امروز در تاریخ؛
از سقوط دیکتاتوری رضاخان میرپنج تا شهادت "احمدشاه مسعود"
سقوط دیکتاتوری رضاخان میرپنج, وقوع زلزله شدید در طبس, شهادت "احمدشاه مسعود" کاشف عامل بیماری مالاریا, روز بین المللی حفاظت از لایه اُزن, و ... از مهمترین رخدادهای تاریخی امروز است.
به گزارش مجله شبانه باشگاه خبرنگاران، امروز 25 شهریور 1393 خورشیدی برابر با 20 ذی القعده 1435 هجری و 16 سپتامبر 2014 میلادی است. مهمترین رخدادهای تاریخی امروز از این قرار است:
شهادت "احمدشاه مسعود" نظامی برجسته و سردار مبارز افغانی (2001 م)
احمد شاه مسعود، نظامی برجسته و مبارز معروف افغانی در سال 1952 م در شمال افغانستان به دنیا یا آمد. وی پس از طی تحصیلات متوسطه راهی کابل شد و از دانشگاه این شهر در رشته مهندسی فارغ‌التحصیل گردید. احمد شاه مسعود در بیست سالگی به عضویت حزب جمعیت اسلامی درآمد و پس از چندی به فرماندهی شاخه نظامی حزب رسید. وی همزمان با یورش ارتش سرخ شوروی به خاک افغانستان، وارد عرصه جهاد و پیکار بر ضد اشغالگران شوروی شد و تا زمان عقب‌نشینی و شکست شوروی، لحظه‌ای از مبارزه دست نکشید و اسلحه‌اش را بر زمین نگذاشت. اما خروج نیروهای شوروی، سرآغاز تفرقه‌ها و درگیری‌های متعدد داخلی گردید که در نهایت به شکل‌گیری گروهک طالبان و ایجاد جبهه متحد اسلامی علیه آن انجامید. در این میان، احمد شاه مسعود با بهره‌گیری از تجارب طولانی خود در جنگ، به وزارت دفاع و فرماندهی نظامی ائتلاف ضدطالبان انتخاب شد و ضربات مهلکی بر گروهک طالبان وارد آورد.
هرچند مسعود معتقد به گفتگو برای بازگشت
آرامش به افغانستان بود، با این حال این خواسته وی به دلیل مخالفت طالبان
عملی نگردید و جنگ‌های داخلی افغانستان ادامه یافت. احمد شاه مسعود در طول
بیش از بیست سال مبارزه و جهاد با کمونیست‌ها و گروهک طالبانْ خواهان
استقرار دولت اسلامی بود و در این راه از هیچ کوششی دریغ نمی‌کرد. احمدشاه
مسعود سرانجام در نهم سپتامبر 2001 م از سوی دو نفر که خود را خبرنگار
آژانس خبری عرب‌نیوز معرفی کرده بودند مورد سوء قصد واقع شد و یک هفته بعد
بر اثر شدت جراحات وارده، در 16 سپتامبر 2001 م در 49 سالگی درگذشت. امروزه
از احمدشاه مسعود در افغانستان به عنوان قهرمان ملی یاد می‌شود.
احمد شاه مسعود، نظامی برجسته و مبارز معروف افغانی در سال 1952 م در شمال افغانستان به دنیا یا آمد. وی پس از طی تحصیلات متوسطه راهی کابل شد و از دانشگاه این شهر در رشته مهندسی فارغ‌التحصیل گردید. احمد شاه مسعود در بیست سالگی به عضویت حزب جمعیت اسلامی درآمد و پس از چندی به فرماندهی شاخه نظامی حزب رسید. وی همزمان با یورش ارتش سرخ شوروی به خاک افغانستان، وارد عرصه جهاد و پیکار بر ضد اشغالگران شوروی شد و تا زمان عقب‌نشینی و شکست شوروی، لحظه‌ای از مبارزه دست نکشید و اسلحه‌اش را بر زمین نگذاشت. اما خروج نیروهای شوروی، سرآغاز تفرقه‌ها و درگیری‌های متعدد داخلی گردید که در نهایت به شکل‌گیری گروهک طالبان و ایجاد جبهه متحد اسلامی علیه آن انجامید. در این میان، احمد شاه مسعود با بهره‌گیری از تجارب طولانی خود در جنگ، به وزارت دفاع و فرماندهی نظامی ائتلاف ضدطالبان انتخاب شد و ضربات مهلکی بر گروهک طالبان وارد آورد.
برگزاری انتخابات اولین دوره مجلس شورای ملی در ایران (1285 ش)
پس از صدور فرمان مشروطیت و تصمیم‌گیری درباره تأسیس مجلس شورای ملی، در روز 25 شهریور 1285 ش، دوره نخست انتخابات مجلس در تهران و سراسر کشور برگزار شد. انتخاب چنین روزی که با 27 رجب 1324 ق، سالروز مبعث پیامبر اسلام (ص) همزمان بود، در جلسه روزهای گذشته اشراف و اعیان به تصویب رسیده بود. نمایندگان دروه اول بر اساس ماده نخست نظامنامه تدوین شده، نه بر اساس رأی مردم، که با رأی اصناف، شاهزادگان، علما، تجار و ملاّکین انتخاب می‌شدند. با این تصور که هر صنف و طبقه، بهتر از سایرین، نسبت به مشکلات خود، آگاه است. همچنین از تهران سی و دو نفر و از سایر شهرستان‌ها، به میزان جمعیت بین شش تا دوازده تن برگزیده شدند. حداکثر نمایندگان مجلس نیز برابر نظامنامه، دویست نفر بود.
