حضرت زهرا(س) با همسر بزرگوارشان چگونه رفتار می کردند؟
روايات زيادي حاکي از اين است که به دليل فضائل بي شمار زهرا ـ سلام الله عليها ـ که هيچ کس جز او اين مناقب را ندارد، او را سيده زنان عالميان کرده است.
به گزارش خبرنگار معارف باشگاه خبرنگاران،حضرت زهرا ـ سلام الله عليها ـ يکي از چهار زن بهشتي است که پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ از آن خبر داده است. شخصيت منحصر به فرد وي، از سويي زميني و از سويي فراتر از آن و آسماني است؛ چنان که وجود مقدس پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ او را حوراء انسيه خوانده است.
از امتيازات حضرت زهرا ـ سلام الله عليها ـ القاب و اسماء زيادي است که به مناسب هاي خاصي به او داده شده است. به عنوان مثال؛ او را زهرا گفته اند، زهرا وقتي بر روي سجاده براي نماز، در مقابل خداوند، قرار مي گيرد. نور او براي آسمانيان تجلّي مي کند.از جمله اسامي، او و در واقع اسم مشخص و اصلي وي فاطمه مي باشد؛ که علت آن در روايات مختلفي ذکر شده ما به طور اختصار چند روايت را که در برگيرنده، دو علّت براي اين امر، است را بيان مي کنيم:
1. از امام رضا ـ عليه السلام ـ از پدرانش نقل کرده اند که: پيامبر خطاب به او فرمود: آيا مي داني چرا به نام فاطمه ناميده شدي؟ علي ـ عليه السلام ـ : چرا فاطمه ناميده شد؟
قال: لانها فطمت هي و شيعتها من النّار
پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ زيرا او و پيروانش از آتش دوزخ در امان داشته شده اند.
در جائي ديگر دارد؛ که او فاطمه ناميده شده چرا که خداي جهان ـ آفرين او از نسل پاکش هر که با ايمان به آنچه من آورده ام و توحيد گرايي، خدا را ديدار کند، از آتش، در امان داشته است.
2. امام پنجم فرمود: آنگاه که فاطمه ولادت يافت خدا به فرشته اي وحي فرمود که نام «فاطمه» را بر زبان پيامبر جاري سازد و سپس پيامبر او را فاطمه ناميد.
سپس خداوند به آن بانوي با فضيلت فرمود: «من به وسيله دانش و بينش تو را از ديگر بندگان، جدا ساخته و بر همه آنها برتري دادم و تو را پاکيزه ساختم.
در روايتي ديگر آمده او فاطمه ناميده شد زيرا از شرّ و بدي دور و جدا شده است؛ فطمت من الشّر.
يا انما سميّت فاطمه لان الخلق فطموا عن معرفت ها؛ يعني فاطمه فاطمه ناميده شده زيرا مردم نمي توانند او را بشناسند.
فاطمه سلام الله عليها مفتخربه لقب «سيدة النساء العالمين» مي باشد که يکي از امتيازات ويژه اوست و چنان که در روايت آمده وي سرور همه زنان عالم، از اوّل تا آخر مي باشند.
روايات زيادي حاکي از اين است که به دليل فضائل بي شمار زهرا ـ سلام الله عليها ـ که هيچ کس جز او اين مناقب را ندارد، او را سيده زنان عالميان کرده است. در اين بخش ما گزيده اي از صدها روايت مختلف در اين باره را مي آوريم. البته لازم به ذکر است که ما مي توانيم دلايل ناميدن ايشان به اين لقب (سيدة نساء العالمين) را به دو بخش تقسيم نمائيم:
1. متون رواياتي که او را به اين لقب خوانده اند.
2. فضائل و ويژگي هاي منحصر به فردي که باعث اختصار او، به اين لقب شده است.
در قسمت اوّل به ذکر اين روايات وارده در اين باره پرداخته خواهد شد:
1. از کتاب بحارالأنوار، علامه مجلسي، محمد باقر، از ابن عباس از پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ آورده است: «و امّا ابنتي فاطمه فانها سيّده نساء العالمين من الاولين و الآخرين».
