دارالسلام از قبرستانهای تاریخی قبل از ورود اسلام به ایران

حکمت نیا افزود: بر اساس نوشته های این کتاب، در شیراز هفت قبرستان تاریخی وجود داشته است که طبق اسناد و شواهد موجود قدیمی ترین سنگ قبرها در گورستان دارالسلام یافت شده است.

پارسایی مدیر واحد پژوهش حوزه هنری فارس در این زمینه اضافه کرد: قديمى ترين قبر شناسايى شده در این قبرستان متعلق به شيخ ابوسائب از عرفای قرن 3 و 4 هجری قمری است.

البته بعضی اسناد قدمت این قبرستان را به قبل از ورود اسلام به ایران نسبت داده اند، و بعد از ورود اسلام به ایران، در این خاکستان فقط مسلمانان اجازه دفن میت را داشته اند.

مدیر واحد پژوهش حوزه هنری فارس گفت: در یک برهه زمانی خاص که دقیقا معلوم نیست چه زمانی است شهرهای نجف و کربلا دچار قحطی و خشکسالی می شود و حاکم شیراز در ازای فرستادن هشتصد بار شتر غلات به آن سرزمین، درخواست خاک تربت کربلا می نماید.

حکمت نیا مشاور معاونت فرهنگی شهرداری شیراز در این زمینه افزود: چون واسطه آوردن خاک تربت به خاکستان دارالسلام شخصی به اسم شیخ سلم بوده و وی نیز در همین قبرستان به خاک سپرده شده است مردم به این مکان، گورستان درب سلم می گفته اند و این نام به مرور زمان و در میان مردم تبدیل به دارالسلام شده است.

اما در باب وجه تسمیه آن روایت دیگری نیز ذکر شده است.

حکمت نیا توضیح داد: در برخی اسناد اینگونه آمده است که شیخ عبدالنبی امام جماعت شیراز در دوره کریم خان زند بوده است. وی قبل از وفاتش وصیت می کند که در کربلا دفن شود. اما کریم خان زند بعد از مرگ وی، به علت احترام زیادی که برای شیخ قائل بوده است، دستور می دهد که 40 بار شتر گندم به کربلا برود و در ازای آن خاک کربلا را به شیراز بیاورند و با آن خاک، شیخ عبدالنبی را دفن کنند و چون شیخ سلم واسطه آوردن تربت کربلا شده است، قبرستان به این نام خوانده شده است و اين بخش از مجموعه دارالسلام همچنان به صفه تربت مشهور است.

پارسایی مدیر واحد پژوهش حوزه هنری فارس درباره وسعت قبرستان افزود: وسعت این قبرستان در حدود 10 هکتار است و حدود 10 هزار سنگ قبر در آن وجود دارد و تا سال 1357 در آن مرده دفن می شده است.

در کتاب تذکره هزار مزار از 27 شخصیت مهم که جزو مشایخ و بزرگان تاریخ ایران بوده اند نام برده شده است که در این خاکستان آرمیده اند.

البته بعد از فوت نویسنده کتاب، نیز شخصیت های مهم دیگری نیز در این قبرستان دفن شده اند که نام آن ها در این کتاب ذکر نشده است.

شهاب الدین ابوبکر بیضاوی عالم فقیه (548 هجری قمری)، محمود دهدار ریاضی دان قرن 10 هجری، دختر امام حسن مجتبی(ع)، محمد علی خان مشیر الملک حاکم فارس در زمان قاجار به همراه فرزندانش و بزرگان دیگری در این خاکستان به خاک سپرده شده اند.

حکمت نیا مشاور معاونت فرهنگی شهرداری شیراز گفت: یکی از اشخاص مشهور و مهمی که در این قبرستان دفن شده است و نام آن در کتاب تذکره هزار مزار آمده است و قبر او تا مدت ها مورد احترام مردم شیراز بوده است، شخصی به نام شیخ ابو سائب است.