رحلت واعظ و خطیب شهیر "شیخ مرتضی انصاری قمی" (1353 ش)
حجت‌الاسلام مرتضی بن محمدحسین انصاری قمی، از نسل زکریابن آدم اشعری قمی، در سال 1284 ش (1323 ق) در قم به دنیا آمد و به فراگیری علوم اسلامی پرداخت. وی پس از آن از محضر آخوندملاعلی همدانی، سیدمحمدتقی خوانساری و میرزا محمد همدانی استفاده برد و مبانی علمی خویش را استوار ساخت. حجت‌الاسلام انصاری از آن پس به ترویج و نشر اسلام، مبارزه با فرقه‌های گمراه، اقامه جماعت و ترویج دین در قم و گرگان و نقاط دیگر ایران پرداخت و ده‌ها سال از عمر خود را در این راه صرف کرد. وی خطیبی توانا و سخنوری فصیح و بلیغ و از جمله وعاظ بود و به اهل بيت (ع) ارادت زیادی داشت. حجت‌الاسلام شیخ مرتضی انصاری، برای تبلیغ به بسیاری از نقاط ایران سفر کرد و با گروه‌های مخالف، مجادله و مباحثه می‌نمود. این خطیب و سخنور مسلمان سرانجام در بیست و پنجم شهریور 1353 ش برابر با 28 جمادی‌الاخر 1394 ق در 69 سالگی بدرود حیات گفت و در قبرستان شیخان قم نزدیک قبر زکریا بن آدم به خاک سپرده شد.
صدور اعلامیه روحانیان مبنی بر ادامه مبارزات تا درهم شکستن پایه های رژیم طاغوت (1356 ش)
مبارزه روحانیان مبارز با رژیم پهلوی که تقریباً از سال 1342 ش به صورت جدی آغاز شده بود، در دوران حکومت آموزگار وارد مرحله جدید شد، حرکتی که سراسر ایران را فرا گرفت. در این راستا، نخستین اعلامیه شدیداللحن و کوبنده روحانیون مبارز ایران بر ضد رژیم پهلوی در 25 شهریور 1356 انتشار یافت. در این اعلامیه آمده بود: "روحانیون مبارز ایران به منظور درهم شکستن پایه‌های رژیم دیکتاتوری و برقراری عدالت اجتماعی و آزادی، تاسرحد رسیدن به جامعه توحیدی، همراه و همگام با ملت مسلمان ایران، به مبارزه پیگیر و خستگی‌ناپذیر خود ادامه خواهند داد".
وقوع زلزله شدید در طبس (1357 ش)
در غروب روز 25 شهریور 1357، زلزله شدیدی شهرستان‌های جنوب استان خراسان را به لرزه درآورد. این زمین لرزه بیش از 20000 کشته و مجروح بر جای گذاشت. همچنین غیر از شهر طبس که با خاک یکسان شد، نزدیک به یکصد روستای بزرگ و کوچک به کلی از بین رفت و 90 درصد ساکنان آن مجروح یا کشته شدند.
درگذشت ادیب و نویسنده معاصر "سیدابوالقاسم انجوی شیرازی" (1372 ش)
استاد سیدابوالقاسم انجوی شیرازی در سال 1300 ش در شیراز به دنیا آمد. پس از پایان تحصیلات به فعالیت‌های سیاسی روی آورد. بعدها با دولت مصدق همکاری داشت و پس از کودتای 28 مرداد 32، همراه با رییس دولت زندانی شد. استاد انجوی شیرازی از سال 1327 به روزنامه‌نگاری روی آورد و بر اثر نگارش مقالات انتقادی دستگیر و تبعید گردید. وی از چهل سالگی به گردآوری اسناد و میراث فرهنگی مردم پرداخت و از آن پس وارد رادیو شد و "فرهنگ مردم" را در برنامه‌های رادیویی پی‌گیری کرد که حاصل این برنامه‌ها، چاپ ده جلد از این مجموعه است. همچنین تمثیل و مَثل، بازی‌های نمایشی و سفینه غزل از جمله آثار اوست. استاد انجوی شیرازی سرانجام در 25 شهریور 1372 در 72 سالگی درگذشت.
اهداء نشان افتخار یونسکو به نهضت سوادآموزی (1378 ش)
جایزه مالکوم آدیشه شیا در سال 1378 که برای نخستین بار از سوی سازمان یونسکو به جمهوری اسلامی ایران به دلیل طرح خدمات مکاتبه‌ای سازمان نهضت سوادآموزی اعطاء شد. این جایزه به خاطر نوآوری در برنامهِ پس از سوادآموزی و آموزش مداوم بزرگسالان خصوصاً از طریق آموزش از راه دور اعطاء گردید. تأکید این طرح بر زنان و دخترانی که دارای آموزش پایه بوده و قادر به ادامه تحصیلات نمی‌باشند، بوده است.