امّا دخترم فاطمه سالار زنان گيتي در همه زمان هاست.
2. مرحوم کليني روايتي از «زيد بن علي» آورده اند که مي گويد:
امام صادق ـ عليه السلام ـ فرمود: فاطمه را محدثه خوانده اند؛ زيرا ملائکه با او سخن مي گفتند و او را ندا دادند که: «يا فاطمه انّ الله اصطفاک و طهّرک و اصطفاک علي نساء العالمين». اي فاطمه خدا تو را برگزيده و پاک و مطهر ساخته و بر تمام زنان عالم برتري داده است.
3. اين حديث نيز با حديث قبلي مشابه است ولي اندکي اضافه دارد و گفتگوي بين فرشتگان و فاطمه را نيز دارد که ما بخشي از آن را ذکر مي کنيم:
«... فنادتها ملائکه کما تنادي مريم بنت عمران، فتقول: يا فاطمه! انّ الله اصطفاک و طهرک و اصطفاک علي نساء العالمين» يا فاطمه! اقنتي لرّبک و اسجدي و ارکعي مع الراکعين» فتحدّثهم و يحدثونها».
يعني ملائک همان طور که مريم دختر عمران را صدا مي زدند، فاطمه را نيز صدا مي کردند و خطاب مي کردند: اي فاطمه! خداوند تو را برگزيده و پاک ساخته و بر زنان عالم برتري داده است.
پس فاطمه ـ سلام الله عليها ـ پرسيد: آيا مريم دختر عمران بر زنان عالم برتري داده نشده است؟!
پس فرشتگان جواب دادند که: «مريم، فقط سالار زنان زمان خويش بود، در حالي که خداوند تو را سالار زنان زمان خود و زمان مريم و سرور زنان عالم از اولين تا آخرين قرار داده است.
امّا ويژگي هاي خاص حضرت فراتر از بيان و شمارش است که بشود آنها را ذکر کرد. ما در اين قسمت به نقل يک روايت بسنده مي کنيم که:
آب دريا را اگر نتوان کشيد
هم به قدر تشنگي بايد چشيد
رضايت خداوند در رضايت فاطمه است، داستان زير دلالت بر اين مطلب دارد:
در کتاب مناقب از ابن شهر آشوب آمده است که رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ امر کرد دست دزدي را قطع کنند؛ دزد عرض کرد: « يا رسول الله با اين دست با تو در اسلام بيعت کرده ام و شما فرمان قطع آن را صادر مي فرمائيد؟ حضرت فرمودند: «اگر دخترم فاطمه هم باشد بايد قوانين اسلام، عمل شود، فاطمه ـ سلام الله عليها ـ اين مطلب را شنيد و آزرده خاطر شد جبرئيل نازل شد و اين آيه را آورد اگر تو هم، يا رسول الله شريک آوري عملت نابود خواهد شد».رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ محزون شدند و دوباره جبرئيل نازل شد و اين آيه را از سوي خدا، آورد: اگر در آسمان و زمين به جز خداي يکتا، خداياني مي بود، همانا فساد در آنها راه مي يافت» پيامبر از اين امر، تعجب کرد. جبرئيل نازل شد و عرض کرد: «فاطمه زهرا ـ سلام الله عليها ـ از سخن تو محزون و ناراحت شد و لذا براي خشنودي او، خداوند اين آيات را نازل کرد.
حضرت زهرا ـ سلام الله عليها ـ نمونه بارز رأفت و مهرباني و منبع عاطفه و محبت به کانون خانواده بودند. وي براي علي ـ عليه السلام ـ همسري وفادار و براي فرزندان خود مادري دلسوز بود.
عشق و محبت بين آن بزرگواران از جهاتي مانند سايرين که با ازدواج پيوند مبارک و مقدس عروس و داماد، آغاز شد و محبت و آرامش بين آن دو شکل گرفت، زميني و طبيعي مانند سايرين، است.
امّا اين پيوند مبارک و الهي، بيشتر جنبه هاي الهي و معنوي داشته است به اين دليل که اولا امر به ازدواج اين دو توسط خداوند صادر شده است و در روايت آمده است که: اگر علي نبود، فاطمه کفوي و همتايي، نداشت.
