گسترش آن بیفزاییم و به گونه‌ای تغزیه‌خوانی کنیم که حقایق و اهداف قیام امام حسین(ع) را به ذهن‌ها و قلب‌ها نزدیک کنیم و بتوانیم در راستای اهداف امام حسین(ع) و فرهنگ‌سازی آثار و نتایج قیام عاشورا تاثیرگذار باشیم.
حجت‌الاسلام علی انصاری بویراحمدی رئیس مجمع جهانی شیعه شناسی ضمن خطاب قرار دادن متخصصان، مسئولان، تعزیه‌خوان‌ها و تعزیه‌گردانان می‌گوید: این افراد باید دست به دست هم داده و با روش و اسلوب منطبق بر اسلام بر تاثیرگذاری آن بیفزایند و با حمایت‌های مسئولان سبب رونق، گسترش و فراگیری در سطح ملی، کشوری، بین‌المللی و فراملی را به وجود آوردند.
وی خاطرنشان می‌کند: اگر تعزیه‌خوانی و تعزیه‌گردانی از طریق متخصصان و دلسوزان اجرا نشود، ممکن است گرفتار آسیب‌ها، بدعت‌ها و انحرافات شود و در گذر زمان از اهداف واقعی دور شود بنابراین لازم است با آسیب‌شناسی دقیق در زمینه اصلاح نقاط ضعف، معایب و تقویت نقاط قوت تعزیه تلاش کنیم تا با سبکی صحیح و به گونه‌ای که در شان قیام امام حسین(ع) باشد این موضوع مهم ادامه پیدا کند.
گر عشق نباشد به چه کار آید دل
زینلی از دوران کودکی‌اش و نحوه استقبال مردم از تعزیه می‌گوید و می‌افزاید: تعزیه در دوران گذشته زمانی در ایران اجرا می‌شد که تلویزیون، کامپیوتر و وسائل مدرن امروزی وجود نداشت، بنابراین در آن دوران تعزیه جایگاه خاصی داشت و مردم از اجرای تعزیه استقبال می‌کردند.
وی جذب تماشاچی برای تعزیه را از جمله مشکلات این عرصه می‌داند و درگیری افراد را با وسائل تفریحی، سینما و تئاتر را از جمله دلایل کم‌استقبالی افراد عنوان می‌کند.
مسئول انجمن سرود و آهنگ‌های انقلابی استان قم تصریح می‌کند: اکنون جایگاه تعزیه به هم نخورده و از همان اهمیت و قداست در بین مردم برخوردار است، ولی به دلیل امکاناتی که در اختیار مردم قرار گرفته نسل امروز به میزان کمتر با تعزیه ارتباط برقرار میکنند و علتش این است که تعزیه را آن طور که لازم است به مردم نشان نمی‌دهند.
وی با بیان اینکه رسانه ملی مهم‌ترین وسیله اطلاع‌رسانی در جامعه است می‌گوید: تاکنون صدا و سیما در زمینه پخش یک تعزیه مطلوب سرمایه‌گذاری نکرده تا مردم با تعزیه آشنا شوند.
اهمیت حمایت از هنر مذهبی و متعهد تعزیه
اجرای تعزیه از انعطاف فراوانی برخوردار است و حتی می‌توان آن را در اتاقی 12 متری یا در تالار و سالن آمفی تئاتر 4 تا 5 هزار نفری برگزار کرد ولی هیچ سبک نمایشی از این امکان و ظرفیت برخوردار نیست.
مردم با تعزیه به خوبی ارتباط برقرار میکنند ولی به دلیل آنکه تعزیه به صورت فصلی در ایام محرم و دهه فاطمیه برگزار می‌شود، این ارتباط مقطعی است. زینلی می‌گوید: مکان دائمی برای اجرای تعزیه وجود ندارد تا همه افراد بدانند که تعزیه به صورت همیشگی در مکانی خاص اجرا می‌شود و حتی کسانی که از کشورهای دیگر به ایران سفر میکنند، در صورتی که بخواهند با تعزیه آشنا شوند، به سالن اجرای تعزیه دعوت شوند.
وی ضمن گله مندی از عدم حمایت از تعزیه اضافه می‌کند: تعزیه‌خوانان امروز تنها از سوی بانیان برای کار تعزیه دعوت می‌شوند و در ازای تعزیه‌خوانی مبلغ پایینی دستمزد دریافت می‌کند بنابراین تنها از روی عشق و ارادت به اهل بیت(ع) به تعزیه‌خوانی می‌پردازد.
وی تاکید کرد: تعزیه هنر مذهبی و متعهد است که باید از آن حمایت شود و در این زمینه نباید تنها شعار داد بلکه باید در حوزه عمل از تعزیه حمایت کرد و دولت نباید در هنگام کمبود بودجه، مبلغ اختصاصی این بخش را قطع کند.
زینلی اکنون 38 سال از عمر خود در زمینه تعزیه صرف کرده و به علی اکبر خوانی، شهادتخوانی و امام‌خوانی در شهرهای قم، تهران، مشهد، کرمان، نظنز، سبزوار و... پرداخته و شهادتخوانی حر، مسلم و ابوالفضل(ع) و شبیه‌خوانی امام حسین(ع) را به عهده داشته است./س
کاش بودیم آن زمان کاری کنیم
ز تو و طفلان تو یاری کنیم
کاش ما هم کربلایی میشدیم
در رکاب تو فدایی میشدیم
گزارش: ایمن‌السادات موسوی‌نژاد