وی بیان کرد: جنيد شيرازى در کتاب خود آورده است که ابوسائب از پدرش تار مويى از پيامبر را به ارث برد و پس از درگذشت او، آن را بنا به وصيتش با وى در گورستان دارالسلام شيراز به خاك سپردند.

حکمت نیا افزود: در این کتاب آمده است که پدر ابوسائب تاجري ثروتمند بوده است. بعد از وفاتش دو پسر او اموال پدر را قسمت کردند و وقتی به موی حضرت رسول(ص) رسیدند برادر ابوسائب گفت: مو را نیز با قیچی به دو نیم می کنیم ولی ابوسائب در جواب برادرش گفت: که موي رسول (ص) شریفتر از آن است که با قیچی به دو نیم کنیم، این کرامت از آن من و تمام ثروتم از آن تو. و ابوسائب هنگام وفات وصیت کرد که بعد از پوشانیدنش در کفن این مو را در چشم راستش بگذارند.

قبر ابوالسائب تا به امروز در گورستان دارالسلام باقى مانده است و بر روى آن سنگ قبر بزرگى از دوره قاجار وجود دارد و به شعرالنبی مشهور است.

پارسایی مدیر واحد پژوهش حوزه هنری فارس درباره طراحی و اجرای سنگ قبرها گفت: در ساخت سنگ قبرها از نمادهای گوناگونی استفاده شده است که 4 نماد آن بیشتر از سایر نمادها در این خاکستان دیده می شود.

وی توضیح داد: اولین نماد، قابی عمودی یا افقی به شکل محراب است که نماد پنجره ای است به سمت نور و در باور زرتشتی نور نماد خدا است و همانطور که می بینیم اکنون از این نماد به عنوان مکانی برای ایستادن امام جماعت در مساجد استفاده می شود و استفاده از این نماد یعنی اینکه به قبر متوفی نور ببارد.

پارسایی ادامه داد: نماد بعدی درخت سرو است. از میان گونه های مختلف درخت، درخت سرو به شکل های مختلف بر سنگ های مزار درالسلام دیده می شود. درخت سرو به علت اینکه در سرتاسر سال سرسبز و با طراوت است، در اندیشه ایران باستان نشان دهنده جاودانگی بوده است و به همین ترتیب، این نماد در اینجا نیز به معنای جاودانگی انسان و زندگی پس از مرگ است.

مدیر واحد پژوهش حوزه هنری فارس درباره نماد سوم افزود: نماد دیگر، تصویری از یک پرنده است که بر بلندترین نقطه درخت های سرو نشسته است و به پشت سرش نگاه می کند. پرنده نماد خروج روح از بدن است و نشستنش بر روی درخت سرو به معنای محافظت از جاودانگی است و نگاه کردن پرنده به پشت سر نماد چشم انتظاری متوفی برای ارسال خیرات از جانب بازماندگان است.

وی درباره چهارمین نماد شرح داد: تصاویر گرافیکی از مشاغل مختلف، از نمادهای دیگری است که بر روی سنگ قبرهای خاکستان دارالسلام مشاهده می شود. پس از وفات شخص، علاوه بر نگارش مشخصات فردی، پیکتو گرام یا تصویر گرافیکی از حرفه متوفی بر سنگ قبرش حک می کردند. نمادهایی مربوط به شغل های آهنگری، پهلوانی، کشاورزی، عشایر، قالیبافی، باغبانی، خیاطی و سایر شغل ها از جمله نمادهایی است که بر سنگ قبرها حک شده است.

استفاده از این طرح ها و تصاویر، بیانگر ویژگی هنری و تاریخی گورستان دارالسلام است که به همین دلیل شهرداری شیراز با همکاری سازمان میراث فرهنگی کار احیا و مرمت این قبرستان را آغاز کرده اند و قرار است این خاکستان به یک مرکز گردشگری تاریخی و مذهبی تبدیل شود.

انتهای پیام/س