سقوط دیکتاتوری رضاخان میرپنج و آغاز سلطنت "محمدرضا پهلوی" با حمایت انگلیس (1320 ش)
پس از تهاجم ارتش سرخ شوروی از شمال و ارتش انگلیس از غرب و جنوب به ایران و اشغال نظامی کشور در جریان جنگ جهانی دوم، رضاخان در 25 شهریور 1320، پس از شانزده سال دیکتاتوری و استبداد مجبور به استعفا گردید و فرزندش محمدرضا پهلوی را به جانشینی خویش برگزید. در این حال، رضاخان میرپنج، با دزدیدن جواهرات سلطنتی متعلق به مردم ایران، با خانواده خود به اصفهان گریخته، از آنجا ابتدا تصمیم داشت به هندوستان یا ژاپن و سپس به شیلی رود، ولی در طی سفر به او اطلاع دادند که دولت انگلیس با رفتن او به هندوستان مخالف است.
سرانجام رضاخان را با خفّت و خواری به جزیره "موریس" در اقیانوس هند و پس
از مدتی به "ژوهانسبورگ" در آفریقای جنوبی تبعید کردند. به گفته انگلیسی‌ها
مهره‌ای را که خود آورده بودیم، خود نیز بردیم. پس از استعفای اجباری او
از سلطنت، جلسه فوق‌العاده مجلس شورای ملی برگزار شد و محمدرضا به پادشاهی
رسید. اشغالگران نیز که او را فردی خام، کم‌تجربه، ترسو و مطیع دیدند، با
این تعهد که با متفقین همکاری کند، وی را تایید کردند.
درگذشت "ابوعلی قیروانی" شاعر و ادیب (456 ق)
ابوعلی قیروانی شاعر، ادیب و منتقد مراکشی در سال 390 ق در مراکش به دنیا آمد. از کودکی به فراگیری شعر و ادب و دیگر علوم رایج زمان خود پرداخت. پس از آن به منظور شرکت در مجالس درس دانشمندان برجسته، به قیروان، واقع در جنوب تونس که در آن زمان مهد تمدن اسلامی در شمال آفریقا و اندلس به حساب می‌آمد، رفت و مهارت خاصی در عرصه‌ی شعر و ادب به دست آورد. اشعار قیروانی که بیشتر در معانی، مدح، وصف و غزل است، تصویری از مراحل مختلف زندگی اجتماعی و ادبی او را ترسیم می‌کند. او شیوه‌ی تازه‌ای در نقد آثار ادبی به وجود آورد به طوری که نقد را که تا پیش از آن در حد مقدمه و توضیح بود تا حد مکتبی معتبر و قابل توجه اعتبار بخشید. از قیروانی آثاری به صورت خطی و چاپی بر جای مانده است که از آن میان می‌توان به کتبی درباره‌ی شناخت صنایع شعری و شاعران قیروان اشاره کرد. ابوعلی قیروانی به هنگام مرگ 66 سال داشت.
به وجود آمدن اولین وزارت امور خارجه در ایران در زمان "فتحعلی شاه قاجار" (1237 ق)
سابقه فعالیت وزارت امور خارجه ایران به دو قرن می‌رسد. تا پایان قرن 18 میلادی، امور مربوط به روابط خارجی ایران توسط رجالی اداره می‌شدکه عمدتاً در دربار مستقر بودند و کشور، چیزی به نام وزارت خارجه نداشت. اما از ابتدای قرن نوزدهم که انتصاب سفرای ایران در کشورهای خارجی و یا پذیرش سفیران خارجی در ایران آغاز شد، کثرت امور مربوط به سیاست خارجی و نمایندگان سیاسی متعددی که از سوی دولتهای بیگانه وارد ایران می‌شدند، سبب شد که دولت ایران به فکر تأسیس وزارتخانه جدید «امور خارجه» بیافتد. از این رو فتحعلی شاه قاجار در 1809 میلادی / 1224 ه. ق فرمان تأسیس دفتری را صادر کرد که با عنوان «امور خارجی» کار مراوده با نمایندگان دولتهای خارجی در ایران، دریافت نامه‌ها، مرسولات سلاطین خارجی و قرائت آنها در حضور شا ه و تهیه پاسخ آنها و یا ترتیب اعزام نمایندگان ایرانی به کشورهای خارجی را بر عهده گرفت. متعاقب تشکیل این دفتر «میرزارضاقلی‌خان نوائی» موسوم به «منشی‌الممالک» به دستور فتحعلی شاه سرپرست این دفتر شد. منشی‌الممالک که در آن زمان وزارت داخله را اداره می‌کرد، با حفظ سمت، مدت 12 سال در دربار ایران تصدی «دفتر امور خارجی» را نیز بر عهده داشت. اما روابط خارجی ایران تنها در اعزام نمایندگان ایرانی به خارج و یا پذیرفتن نمایندگان خارجی در ایران خلاصه نمی‌شد و حضور ایران در صحنه روابط بین‌المللی و ضرورت مواجهه با تحولات جهان ایجاب می‌کرد کانون تصمیم‌گیری‌های ایران در عرصه سیاست خارجی فراتر از یک دفتر تحت پوشش دربار باشد. از این رو در اکتبر 1821 م / 1237 ه. ق فتحعلی‌شاه رسماً دستور تأسیس وزارت امور خارجه ایران را صادر کرد. این وزارتخانه تأسیس شد و «میرزا عبدالوهاب خان نشاط اصفهانی» به عنوان اولین وزیر خارجه ایران منصوب گردید.
