توضيحاتي درباره مسجدِ شجره و حدّ ترخّص مدينه

به گزارش گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران  در خصوص حد ترخص مدينه سوال هايي از سوي زائران مطرح مي گردد كه شرح و توضيح مبسوط احكام شرعي در ادامه مي آيد.
پاسخ اجمالي:

۱. اين دو مكان هنوز متصل به شهر و جزو آن نيست لذا جزو اماكن تخيير محسوب نمي‎شود و كسي كه مسافر است و اهل مدينه نيست نمي‎تواند در آنجا نماز را كامل بخواند.

۲. هر دو مكان در فاصلة كمتر از مسافت شرعي است.

۳. فرودگاه مدينه خارج ترخص است و نماز زائران در بدو ورود كه هنوز به شهر نرسيده‎اند قصر (شكسته) است هر چند قصد ماندن ده روز در مدينه را داشته باشند.

۴. چون راه‎هاي وصول به مسجد شجره متعدد است چنانچه از طريق قبا به مسجد شجره مي-روند در اين صورت به جهت توسعه شهر و نزديك شدن خانه‎هاي مردم به منطقة ذوالحليفه، مسجد شجره خارج حد ترخص نيست و بر فرض آنكه زائر با قصد ده روز نماز را در مدينه تمام مي‎خوانده و از اين راه به مسجد شجره برود در آنجا نيز نمازش تمام است، ولي اگر از دو راه ديگر (طريق قديم و تبوك) مي رود نمازش قصر است.


پاسخ تفصيلي:

۱. يكي از مسائل مهم در باب احكام مسافر شناخت حدّ تَرخّص است كه هنگام سفر تا زماني كه انسان به آن حد نرسيده نمازش كامل است و از آنجا به بعد نمازش قصر (شكسته) است.

۲. حد ترخص، بنابه فتواي مشهور فقهاء، مسافتي است كه از آنجا ديوارهاي آخر شهر يا روستا به طور واضح ديده نشود و اذاني كه در آخرين نقطه شهر يا روستا گفته مي¬شود (آنهم با صداي انسان، نه با بلندگو) شنيده نشود و آنهم نه با وسيله بلكه به طور معمول صدا به گوش نرسد و به فتواي برخي از فقهاء جايي كه شخص مسافر ديده نشود.

۳. چندي پيش دوازده تن از طلاب و فضلاي حوزه هاي علميه قم و مشهد، اين مسافت را از سه طريق ذكر شده اندازه گيري كردند كه در حدود ۱۴۰۰ متر است، يعني شخص مسافر اگر اين مقدار از شهر يا روستا دور شود از آنجا به بعد نمازش قصر است.

۴. چون در مورد مسجد شجره و فرودگاه مدينه سوال¬هاي زيادي مطرح مي شد كه آيا خارج حد ترخص است يا نه، در تاريخ ۲۹/۶/۹۲ چهارتن از اعضاي بعثه مقام معظم رهبري در اين دو محل حضور يافتند و با مشاهده مكان ها از نزديك و پرس و جو از اهالي محل و در نظر گرفتن فاصله آنها با آخرين خانه هاي مسكوني مدينه الرسول (ص) معلوم شد كه فرودگاه مدينه خارج ترخص است ولي مسافت شرعي نيست، اما مسجد شجره از يك طريق يعني از راهي كه جلوي مسجد قبا مي گذرد و به مسجد شجره مي رسد كه اكثر حجاج نيز از اين راه به مسجد شجره مي¬روند بر اثر توسعه شهر از آخرين خانه هاي مسكوني مدينه تا مسجد حدود ۸۰۰ متر باقي مانده است كه مسجد شجره در محدوده كمتر از حدّ ترخص مدينه است.

۵. از مدينه تا مسجد شجره دو راه ديگر وجود دارد كه يكي معروف است به طريق قديم و ديگري طريق تبوك، يعني راهي كه از نزديك مسجد قبلتين مي¬گذرد و به مسجد شجره مي رسد. كه از آن دو طريق چون فاصله خانه هاي مسكوني مدينه تا مسجد زياد است لذا از آن سمت خارج حد ترخص است. هرچند نزديك مسجد شجره خانه هاي مسكوني وجود دارد ولي آنها جزو مدينه نيست بلكه جزو شهرك «بيدا» است يا خانه هاي متفرقي است كه اطراف مسجد ساخته اند.