قبل از پرداختن بيشتر به اين بحث و اين که ديد حضرت زهرا ـ سلام الله عليها ـ نسبت به علي ـ عليه السلام ـ چه بوده، نمونه اي از محبت و عاطفه ـ سلام الله عليها ـ نسبت به همسرش را ذکر مي کنيم.
شيخ مفيد در کتاب ارشاد نقل کرده است که: در سال هشتم هجرت، هنگامي که پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ علي ـ عليه السلام ـ را در ماجراي جنگ ذات سلاسل، به سوي بيابان ريگزار «يابس» براي سرکوبي دشمن فرستاد، روايت شده: «حضرت علي ـ عليه السلام ـ دستمال مخصوصي داشت، هر گاه به جنگ بسيار سخت و عظيمي رهسپار ـ مي شد، آن را به سر مي بست، هنگامي که مي خواست به جنگ مذکور برود، نزد زهرا ـ سلام الله عليها ـ آمد و آن دستمال را خواست، فاطمه ـ سلام الله عليها ـ از او پرسيد: کجا مي روي؟ مگر پدرم مي خواهد ترا کجا بفرستد؟
علي ـ عليه السلام ـ فرمود: «به بيابان ريگزار مي فرستد. حضرت فاطمه ـ سلام الله عليها ـ از روي علاقه و محبتي که به حضرت علي ـ عليه السلام ـ داشت گريان شد. پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ در آن حال به خانه زهرا آمد و به او فرمود: چرا گريه مي کني، مگر مي ترسي شوهرت کشته شود؟ نه، ان شاء الله سالم، بر مي گردد...».
علاوه بر اين محبت و عاطفه که بين هر دو بوده و از سوي هر دوي آن بزرگواران ديده شده بود که نمونه بارز آن در بعد از ظلم و ستم به حضرت زهرا ـ سلام الله عليها ـ توسط طاغوت زمان آنها در قالب حمايت و دلسوزي و همدردي علي ـ عليه السلام ـ با فاطمه ـ سلام الله عليها ـ پديدار شد و هم چنين ناراحتي زهرا ـ سلام الله عليها ـ به خاطر غصب حق حضرت علي ـ عليه السلام ـ توسط خلفاء نمود پيدا کرد ـ فاطمه ـ سلام الله عليها ـ هميشه مانند ديگر شيعيان حضرت علي ـ عليه السلام ـ را ولي خويش مي دانستند و اطاعت خويش را اعلام مي داشتند و از هر گونه حمايتي نسبت به حضرت علي ـ عليه السلام ـ دريغ نمي کردند؛ حتي براي گرفتن حقوق علي ـ عليه السلام ـ و خودش بنابر برخي از احاديث به همراه امام و حسنين به درب خانه مهاجرين و انصار مي رفتند.
با اين که خود او يعني فاطمه ـ سلام الله عليها ـ داراي ولايت تمام از سوي پروردگار بوده است و در روايتي به اين مطلب اشاره شده از پپامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ که «دخترم فاطمه اطاعت و ولايتش بر همه انبياء و وحوش و طيور پرندگان و موجودات زميني و آسماني، واجب شده است و حديث «لولاک لما خلقت الافلاک...» اشاره به همين مسأله دارد که خلقت فاطمه در واقع باعث ايجاد خلقت و آفرينش سايرين از همه موجودات شده است.
يعني؛ فاطمه، فاطمه است زيرا؛ از شر و بدي دور است و روز قيامت يکي يکي دست دوستداران را گرفته و با خود به بهشت خواهد برد.
وي به همسر، وفادار و براي او خانمي فداکار و آشنا به وظايف و براي ما بچه ها مادري نمونه و دلسوز بوده و نسبت به علي ـ عليه السلام ـ از عشق و عاطفه بالايي، برخوردار بوده است و علي ـ عليه السلام ـ نيز نسبت به وي به ديده احترام و تعظيم نگريسته و از وي تجليل مي کرده است و متقابلا زهرا ـ سلام الله عليها ـ نيز ولايت او را بر خود لازم دانسته و در واقع شهيده راه دفاع از ولايت و ولّي زمان خويش گشته است.
