"کاخ شهرداری تبریز" اولین شهرداری ایران است

بهروز خاماچی  در گفتگو با خبرنگارباشگاه خبرنگاران تبریز، با اشاره به تاریخچه کاخ شهرداری تبریز افزود: کاخ شهرداری تبریز یکی از بناهای زیبا، مستحکم و دیدنی شهر تبریز است که ساخت آن از سال ۱۳۱۴ تا ۱۳۱۸ خورشیدی و به دستور رضاشاه پهلوی در محل گورستان متروک و مخروبهٔ کوی نوبر با نظارت مهندسان آلمانی  با زیربنای  6500 متر مربع و مساحت 9600 متر مربع احداث شد و برج ساعت آن، که به «بیگ بن لندن» شباهت زیادی دارد ودر وسط ساختمان ایجاد شده است، دارای 4/30 متر ارتفاع بوده و طرح بنا، عقابی در حال پرواز است.

وی تشریح کرد: این بنا در زمان ریاست شهرداری حاج‌ ارفع‌الملک جلیلی و با همت ایشان و بودجه دو میلیون پانصدهزار ریال ساخته شد، هدف از تأسیس  شهرداری(بلدیه)، حفظ منافع شهر، رسیدگی به خواسته‌های شهروندان، ادارهٔ دارایی‌ها و سرمایه‌های شهر، پیش‌گیری از قطحی در شهر و ساخت و تجهیز معابر شهری بوده‌است. قاسم‌خان والی پس از اخذ آیین‌نامهٔ تأسیس بلدیه، قوانین مربوط به آن را تدوین کرده و به تصویب انجمن ایالتی رساند. همچنین بلدیهٔ تبریز در این دوره یک روزنامهٔ داخلی هم منتشر می‌کرد.

پژوهشگر تاریخ و فرهنگ آذربایجان شرقی ادامه داد: قاسم‌خان والی اولین شهردار تبریز بود که فارغ التحصیل دانشگاه پاریس بود ، وی خطوط برقی، تلفن ،واگن شهری  و بسیاری از خدمات شهری را در تبریز راه اندازی کرد.

وی با بیان اینکه این بنا با نظارت مهندسین آلمانی ساخته شده است خاطر نشان کرد: کاخ شهرداری تبریز با نظارت مهندسین آلمانی و معماران و کارگران ایرانی ساخته شده است و در واقع تمامی بنای کاخ به همت  و هنرمندی کارکنان ،هنرمندان و معماران داخلی ساخته شده است.

بهروز خاماچی یادآورشد: کاخ شهرداری تبریز دارای یک برج ساعت چهارصفحه‌ای به‌ارتفاع ۳۰٫۵ متر است که با طنین موزون زنگ‌هایش، هر ۱۵ دقیقه یک‌بار، گذشت زمان را به گوش مردم تبریز می‌رساند.

وی افزود: نمای خارجی  بنا ی کاخ شهرداری تبریزاز سنگ تراشیده شده‌است و نقشهٔ این ساختمان 3 طبقه شبیه به طرح یک عقاب درحال پرواز می‌باشد که با نمونهٔ ساختمان‌های کشور آلمان، قبل از جنگ جهانی دوم مطابقت دارد.

وی خاطر نشان کرد: این بنا که با مبلغ 250 میلیون تومان شکل گرفته بود برای بسیاری از افراد جای تعجب داشت که این یک بنای بسیار زیبا  که با سنگهای معدنی روستای تاریخی اسپیران تبریزو مقاوم در مقابل زلزله ( این بنا بارها در مقابل زلزله استقامت داشته است) چگونه  با چنین هزینه ای به این بزرگی ومعماری منحصر به فرد احداث شده است.

این پژوهشگر تاریخ و فرهنگ آذربایجان شرقی اذعان کرد: کاخ شهرداری تبریز از ابتدای احداث تا به حال، به عنوان ساختمان شهرداری شهر تبریز مورد استفاده قرار گرفته‌است  و تا کنون در تالار و عمارت این کاخ جلسات و مراسم بسیاری از جمله محل مجلس محلی فرقه دموکرات  در سال 1335 بود و محمدرضاشاه نیز در زمان حکومتش در سفر به تبریز در ایوان این کاخ برای مردم سخنرانی کرده است.

وی افزود: این عمارت در سال ۱۳۸۶ خورشیدی، به مناسبت بزرگداشت یکصدمین سال تاسیس اولین انجمن شهر و بلدیه ایران در تبریز، به نخستین موزه شهر و شهرداری‌های کشور تبدیل و مورد بهره‌برداری قرار گرفت.

بهروز خاماچی تصریح کرد: با انتقالی شهرداری مرکز به محل جدید کاخ شهرداری تبریز بیشتر به صورت مکان تاریخی که دارای چندین موزه در طبقات برای تماشای گردشگران داخلی و خارجی تبدیل شده است و با تقسیم شهر تبریز به ده منطقه، این بنا به عنوان شهرداری مرکزی شهر تبریزبرای بازدید مردم محسوب می‌شود. البته امروزه نیز، اکثر امور عمرانی و اداری شهرداری تبریز در این تالار و عمارت  متمرکز شده‌است و جلشات شورای شهر در عمارت این کاخ برگزار می شود.