۶. بايد توجه داشت كه خارج بودن مسجد از حدترخص يا نبودن آن موضوعي است كه احكام متعددي برآن مترتب مي شود كه هركدام نيز حكم خاص خود را دارد.

۷. مسجد شجره خارج از حد ترخص مدينه نيست اما مسير سفر مسأله ديگري است كه ممكن است مسافر از سمت ديگري از مدينه بيرون رود و به حد ترخص برسد كه در اين صورت نمازش از آنجا به بعد قصر است اما اگر در بين راه وارد محدوده كمتر از حد ترخص (مثلاً مسجد شجره) بشود فروضي دارد كه در مسأله بعد خواهد آمد.

۸. اهالي مدينه؛ يعني كساني كه مدينه وطن آنهاست از هر طريقي به مسجد شجره بروند نمازشان در آنجا تمام است هرچند از دو طريق ديگر بروند ولي وقتي كه به مسجد شجره مي رسند وارد محدوده كمتر از ترخص وطن خود شده اند، لذا در آنجا نيز بايد نماز را كامل بخوانند و اين حكم اختصاص به وطن دارد، كه مرحوم آيت ا… سيدمحمدكاظم طباطبائي نيز در كتاب العروه الوثقي متذكر شده اند (في صلاه المسافر، مساله ۲۶ و۶۹)

۹. كساني كه اهل مدينه نيستند ولي در مدينه با قصد ماندن ده روز نمازشان را كامل مي¬خواندند وقتي كه قصد سفر از مدينه خارج شوند، مثلاً قصد دارند به مكه يا جده بروند، از هر راهي كه بروند وقتي كه به حد ترخص رسيدند، نمازشان قصر است هرچند در اثناء راه مثلاً به خاطر پيچ و خم داشتن راه وارد محدوده كمتر از حد ترخص بشوند، مگر اينكه از قصد خود منصرف شوند و بخواهند به مدينه برگردند و بمانند لذا مسافران مدينه وقتي كه از يكي از آن دو راه (طريق قديم يا طريق تبوك) به مسجد شجره مي-روند تا محرم شوند يا نمازي بخوانند و به راه خود ادامه بدهند و به سفر بروند (مثلاً به مكه يا جده بروند) نمازشان در مسجد شجره قصر است.

۱۰. كساني كه اهل مدينه نيستند و قصد ماندن ده روز در مدينه نداشته اند مانند اغلب زائران ايراني كه هم اكنون كمتر از ده روز در مدينه مي مانند در مسجد شجره بايد نماز را قصر بخوانند و فرقي نيست كه از چه طريقي به آنجا رفته باشند، چون در مدينه مسافر بوده¬اند و در آنجا نيز مسافرند.

۱۱. يادآوري مي شود حكم تخيير بين قصر و اتمام مخصوص مدينه است نه اطراف آن و به فتواي برخي از فقهاء اختصاص به مدينه قديم (عصر پيامبر ص) يا فقط مسجد النبي (ص) دارد لذا اگر كسي كه كمتر از ده روز در مدينه مي ماند و به فتواي مرجع تقليدش از باب تخيير، نمازش را كامل مي خواند، چون مسجد شجره جزو مدينه نيست در مسجد شجره بايد نماز را قصر بخواند، چه قصد سفر داشته باشد يا نداشته باشد.

۱۲. كساني كه قصد ماندن ده روز در مدينه را دارند بايد توجه داشته باشند كه بايد تمام ده روز را در شهر بمانند، لذا كساني كه به اقتضاي كارشان بايد در بين ده روز از شهر بيرون بروند چنانچه به سفر مي¬روند (مثلاً به مكه يا جده) قصد ده روز صحيح نيست، اما اگر جايي كه مي روند كمتر از مسافت شرعي است، مثلاً به فرودگاه مي روند چنانچه مدت رفت و برگشت زياد طول نمي¬كشد اشكال ندارد، ولي اگر مدت طولاني خواهد شد مثل راننده ها يا افراد ستاد كه براي سامان بخشي كار ورود زائران، مكرر بايد بروند و برگردند، قصد ده روز صحيح نيست.


انتهای پیام /