شهادت شیخ "عمر مختار" رهبر قیام ضد استعمار ایتالیا در ليبي (1931 م)
شیخ عمر مختار، مجاهد استعمارستیز و مبارز مسلمان لیبیایی در سال 1858 م به دنیا آمد. وی پس از فراگیری قرآن و دروس دینی به عنوان شیخ و بزرگ قبیله و ناحیه خود تعیین شد. شیخ‌عمر مختار مدتی در سودان به ارشاد و هدایت مردم پرداخت و در سال 1911 م به زادگاهش مراجعت نمود. با هجوم ارتش متجاوز ایتالیا به کشور لیبی و استقرار در منطقه بن غازیِ لیبی، عمرمختار رهبری جنبش ملیِ ضدایتالیایی را برعهده گرفت و مبارزات استعمار ستیزانه خود را به همراه مردم محروم منطقه آغاز کرد. وی طی سال‌های مبارزه، تلفات زیادی بر قوای بیگانه وارد کرد تا این که ایتالیایی‌ها بر او غلبه کردند. شیخ عمر مختار درنهایت در 11 سپتامبر سال 1931 م اسیر سپاه ایتالیا شد و پس از یک محاکمه صوری، وی را در 16 سپتامبر 1931 در 73 سالگی به دار آویختند.
روز ملی و استقلال کشور "مکزیک" از استعمار اسپانیا (1821 م)
کشور مکزیک با 1/958/201 کیلومتر مربع در امریکای مرکزی در کنار دریای کارائیب و در همسایگی ایالات متحده امریکا، گواتمالا و بلیز واقع شده است. جمعیت مکزیک در حدود 100 میلیون نفر است که عمدتاً کاتولیک مذهبند. پایتخت این کشور، مکزیکوسیتی و واحد پولش پزوی مکزیک می‌باشد. اکثریت سکنه مکزیکْ نژاد دورگه داشته و به زبان اسپانیایی صحبت می‌کنند. پیش‌بینی می‌شود جمعیت مکزیک تاسال 2025 م بیش از 130 میلیون نفر گردد. از شهرهای مهم مکزیک، گوادالاخارا و پوئبلا است. مکزیک به همراه دیگر کشورهای منطقه تحت استعمار اسپانیا قرار داشت که در 16 سپتامبر 1810 م پس از 300 سال استعمار اسپانیا با مبارزات پیگیر مردم، استقلال مکزیک اعلام گردید، اما با عکس‌العمل ارتش اسپانیا، این مسئله منتفی شد. در 24 اوت 1821، استقلال مکزیک عملاً به اجراء گذاشته شد و سه سال بعد، با تصویب قانون اساسی، کشورِ مکزیک، با نظام جمهوری فدرال، مرکب از 19 ایالت،4 منطقه و ناحیه فدرال شکل گرفت. در سال 1845 با شورش ساکنان امریکائیِ ایالتِ تگزاس در مکزیک، این ایالت به امریکا ملحق گردید. جمهوری فدرال مکزیک، دو مجلس قانون‌گزاری دارد.
درگذشت دکتر "رونالْدْ راس" پزشک انگلیسی و کاشف عامل بیماری مالاریا (1932 م)
سِر رونالْدْ راس، پزشک و محقق انگلیسی در سیزدهم مه 1857 م در منطقه آلمورا در نزدیک کشور نپال و در خانواده‌ای انگلیسی - هندی به دنیا آمد. وی در کودکی راهی انگلستان شد و پس از طی دروس مقدماتی و متوسطه، موفق به اخذ دکترای پزشکی گردید. راس مدتی به خدمت در سازمان بهداری در هند مشغول بود ولی به دلیل علاقه به تحقیق، درصدد کشف عامل بیماری مالاریا برآمد و به این فکر افتاد تا نقش و دخالت بشر را در هدایت این بیماری کشف نماید. گرچه در سال 1880 دکتر چارلز لاوران عامل بیماری و نیز نقش پشه در انتقال این بیماری را کشف نموده بود اما تحقیقات راس در این زمینه و نیز درباره نحوه از بین بردن پشه بود تا بتواند بیماری مالاریا را کنترل نماید به همین دلیل راس انواع پشه‌ها را جمع‌آوری می‌کرد و پس از شناسایی اعضای بدن آنها، سرانجام در سال 1897 م، عامل بیماری مالاریا را در نوعی پشه موسوم به آنوفل یافت. پس از این کشف، مالاریا از صورت یک بیماری مخوف و کشنده خارج شد و امکان جلوگیری از ابتلا و شیوع آن ممکن گردید. خدمت راس در کشف عامل بیماری مالاریا و تلاش در جهت پیشگیری و درمان این بیماری، باعث نجات جان بسیاری از انسان‌ها گردید و به جهت تحقیقات ارزنده این محقق انگلیسی، جایزه نوبل پزشکی و فیزیولوژی در سال 1902 م به راس اعطا شد. رونالد راس سرانجام در شانزدهم سپتامبر 1932 م در 75 سالگی درگذشت.