وی خاطر نشان کرد: در حال حاضر نیز علاوه بر نخستین موزه شهر و شهرداری‌های کشور، شورای اسلامی شهر تبریز نیز در بخشی از این ساختمان مستقر بوده و جلسات رسمی شورا در محل آمفی تئاتر موجود در ساختمان تشکیل می‌شود. شهردار کلان شهر تبریز نیز برخی از ملاقاتهای رسمی، دیپلماتیک را با مقامات عالی‌رتبه را در محل این کاخ انجام می‌دهد.

وی با تشریح قسمتهای مختلف کاخ شهرداری تبریز یادآورشد: نمای خارجی این بنا از سنگ تراشیده شده‌است و نقشه ساختمان شبیه به طرح یک عقاب درحال پرواز می‌باشد که با نمونه ساختمان‌های کشور آلمان، قبل از جنگ جهانی دوم مطابقت دارد.

پژوهشگر تاریخ و فرهنگ آذربایجان شرقی ادامه داد: این کاخ موزه دارای یک محوطه عظیم و بسیار زیبا است که در قسمت جنوبی ساختمان واقع شده و گل کاری و درخت کاری آن بسیار زیبا است. در داخل این محوطه هم اولین تاکسی و اولین ماشین آتش نشانی تبریز به نمایش گذاشته شده است.

وی موزه طبقه زیرزمین کاخ شهرداری تبریز را به عنوان نخستین و تنها موزه تاریخ شهرداری‌های ایران عنوان کرد و افزود: موزه شهرداری تبریز در طبقه زیرزمین این ساختمان با زیربنای 800متر مربع واقع شده‌است. این موزه ، پس از کشور چین، در ردیف اولین موزه‌های شهرداری‌های جهان نیز قرار دارد.

بهروز خاماچی با بیان اینکه تالار فرش موزه فرش شهرداری تبریز یکی از معروف ترین موزه های تاریخی فرش کشور است، گفت: در این تالار قالی و فرش‌های اصیل و ناب هستند كه قدمت آنها به بیش از 110 سال قبل برگردد ، همچنین  در کنار بسیاری از فرش های نفیس دست بافت و قدیمی موزه فرش تبریز 12 تخته فرش موجود در این مجموعه مربوط به فرش‌هایی است که از زمان تاسیس عمارت شهرداری تبریز تا سال 1320 به دستور ارفع‌الملک جلیلی بافته شده و به اتمام رسیده‌است.

وی با اشاره به اینکه این عمارت در سال 1386 خورشیدی به نخستین موزه شهر و شهرداری‌های کشور تبدیل و مورد بهره‌برداری قرار گرفته است، تشریح کرد: درکنار موزه های ذکر شده در قسمتهای مختلف طبقات کاخ شهرداری تبریز موزه ها و تالارهای بسیاری از جمله  تالار دوربین‌های قدیمی ، موزه اشیای تاریخی دیدنی که اشیاء، آثار و اسناد قدیمی مربوط به بلدیه تبریز، هدایای مقام‌ها و شخصیت‌های خارجی به شهرداران، کتب خطی و آثار هنری، اسناد اداری و مالی، جام‌های قهرمانی باشگاه شهرداری تبریز، چینی آلات، سفرنامه‌های نوشته شده درباره تبریز، تجهیزات،امکانات واسناد مربوطه به شهر نخستین‌ها با همکاری شهرداری تبریز و برخی از شهروندان تبریزی جمع آوری شده است ودر معرض دید قرار گرفته‌است.

وی ادامه داد: اسلحه قاسم خان والی، اولین شهردارتبریز، اولین پمپ «آتش خاموش كن» برج یانقین، وسایل مورد استفاده شهرداران در زمان‌های مختلف، عكس‌های بناهای قدیمی تبریز، عكس‌هایی از سرداران مشروطه، اولین خیابان‌كشی‌ها و چراغ گازی كه با نفت كار می‌كرد و در معابر عمومی استفاده می‌شد، اولین مكاتبات شهرداران و بسیاری اشیاء دیگر‌ تاریخی را نیزمی توان در موزه شهرداری کاخ شهرداری تبریز تماشا کرد.

پژوهشگر تاریخ و فرهنگ آذربایجان شرقی و عضو شورای شهر تبریز با ا شاره به اینکه از سال 1380 به بعد چهار دوره از جلسات شوراء شهر تبریز در عمارت شهرداری برگزار شده است، تصریح کرد: در حال حاضر نیز اعضاء شورا شهر تبریز جلسات خود را در این  مکان برگزاری می کنند و برخی اتاق های شهرداری به اعضاء شورا اختصاص داده شده است که هفته ای دو بار اعضاء برنامه ها و دیداری های خود را در این دفاتر انجام می دهند.

وی یادآورشد: در طول سال نمایشگاههای هنری بسیاری از سوی هنرمندان در این مجموعه برگزار می شود، همچنین هرسال نمایشگاه غرفه عید نوروز نیزدر این کاخ برگزار می شود.

بهروز خاماچی در پایان کاخ شهرداری تبریز را یکی از جاذبه های گرذدشگری این شهر عنوان کرد و افزود: کاخ شهرداری تبریز در مرکزی‌ترین نقطهٔ شهر تبریز و در میدان شهرداری (ساعت) این شهر واقع شده‌است که با تاریخچه قدیمی و بنای منحصر به فرد و وجود موزه ها هرساله گردشگران داخلی و خارجی زیادی را به خود جذب می کند.