منبع:مرکز مطالعات و پاسخ‌گویی به شبهات حوزه علمیه قم
از امتيازات حضرت زهرا ـ سلام الله عليها ـ القاب و اسماء زيادي است که به مناسب هاي خاصي به او داده شده است. به عنوان مثال؛ او را زهرا گفته اند، زهرا وقتي بر روي سجاده براي نماز، در مقابل خداوند، قرار مي گيرد. نور او براي آسمانيان تجلّي مي کند.از جمله اسامي، او و در واقع اسم مشخص و اصلي وي فاطمه مي باشد؛ که علت آن در روايات مختلفي ذکر شده ما به طور اختصار چند روايت را که در برگيرنده، دو علّت براي اين امر، است را بيان مي کنيم:
1. از امام رضا ـ عليه السلام ـ از پدرانش نقل کرده اند که: پيامبر خطاب به او فرمود: آيا مي داني چرا به نام فاطمه ناميده شدي؟ علي ـ عليه السلام ـ : چرا فاطمه ناميده شد؟
قال: لانها فطمت هي و شيعتها من النّار
پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ زيرا او و پيروانش از آتش دوزخ در امان داشته شده اند.
در جائي ديگر دارد؛ که او فاطمه ناميده شده چرا که خداي جهان ـ آفرين او از نسل پاکش هر که با ايمان به آنچه من آورده ام و توحيد گرايي، خدا را ديدار کند، از آتش، در امان داشته است.
2. امام پنجم فرمود: آنگاه که فاطمه ولادت يافت خدا به فرشته اي وحي فرمود که نام «فاطمه» را بر زبان پيامبر جاري سازد و سپس پيامبر او را فاطمه ناميد.
سپس خداوند به آن بانوي با فضيلت فرمود: «من به وسيله دانش و بينش تو را از ديگر بندگان، جدا ساخته و بر همه آنها برتري دادم و تو را پاکيزه ساختم.
در روايتي ديگر آمده او فاطمه ناميده شد زيرا از شرّ و بدي دور و جدا شده است؛ فطمت من الشّر.
يا انما سميّت فاطمه لان الخلق فطموا عن معرفت ها؛ يعني فاطمه فاطمه ناميده شده زيرا مردم نمي توانند او را بشناسند.
فاطمه سلام الله عليها مفتخربه لقب «سيدة النساء العالمين» مي باشد که يکي از امتيازات ويژه اوست و چنان که در روايت آمده وي سرور همه زنان عالم، از اوّل تا آخر مي باشند.
روايات زيادي حاکي از اين است که به دليل فضائل بي شمار زهرا ـ سلام الله عليها ـ که هيچ کس جز او اين مناقب را ندارد، او را سيده زنان عالميان کرده است. در اين بخش ما گزيده اي از صدها روايت مختلف در اين باره را مي آوريم. البته لازم به ذکر است که ما مي توانيم دلايل ناميدن ايشان به اين لقب (سيدة نساء العالمين) را به دو بخش تقسيم نمائيم:
1. متون رواياتي که او را به اين لقب خوانده اند.
2. فضائل و ويژگي هاي منحصر به فردي که باعث اختصار او، به اين لقب شده است.
در قسمت اوّل به ذکر اين روايات وارده در اين باره پرداخته خواهد شد:
1. از کتاب بحارالأنوار، علامه مجلسي، محمد باقر، از ابن عباس از پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ آورده است: «و امّا ابنتي فاطمه فانها سيّده نساء العالمين من الاولين و الآخرين».
امّا دخترم فاطمه سالار زنان گيتي در همه زمان هاست.
2. مرحوم کليني روايتي از «زيد بن علي» آورده اند که مي گويد:
امام صادق ـ عليه السلام ـ فرمود: فاطمه را محدثه خوانده اند؛ زيرا ملائکه با او سخن مي گفتند و او را ندا دادند که: «يا فاطمه انّ الله اصطفاک و طهّرک و اصطفاک علي نساء العالمين». اي فاطمه خدا تو را برگزيده و پاک و مطهر ساخته و بر تمام زنان عالم برتري داده است.