محاصره "ورشو" پایتخت لهستان توسط ارتش آلمان در آغاز جنگ جهانی دوم (1939 م)
با آغاز رسمی جنگ‌جهانی دوم در اول سپتامبر 1939 م حمله نیروهای آلمان نازی به لهستان نیز از پانزدهم سپتامبر شروع شد و این شهر در 16 سپتامبر به محاصره ارتش نازی درآمد. فردای آن روز نیز، ارتش سرخ شوروی به خاک لهستان یورش برد و مناطق وسیعی از این کشور را به تصرف خود درآورد. با وجود آن که لهستانی‌ها از دوطرف مورد حمله آلمان و شوروی قرار گرفته بودند، ولی از شهر ورشو به سختی دفاع کردند. اما سرانجام در 27 سپتامبر همان سال و پس از یازده روز مقاومت و کشته شدن عده زیادی از مدافعانِ ورشو، محاصره این شهر با سقوط و تصرف آن به دست نیروهایِ آلمان نازی پایان یافت. پس از اشغال لهستان، بر اساس توافقنامه سری آلمان و شوروی که قبل از این حمله امضا شده بود، لهستان بین این دو کشور تقسیم شد.
تأسیس فدراسیون مالزی در جنوب شرقی آسیا (1963 م)
بعد از جنگ جهانی دوم، نیروهای اشغال‌گر ژاپن از مناطق اشغالی در جنوب شرقی آسیا خارج شدند. در همین زمان شکل‌گیری جنبش‌های استقلال‌طلبانه و از سوی دیگر غیرممکن بودن تداوم سیاست‌های استعماری بریتانیا، انگلستان تأسیس فدراسیونی مرکب از 11 سلطان‌نشین مالایا پیشنهاد نمود که با مخالفت مردم منطقه روبه‌رو شد. با این حال، سه سال بعد در سال 1948 م فدراسیون مالایا به وجود آمد و در سال 1957 م به استقلال رسید. این فدراسیون با پیوستن مناطق سنگاپور، برونئی، صباح، ساراواک و مالایا در 16 سپتامبر 1963 م به فدراسیون مالزیا تغییر نام یافت. با این وصف، در سال 1965 م سنگاپور و در سال 1977 م برونئی از این فدراسیون جدا شده و استقلال یافتند. کشور مالزی مرکب از 13 ایالتِ مستقل می‌باشد و دارای نظام سلطنتی دوره‌ای است و مدت سلطنت هر پادشاه 5 سال می‌باشد.
روز بین المللی حفاظت از لایه اُزن
روز جهانی حفاظت از لایه ازن شاید در مقایسه با بسیاری از رویدادهای بین المللی تاریخچه چندان طولانی نداشته باشد. ماجرا به سال ۱۹۹۴ برمی گردد، در آن سال کشورهای عضو مجمع عمومی سازمان ملل، پذیرفتند تا روزی را برای حفاظت از لایه ازن نام گذاری کنند.
از آن به بعد همه کشورها متعهد شدند که به تدریج برای تولید ابزار و وسایل خود از موادی استفاده کنند که به لایه ازن آسیب نرساند. هدف از این برنامه حفظ این لایه حیات بخش برای ما و نسل های آینده است.
پس از صدور فرمان مشروطیت و تصمیم‌گیری درباره تأسیس مجلس شورای ملی، در روز 25 شهریور 1285 ش، دوره نخست انتخابات مجلس در تهران و سراسر کشور برگزار شد. انتخاب چنین روزی که با 27 رجب 1324 ق، سالروز مبعث پیامبر اسلام (ص) همزمان بود، در جلسه روزهای گذشته اشراف و اعیان به تصویب رسیده بود. نمایندگان دروه اول بر اساس ماده نخست نظامنامه تدوین شده، نه بر اساس رأی مردم، که با رأی اصناف، شاهزادگان، علما، تجار و ملاّکین انتخاب می‌شدند. با این تصور که هر صنف و طبقه، بهتر از سایرین، نسبت به مشکلات خود، آگاه است. همچنین از تهران سی و دو نفر و از سایر شهرستان‌ها، به میزان جمعیت بین شش تا دوازده تن برگزیده شدند. حداکثر نمایندگان مجلس نیز برابر نظامنامه، دویست نفر بود.
رحلت واعظ و خطیب شهیر "شیخ مرتضی انصاری قمی" (1353 ش)
حجت‌الاسلام مرتضی بن محمدحسین انصاری قمی، از نسل زکریابن آدم اشعری قمی، در سال 1284 ش (1323 ق) در قم به دنیا آمد و به فراگیری علوم اسلامی پرداخت. وی پس از آن از محضر آخوندملاعلی همدانی، سیدمحمدتقی خوانساری و میرزا محمد همدانی استفاده برد و مبانی علمی خویش را استوار ساخت. حجت‌الاسلام انصاری از آن پس به ترویج و نشر اسلام، مبارزه با فرقه‌های گمراه، اقامه جماعت و ترویج دین در قم و گرگان و نقاط دیگر ایران پرداخت و ده‌ها سال از عمر خود را در این راه صرف کرد. وی خطیبی توانا و سخنوری فصیح و بلیغ و از جمله وعاظ بود و به اهل بيت (ع) ارادت زیادی داشت. حجت‌الاسلام شیخ مرتضی انصاری، برای تبلیغ به بسیاری از نقاط ایران سفر کرد و با گروه‌های مخالف، مجادله و مباحثه می‌نمود. این خطیب و سخنور مسلمان سرانجام در بیست و پنجم شهریور 1353 ش برابر با 28 جمادی‌الاخر 1394 ق در 69 سالگی بدرود حیات گفت و در قبرستان شیخان قم نزدیک قبر زکریا بن آدم به خاک سپرده شد.
