شاهکار طبیعت دردل کویر

به گزارش گروه استانهای باشگاه خبرنگاران جوان از بیرجند؛شهرستان نهبندان با بیش از 59 هزار نفر جمعیت، 26 هزار کیلومترمربع مساحت و بیش از 100 کیلومتر مرز مشترک با افغانستان، از شمال و غرب به شهرستان بیرجند، از جنوب به استانهای سیستان و بلوچستان و کرمان و از شرق به کشور افغانستان و شهر زابل محدود می شود.

هر چند در این شهرستان آثار تاریخی ارزشمندی همچون قلعه شاهدژ وجود دارد اما هر کس که حداقل یک بار به این منطقه سفر کرده باشد، نهبندان را بواسطه جاذبه اکوتوریستی آن می شناسد و خاطرات خوش تالاب کجی نمکزار در ذهنش جاودان مانده است.

تالاب کجی نمکزار نهبندان با دارا بودن چشم اندازی بسیار زیبا در 75 کیلومتری نهبندان و در حاشیه جاده بیرجند قرار گرفته است.

این تالاب 22 هزار هکتار و 765 مترمربعی به رغم تداوم خشکسالی چند سال اخیر همچنان زنده و پایدار مانده است.

تالاب شوره زاری وسیع است که بخاطر پایین بودن سطح ارتفاع آن نسبت به مناطق اطراف و با توجه به شوری زیاد خاک به دریاچه ای پوشیده از نمک به رنگ سفید تبدیل شده است.

از آنجا که در فصلهای پاییز و زمستان این تالاب دارای آب است به محل امنی برای پرندگان آبزی تبدیل شده و همه ساله پذیرای پنج هزار پرنده مهاجر و بعضا از نوع نایاب است.گونه های پرندگان مهاجر آبزی و کنارآبزی این تالاب 14 گونه برآورد شده و از این پرندگان مهاجر می توان به عقاب طلایی، زاغ بور، دال، زاغی، کنجشک درختی، پرستو، هدهد، دم جنبانک ابلق، چکاوک کاکلی، هوبره، سبزه قبا، جغد کوچک، بلدرچین معمولی و زاغ نوک قرمز اشاره کرد.

زاغ بور منحصربفردترین و پرنده آندمیک ایران به شمار می آید و تالاب کجی نمکزار نهبندان زیستگاه این پرنده زیبا است.

زاغ بور جزو آن دسته از پرندگانی است که فقط در ایران و آن هم در استانهای سمنان، یزد و به ویژه در خراسان جنوبی و شهرستان نهبندان زندگی می کند.

از زاغ بور به عنوان جواهر کمیاب و نادر کویر یاد می کنند. همچنین این پرنده با زیبایی خاص خود یکی از قابلیتهای گردشگری طبیعت منطقه محسوب می شود.

این پرنده 24 سانتیمتر طول دارد و شبیه هدهد اما بدون تاج سر و دارای دم و منقارسیاه و بلند با اندکی خمیدگی به پایین و بالهای پهن است.

رنگ پر و بال آن نخودی مایل به قهوه ای، صورت کمرنگتر و از قاعده منقار تا چشمها لکه سیاه رگه مانند و نیز لکه سیاه بزرگی در بالای سینه اش مشاهده می شود.

پاهای آن بلند و سیاه است و برای دویدن در بیابان تکامل یافته و درحقیقت بیشتر به هدهد و چکاوک هدهدی شبیه استاین پرنده بسیار فریبنده و زرنگ و دمش را اندکی به صورت پره مانند نگه می دارد و بیشتر روی زمین راه رفته و به سرعت می دود تا از مقابل دیدگان پنهان شود.

این پرنده را در مناطق استپی، بیابانی، بیابانهای ماسه ای با گیاهان پراکنده و دشتهای پوشیده از گیاه قیچ می توان مشاهده کرد.

زاغ بور در میان بوته های مختلف نظیر قیچ آشیانه می سازد و در اردیبهشت ماه حدود چهار تا شش تخم می گذارد. این پرنده از حشره ها و دانه های گیاهان تغذیه می کند.

هوبره یکی دیگر از پرندگان خاص این تالاب است که حدود 60 سانتیمتر طول دارد و تقریبا هم اندازه میش مرغ و اززنگوله بال بسیار بزرگتر است.

هوبره از نظر ظاهری شبیه بوقلمون است و بطور کلی پر و بال قهوه ای زیر تنه خاکستری و دسته پرهایش سیاه و سفید بلند که از دو طرف گردنش آویزان و حالت دامن مانندی دارد.

زیستگاه اصلی این پرنده در مناطق دشتی، تپه ماهورها، ریگزارها، بیابانها، نواحی کویری با بوته های پراکنده یا علفهای کوتاه و حاشیه مزارع است.

حدود 32نوع پرنده هوبره در دنیا وجود دارد و جنس نر و ماده آن شبیه یکدیگرند اما پرنده نر در حدود 10‏‎‎ درصد از پرنده ماده بزرگتر‏‎ است.

تالاب کجی همچنین زیستگاه 14 گونه پستاندار نظیر پامسواکی بزرگ، گرگ، روباه، تشی، خرگوش، خارپشت، کفتار و پایکا است و علاوه بر اینها این تالاب زیستگاه 10 گونه خزنده نظیر دشتی، جعفری، پلنگی و مارهای قیطانی است.

این تالاب همچنین با برخورداری از برآمدگیهای خشکی همراه با پوشش گیاهی مکانی مناسب برای تخمگذاری پرندگان محسوب می شود.

قیچ، تاغ و گز از گیاهان و پوشش گیاهی مهم و عمده تالاب کجی نمکزار نهبندان به شمار می رود و این گیاهان از پوشش نسبتا خوبی در این منطقه برخوردار هستند.

به دلیل بارندگی اخیر در شهرستان نهبندان این تالاب هم اینک از آب پر و مواج شده که در کنار آن بوته های فراوان گز، آتریپلکس، هالوکنموم و نی به چشم می خورد.