3. اين حديث نيز با حديث قبلي مشابه است ولي اندکي اضافه دارد و گفتگوي بين فرشتگان و فاطمه را نيز دارد که ما بخشي از آن را ذکر مي کنيم:
«... فنادتها ملائکه کما تنادي مريم بنت عمران، فتقول: يا فاطمه! انّ الله اصطفاک و طهرک و اصطفاک علي نساء العالمين» يا فاطمه! اقنتي لرّبک و اسجدي و ارکعي مع الراکعين» فتحدّثهم و يحدثونها».
يعني ملائک همان طور که مريم دختر عمران را صدا مي زدند، فاطمه را نيز صدا مي کردند و خطاب مي کردند: اي فاطمه! خداوند تو را برگزيده و پاک ساخته و بر زنان عالم برتري داده است.
پس فاطمه ـ سلام الله عليها ـ پرسيد: آيا مريم دختر عمران بر زنان عالم برتري داده نشده است؟!
پس فرشتگان جواب دادند که: «مريم، فقط سالار زنان زمان خويش بود، در حالي که خداوند تو را سالار زنان زمان خود و زمان مريم و سرور زنان عالم از اولين تا آخرين قرار داده است.
امّا ويژگي هاي خاص حضرت فراتر از بيان و شمارش است که بشود آنها را ذکر کرد. ما در اين قسمت به نقل يک روايت بسنده مي کنيم که:
آب دريا را اگر نتوان کشيد
هم به قدر تشنگي بايد چشيد
رضايت خداوند در رضايت فاطمه است، داستان زير دلالت بر اين مطلب دارد:
در کتاب مناقب از ابن شهر آشوب آمده است که رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ امر کرد دست دزدي را قطع کنند؛ دزد عرض کرد: « يا رسول الله با اين دست با تو در اسلام بيعت کرده ام و شما فرمان قطع آن را صادر مي فرمائيد؟ حضرت فرمودند: «اگر دخترم فاطمه هم باشد بايد قوانين اسلام، عمل شود، فاطمه ـ سلام الله عليها ـ اين مطلب را شنيد و آزرده خاطر شد جبرئيل نازل شد و اين آيه را آورد اگر تو هم، يا رسول الله شريک آوري عملت نابود خواهد شد».رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ محزون شدند و دوباره جبرئيل نازل شد و اين آيه را از سوي خدا، آورد: اگر در آسمان و زمين به جز خداي يکتا، خداياني مي بود، همانا فساد در آنها راه مي يافت» پيامبر از اين امر، تعجب کرد. جبرئيل نازل شد و عرض کرد: «فاطمه زهرا ـ سلام الله عليها ـ از سخن تو محزون و ناراحت شد و لذا براي خشنودي او، خداوند اين آيات را نازل کرد.
حضرت زهرا ـ سلام الله عليها ـ نمونه بارز رأفت و مهرباني و منبع عاطفه و محبت به کانون خانواده بودند. وي براي علي ـ عليه السلام ـ همسري وفادار و براي فرزندان خود مادري دلسوز بود.
عشق و محبت بين آن بزرگواران از جهاتي مانند سايرين که با ازدواج پيوند مبارک و مقدس عروس و داماد، آغاز شد و محبت و آرامش بين آن دو شکل گرفت، زميني و طبيعي مانند سايرين، است.
امّا اين پيوند مبارک و الهي، بيشتر جنبه هاي الهي و معنوي داشته است به اين دليل که اولا امر به ازدواج اين دو توسط خداوند صادر شده است و در روايت آمده است که: اگر علي نبود، فاطمه کفوي و همتايي، نداشت.
قبل از پرداختن بيشتر به اين بحث و اين که ديد حضرت زهرا ـ سلام الله عليها ـ نسبت به علي ـ عليه السلام ـ چه بوده، نمونه اي از محبت و عاطفه ـ سلام الله عليها ـ نسبت به همسرش را ذکر مي کنيم.