صدور اعلامیه روحانیان مبنی بر ادامه مبارزات تا درهم شکستن پایه های رژیم طاغوت (1356 ش)
مبارزه روحانیان مبارز با رژیم پهلوی که تقریباً از سال 1342 ش به صورت جدی آغاز شده بود، در دوران حکومت آموزگار وارد مرحله جدید شد، حرکتی که سراسر ایران را فرا گرفت. در این راستا، نخستین اعلامیه شدیداللحن و کوبنده روحانیون مبارز ایران بر ضد رژیم پهلوی در 25 شهریور 1356 انتشار یافت. در این اعلامیه آمده بود: "روحانیون مبارز ایران به منظور درهم شکستن پایه‌های رژیم دیکتاتوری و برقراری عدالت اجتماعی و آزادی، تاسرحد رسیدن به جامعه توحیدی، همراه و همگام با ملت مسلمان ایران، به مبارزه پیگیر و خستگی‌ناپذیر خود ادامه خواهند داد".
وقوع زلزله شدید در طبس (1357 ش)
در غروب روز 25 شهریور 1357، زلزله شدیدی شهرستان‌های جنوب استان خراسان را به لرزه درآورد. این زمین لرزه بیش از 20000 کشته و مجروح بر جای گذاشت. همچنین غیر از شهر طبس که با خاک یکسان شد، نزدیک به یکصد روستای بزرگ و کوچک به کلی از بین رفت و 90 درصد ساکنان آن مجروح یا کشته شدند.
درگذشت ادیب و نویسنده معاصر "سیدابوالقاسم انجوی شیرازی" (1372 ش)
استاد سیدابوالقاسم انجوی شیرازی در سال 1300 ش در شیراز به دنیا آمد. پس از پایان تحصیلات به فعالیت‌های سیاسی روی آورد. بعدها با دولت مصدق همکاری داشت و پس از کودتای 28 مرداد 32، همراه با رییس دولت زندانی شد. استاد انجوی شیرازی از سال 1327 به روزنامه‌نگاری روی آورد و بر اثر نگارش مقالات انتقادی دستگیر و تبعید گردید. وی از چهل سالگی به گردآوری اسناد و میراث فرهنگی مردم پرداخت و از آن پس وارد رادیو شد و "فرهنگ مردم" را در برنامه‌های رادیویی پی‌گیری کرد که حاصل این برنامه‌ها، چاپ ده جلد از این مجموعه است. همچنین تمثیل و مَثل، بازی‌های نمایشی و سفینه غزل از جمله آثار اوست. استاد انجوی شیرازی سرانجام در 25 شهریور 1372 در 72 سالگی درگذشت.
اهداء نشان افتخار یونسکو به نهضت سوادآموزی (1378 ش)
جایزه مالکوم آدیشه شیا در سال 1378 که برای نخستین بار از سوی سازمان یونسکو به جمهوری اسلامی ایران به دلیل طرح خدمات مکاتبه‌ای سازمان نهضت سوادآموزی اعطاء شد. این جایزه به خاطر نوآوری در برنامهِ پس از سوادآموزی و آموزش مداوم بزرگسالان خصوصاً از طریق آموزش از راه دور اعطاء گردید. تأکید این طرح بر زنان و دخترانی که دارای آموزش پایه بوده و قادر به ادامه تحصیلات نمی‌باشند، بوده است.
سقوط دیکتاتوری رضاخان میرپنج و آغاز سلطنت "محمدرضا پهلوی" با حمایت انگلیس (1320 ش)
پس از تهاجم ارتش سرخ شوروی از شمال و ارتش انگلیس از غرب و جنوب به ایران و اشغال نظامی کشور در جریان جنگ جهانی دوم، رضاخان در 25 شهریور 1320، پس از شانزده سال دیکتاتوری و استبداد مجبور به استعفا گردید و فرزندش محمدرضا پهلوی را به جانشینی خویش برگزید. در این حال، رضاخان میرپنج، با دزدیدن جواهرات سلطنتی متعلق به مردم ایران، با خانواده خود به اصفهان گریخته، از آنجا ابتدا تصمیم داشت به هندوستان یا ژاپن و سپس به شیلی رود، ولی در طی سفر به او اطلاع دادند که دولت انگلیس با رفتن او به هندوستان مخالف است.
درگذشت "ابوعلی قیروانی" شاعر و ادیب (456 ق)
ابوعلی قیروانی شاعر، ادیب و منتقد مراکشی در سال 390 ق در مراکش به دنیا آمد. از کودکی به فراگیری شعر و ادب و دیگر علوم رایج زمان خود پرداخت. پس از آن به منظور شرکت در مجالس درس دانشمندان برجسته، به قیروان، واقع در جنوب تونس که در آن زمان مهد تمدن اسلامی در شمال آفریقا و اندلس به حساب می‌آمد، رفت و مهارت خاصی در عرصه‌ی شعر و ادب به دست آورد. اشعار قیروانی که بیشتر در معانی، مدح، وصف و غزل است، تصویری از مراحل مختلف زندگی اجتماعی و ادبی او را ترسیم می‌کند. او شیوه‌ی تازه‌ای در نقد آثار ادبی به وجود آورد به طوری که نقد را که تا پیش از آن در حد مقدمه و توضیح بود تا حد مکتبی معتبر و قابل توجه اعتبار بخشید. از قیروانی آثاری به صورت خطی و چاپی بر جای مانده است که از آن میان می‌توان به کتبی درباره‌ی شناخت صنایع شعری و شاعران قیروان اشاره کرد. ابوعلی قیروانی به هنگام مرگ 66 سال داشت.
به وجود آمدن اولین وزارت امور خارجه در ایران در زمان "فتحعلی شاه قاجار" (1237 ق)
سابقه فعالیت وزارت امور خارجه ایران به دو قرن می‌رسد. تا پایان قرن 18 میلادی، امور مربوط به روابط خارجی ایران توسط رجالی اداره می‌شدکه عمدتاً در دربار مستقر بودند و کشور، چیزی به نام وزارت خارجه نداشت. اما از ابتدای قرن نوزدهم که انتصاب سفرای ایران در کشورهای خارجی و یا پذیرش سفیران خارجی در ایران آغاز شد، کثرت امور مربوط به سیاست خارجی و نمایندگان سیاسی متعددی که از سوی دولتهای بیگانه وارد ایران می‌شدند، سبب شد که دولت ایران به فکر تأسیس وزارتخانه جدید «امور خارجه» بیافتد. از این رو فتحعلی شاه قاجار در 1809 میلادی / 1224 ه. ق فرمان تأسیس دفتری را صادر کرد که با عنوان «امور خارجی» کار مراوده با نمایندگان دولتهای خارجی در ایران، دریافت نامه‌ها، مرسولات سلاطین خارجی و قرائت آنها در حضور شا ه و تهیه پاسخ آنها و یا ترتیب اعزام نمایندگان ایرانی به کشورهای خارجی را بر عهده گرفت. متعاقب تشکیل این دفتر «میرزارضاقلی‌خان نوائی» موسوم به «منشی‌الممالک» به دستور فتحعلی شاه سرپرست این دفتر شد. منشی‌الممالک که در آن زمان وزارت داخله را اداره می‌کرد، با حفظ سمت، مدت 12 سال در دربار ایران تصدی «دفتر امور خارجی» را نیز بر عهده داشت. اما روابط خارجی ایران تنها در اعزام نمایندگان ایرانی به خارج و یا پذیرفتن نمایندگان خارجی در ایران خلاصه نمی‌شد و حضور ایران در صحنه روابط بین‌المللی و ضرورت مواجهه با تحولات جهان ایجاب می‌کرد کانون تصمیم‌گیری‌های ایران در عرصه سیاست خارجی فراتر از یک دفتر تحت پوشش دربار باشد. از این رو در اکتبر 1821 م / 1237 ه. ق فتحعلی‌شاه رسماً دستور تأسیس وزارت امور خارجه ایران را صادر کرد. این وزارتخانه تأسیس شد و «میرزا عبدالوهاب خان نشاط اصفهانی» به عنوان اولین وزیر خارجه ایران منصوب گردید.
شهادت شیخ "عمر مختار" رهبر قیام ضد استعمار ایتالیا در ليبي (1931 م)
شیخ عمر مختار، مجاهد استعمارستیز و مبارز مسلمان لیبیایی در سال 1858 م به دنیا آمد. وی پس از فراگیری قرآن و دروس دینی به عنوان شیخ و بزرگ قبیله و ناحیه خود تعیین شد. شیخ‌عمر مختار مدتی در سودان به ارشاد و هدایت مردم پرداخت و در سال 1911 م به زادگاهش مراجعت نمود. با هجوم ارتش متجاوز ایتالیا به کشور لیبی و استقرار در منطقه بن غازیِ لیبی، عمرمختار رهبری جنبش ملیِ ضدایتالیایی را برعهده گرفت و مبارزات استعمار ستیزانه خود را به همراه مردم محروم منطقه آغاز کرد. وی طی سال‌های مبارزه، تلفات زیادی بر قوای بیگانه وارد کرد تا این که ایتالیایی‌ها بر او غلبه کردند. شیخ عمر مختار درنهایت در 11 سپتامبر سال 1931 م اسیر سپاه ایتالیا شد و پس از یک محاکمه صوری، وی را در 16 سپتامبر 1931 در 73 سالگی به دار آویختند.
روز ملی و استقلال کشور "مکزیک" از استعمار اسپانیا (1821 م)
کشور مکزیک با 1/958/201 کیلومتر مربع در امریکای مرکزی در کنار دریای کارائیب و در همسایگی ایالات متحده امریکا، گواتمالا و بلیز واقع شده است. جمعیت مکزیک در حدود 100 میلیون نفر است که عمدتاً کاتولیک مذهبند. پایتخت این کشور، مکزیکوسیتی و واحد پولش پزوی مکزیک می‌باشد. اکثریت سکنه مکزیکْ نژاد دورگه داشته و به زبان اسپانیایی صحبت می‌کنند. پیش‌بینی می‌شود جمعیت مکزیک تاسال 2025 م بیش از 130 میلیون نفر گردد. از شهرهای مهم مکزیک، گوادالاخارا و پوئبلا است. مکزیک به همراه دیگر کشورهای منطقه تحت استعمار اسپانیا قرار داشت که در 16 سپتامبر 1810 م پس از 300 سال استعمار اسپانیا با مبارزات پیگیر مردم، استقلال مکزیک اعلام گردید، اما با عکس‌العمل ارتش اسپانیا، این مسئله منتفی شد. در 24 اوت 1821، استقلال مکزیک عملاً به اجراء گذاشته شد و سه سال بعد، با تصویب قانون اساسی، کشورِ مکزیک، با نظام جمهوری فدرال، مرکب از 19 ایالت،4 منطقه و ناحیه فدرال شکل گرفت. در سال 1845 با شورش ساکنان امریکائیِ ایالتِ تگزاس در مکزیک، این ایالت به امریکا ملحق گردید. جمهوری فدرال مکزیک، دو مجلس قانون‌گزاری دارد.