شيخ مفيد در کتاب ارشاد نقل کرده است که: در سال هشتم هجرت، هنگامي که پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ علي ـ عليه السلام ـ را در ماجراي جنگ ذات سلاسل، به سوي بيابان ريگزار «يابس» براي سرکوبي دشمن فرستاد، روايت شده: «حضرت علي ـ عليه السلام ـ دستمال مخصوصي داشت، هر گاه به جنگ بسيار سخت و عظيمي رهسپار ـ مي شد، آن را به سر مي بست، هنگامي که مي خواست به جنگ مذکور برود، نزد زهرا ـ سلام الله عليها ـ آمد و آن دستمال را خواست، فاطمه ـ سلام الله عليها ـ از او پرسيد: کجا مي روي؟ مگر پدرم مي خواهد ترا کجا بفرستد؟
علي ـ عليه السلام ـ فرمود: «به بيابان ريگزار مي فرستد. حضرت فاطمه ـ سلام الله عليها ـ از روي علاقه و محبتي که به حضرت علي ـ عليه السلام ـ داشت گريان شد. پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ در آن حال به خانه زهرا آمد و به او فرمود: چرا گريه مي کني، مگر مي ترسي شوهرت کشته شود؟ نه، ان شاء الله سالم، بر مي گردد...».
علاوه بر اين محبت و عاطفه که بين هر دو بوده و از سوي هر دوي آن بزرگواران ديده شده بود که نمونه بارز آن در بعد از ظلم و ستم به حضرت زهرا ـ سلام الله عليها ـ توسط طاغوت زمان آنها در قالب حمايت و دلسوزي و همدردي علي ـ عليه السلام ـ با فاطمه ـ سلام الله عليها ـ پديدار شد و هم چنين ناراحتي زهرا ـ سلام الله عليها ـ به خاطر غصب حق حضرت علي ـ عليه السلام ـ توسط خلفاء نمود پيدا کرد ـ فاطمه ـ سلام الله عليها ـ هميشه مانند ديگر شيعيان حضرت علي ـ عليه السلام ـ را ولي خويش مي دانستند و اطاعت خويش را اعلام مي داشتند و از هر گونه حمايتي نسبت به حضرت علي ـ عليه السلام ـ دريغ نمي کردند؛ حتي براي گرفتن حقوق علي ـ عليه السلام ـ و خودش بنابر برخي از احاديث به همراه امام و حسنين به درب خانه مهاجرين و انصار مي رفتند.
با اين که خود او يعني فاطمه ـ سلام الله عليها ـ داراي ولايت تمام از سوي پروردگار بوده است و در روايتي به اين مطلب اشاره شده از پپامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ که «دخترم فاطمه اطاعت و ولايتش بر همه انبياء و وحوش و طيور پرندگان و موجودات زميني و آسماني، واجب شده است و حديث «لولاک لما خلقت الافلاک...» اشاره به همين مسأله دارد که خلقت فاطمه در واقع باعث ايجاد خلقت و آفرينش سايرين از همه موجودات شده است.
يعني؛ فاطمه، فاطمه است زيرا؛ از شر و بدي دور است و روز قيامت يکي يکي دست دوستداران را گرفته و با خود به بهشت خواهد برد.
وي به همسر، وفادار و براي او خانمي فداکار و آشنا به وظايف و براي ما بچه ها مادري نمونه و دلسوز بوده و نسبت به علي ـ عليه السلام ـ از عشق و عاطفه بالايي، برخوردار بوده است و علي ـ عليه السلام ـ نيز نسبت به وي به ديده احترام و تعظيم نگريسته و از وي تجليل مي کرده است و متقابلا زهرا ـ سلام الله عليها ـ نيز ولايت او را بر خود لازم دانسته و در واقع شهيده راه دفاع از ولايت و ولّي زمان خويش گشته است.
منبع:مرکز مطالعات و پاسخ‌گویی به شبهات حوزه علمیه قم
تو این دوره زمونه به اطلاعات و راهنماییهای بیشتری نیاز هست و نمیشه به چند نکته اکتفا کرد.