درگذشت دکتر "رونالْدْ راس" پزشک انگلیسی و کاشف عامل بیماری مالاریا (1932 م)
سِر رونالْدْ راس، پزشک و محقق انگلیسی در سیزدهم مه 1857 م در منطقه آلمورا در نزدیک کشور نپال و در خانواده‌ای انگلیسی - هندی به دنیا آمد. وی در کودکی راهی انگلستان شد و پس از طی دروس مقدماتی و متوسطه، موفق به اخذ دکترای پزشکی گردید. راس مدتی به خدمت در سازمان بهداری در هند مشغول بود ولی به دلیل علاقه به تحقیق، درصدد کشف عامل بیماری مالاریا برآمد و به این فکر افتاد تا نقش و دخالت بشر را در هدایت این بیماری کشف نماید. گرچه در سال 1880 دکتر چارلز لاوران عامل بیماری و نیز نقش پشه در انتقال این بیماری را کشف نموده بود اما تحقیقات راس در این زمینه و نیز درباره نحوه از بین بردن پشه بود تا بتواند بیماری مالاریا را کنترل نماید به همین دلیل راس انواع پشه‌ها را جمع‌آوری می‌کرد و پس از شناسایی اعضای بدن آنها، سرانجام در سال 1897 م، عامل بیماری مالاریا را در نوعی پشه موسوم به آنوفل یافت. پس از این کشف، مالاریا از صورت یک بیماری مخوف و کشنده خارج شد و امکان جلوگیری از ابتلا و شیوع آن ممکن گردید. خدمت راس در کشف عامل بیماری مالاریا و تلاش در جهت پیشگیری و درمان این بیماری، باعث نجات جان بسیاری از انسان‌ها گردید و به جهت تحقیقات ارزنده این محقق انگلیسی، جایزه نوبل پزشکی و فیزیولوژی در سال 1902 م به راس اعطا شد. رونالد راس سرانجام در شانزدهم سپتامبر 1932 م در 75 سالگی درگذشت.
محاصره "ورشو" پایتخت لهستان توسط ارتش آلمان در آغاز جنگ جهانی دوم (1939 م)
با آغاز رسمی جنگ‌جهانی دوم در اول سپتامبر 1939 م حمله نیروهای آلمان نازی به لهستان نیز از پانزدهم سپتامبر شروع شد و این شهر در 16 سپتامبر به محاصره ارتش نازی درآمد. فردای آن روز نیز، ارتش سرخ شوروی به خاک لهستان یورش برد و مناطق وسیعی از این کشور را به تصرف خود درآورد. با وجود آن که لهستانی‌ها از دوطرف مورد حمله آلمان و شوروی قرار گرفته بودند، ولی از شهر ورشو به سختی دفاع کردند. اما سرانجام در 27 سپتامبر همان سال و پس از یازده روز مقاومت و کشته شدن عده زیادی از مدافعانِ ورشو، محاصره این شهر با سقوط و تصرف آن به دست نیروهایِ آلمان نازی پایان یافت. پس از اشغال لهستان، بر اساس توافقنامه سری آلمان و شوروی که قبل از این حمله امضا شده بود، لهستان بین این دو کشور تقسیم شد.
تأسیس فدراسیون مالزی در جنوب شرقی آسیا (1963 م)
بعد از جنگ جهانی دوم، نیروهای اشغال‌گر ژاپن از مناطق اشغالی در جنوب شرقی آسیا خارج شدند. در همین زمان شکل‌گیری جنبش‌های استقلال‌طلبانه و از سوی دیگر غیرممکن بودن تداوم سیاست‌های استعماری بریتانیا، انگلستان تأسیس فدراسیونی مرکب از 11 سلطان‌نشین مالایا پیشنهاد نمود که با مخالفت مردم منطقه روبه‌رو شد. با این حال، سه سال بعد در سال 1948 م فدراسیون مالایا به وجود آمد و در سال 1957 م به استقلال رسید. این فدراسیون با پیوستن مناطق سنگاپور، برونئی، صباح، ساراواک و مالایا در 16 سپتامبر 1963 م به فدراسیون مالزیا تغییر نام یافت. با این وصف، در سال 1965 م سنگاپور و در سال 1977 م برونئی از این فدراسیون جدا شده و استقلال یافتند. کشور مالزی مرکب از 13 ایالتِ مستقل می‌باشد و دارای نظام سلطنتی دوره‌ای است و مدت سلطنت هر پادشاه 5 سال می‌باشد.
روز بین المللی حفاظت از لایه اُزن
روز جهانی حفاظت از لایه ازن شاید در مقایسه با بسیاری از رویدادهای بین المللی تاریخچه چندان طولانی نداشته باشد. ماجرا به سال ۱۹۹۴ برمی گردد، در آن سال کشورهای عضو مجمع عمومی سازمان ملل، پذیرفتند تا روزی را برای حفاظت از لایه ازن نام گذاری کنند.
برای مشاهده مجله شبانه اینجا کلیک کنید
