پروژه‌ای قرآنی با معماری غربی در تهران+ تصاویر

این روزها خیلی از تهرانی‌ها و البته گردشگرانی که به تهران سفر می‌کنند به منطقه‌ای به نام "تپه‌های عباس آباد" می‌روند تا از پلی به نام طبیعت دیدن کنند و انگار حال همه خوب است.

شاید کسی از گذشته این منطقه که این روزها همه به عنوان "ریه تهران" از آن یاد می‌کنند، خبر نداشته باشند و حتی ندانند این روزها در اطراف همین سرسبزی چه اتفاقی در حال رخ دادن است.

تپه‌هایی که از محله‌های قدیمی تهران محسوب می‌شود، در حال حاضر مراکز مهمی از جمله کتابخانه ملی، استانداری تهران، مصلی تهران، مجموعه فرهنگستان‌ها و بوستان‌های نوروز، آب و آتش و باغ موزه دفاع مقدس را در خود جای داده و البته تا چندی پیش هم قرار بود دارالقرآن نیز در آن احداث می‌شود.

کمی مکث در این منطقه به ما یادآوری می‌کند طرح‌هایی که قرار بود در این منطقه از قبل از انقلاب تا امروز در آن اجرایی شود، طرح‌هایی نظیر احداث شهرک دیپلماتیک، مجموعه اداری تهران تا تبدیل شدن به قطب فرهنگ.

شاید تمام حرف و حدیث‌های امروز این منطقه از کلنگ زنی احداث دارالقرآن در سال 1389 در این منطقه شروع شده باشد. طرحی که برای طراحی و معماری‌اش نیز مسابقه برگزار شد و شهردار تهران در سال 90 در این رابطه گفت: از آن‌جایی که طراحی و معماری مرکز قرآن خاص بوده و باید از معماری ایرانی اسلامی به بهترین شکل برخوردار می‌شد، مسابقه‌ای که برای ارائه طرح این مرکز برگزار شد زمان زیادی برد، اما هم اکنون طراحی این مرکز قطعی شده و نقشه‌ها قطعی شده و با اعتبارات پیش بینی شده سال آینده ساخت مرکز قرآن آغاز می‌شود و این چنین "آغاز عملیات احداث مرکز قرآن پایتخت در تپه‌های عباس آباد از سال آینده" تیتر رسانه‌ها شد.

طرحی که برنده شد، مورد اعتراض عضو شورای اسلامی شهر تهران قرار گرفت. خسرو دانشجو، عضو شورای اسلامی شهر تهران در آن سال با بیان اینکه انتخاب شرکت انگلیسی توسط شهرداری تهران برای طراحی سرای قرآن سوال برانگیز است، گفت: توجیه شهرداری این بود که خانمی ایرانی الاصل در آن کشور حضور دارد که قرار است طراحی را انجام دهد؛ به عقیده بنده این توجیه اصلا پذیرفته نیست. خانم "فرشیده موسوی" فارسی را به زور صحبت می‌کند. این خانم از سن 13 سالگی در انگلیس بوده و در مصاحبه با یک برنامه زنده رادیویی اذعان داشت که به دلیل زندگی در انگلیس، اصلا کار طراحی ایرانی – اسلامی را بلد نیست.

قناعتی عضو کمیسیون عمران و حمل و نقل شورای تهران نیز معتقد است، طراحی باغ موزه قرآنی که مقرر شده در تپه‌های عباس آباد افتتاح شود، خانمی که در انگلیس زندگی می‌کند انجام داده که در شورای سوم مورد قبول واقع نشد، چرا که با المان دینی و تاریخی ما هم‌خوانی نداشت و به همین دلیل توسط اعضای شورای شهر رد شد.

وی می‌گوید: از زمانی که اعضای شورا درخواست طرح دیگری را کردند، نه طرحی ا سوی شهرداری مطرح شده و نه اقدامی صورت گرفته است و علی‌رغم اعتباری که برای آن در نظر گرفته شده، این طرح از سوی شهرداری نادیده گرفته شده است و امیدواریم در سال 94 به اجرا درآید.

پرفسور فرشیده موسوی، معما زن ایرانی ، استاد علوم معماری در دانشگاه هاروارد آمریکاست.خانم فرشیده موسوی در سال 1344 در شهر شیراز به دنیا آمده و در سن 18 سالگی به عنوان دانشجوی معماری در دانشگاه داندی (‌Dundee) بریتانیا پذیرفته شد. بعد از اتمام تحصیل در دانشگاه داندی و یک سال کار در کارگاه ساختمان رنزو پیانو در جنوا، مشغول به تحصیل در مدرسه معماری بارتلت در کالج لندن شد.

وی از کارشناسان معماری سرشناس درجهان به شمار میرود اما وی در کارنامه کاری خود داوری جایزه معماری آقاجان را نیز به ثبت رسانده است.

"جایزه معمار آقاخان (Aga khan Award for Architecture-AKAA)، هر سه سال یک بار از سوی "بنیاد شبکه توسعه آقاخان" به یک یا چند معمار زنده اعطا می‌گردد.این جایزه که در سال 1977 از سوی کریم آقاخان پایه گذاشته شد، از نظر مالی برترین جایزه معماری در جهان به شمار می‌رود. (به برنده این جایزه 500000 دلار آمریکا اهداء می‌شود). در دهه 1970 میلادی خانواده‌ی ثروتمند آقاخان با بودجه‌ای معادل یک میلیارد دلار، پروژه‌ای به نام "Islamic Architecture" (معماری اسلامی) را کلید زد. این پروژه بلافاصله توسط دو دانشگاه "ام آی تی" و "هاروارد"(از پایگاههای اصلی یهودیان برای پیشبرد لیبرالیزم و سکولاریزم سیاسی اجتماعی و فرهنگی) در آمریکا پشتیبانی شد.

بنیاد آقاخان اقدام به جذب اساتید دیگر کشورها در دانشگاه هاروارد کرد. از اعضای شاخص  گروه راهبردی جایزه معماری آقاخان می‌توان به 3 ایرانی به نام‌های فرخ درخشانی، محسن مصطفوی و فرشیده موسوی و نورمن فاستر (معمار انگلیسی) اشاره کرد. این افراد هیچ کدام متخصصین معماری اسلامی و حتی معماری بومی کشورهای اسلامی نبوده‌اند. حضور نورمن فاستر، در شورای راهبردی جایزه معماری بنیاد آقاخان، کاملا با شعارهای این بنیاد در تناقض است. این معمار "صهونیست-فراماسون" طراح اصلی پروژه "هویت زدایی از شهر مکه" می‌باشد.

فرشیده موسوی، در سن 24 سالگی و در هنگام تحصیل برای کسب مدرک کارشناسی ارشد معماری در دانشگاه هاروارد، با آلخاندرو زائرا پولو (معمار اسپانیایی) ازدواج کرد. در حال حاضر، وی استاد بخش معماری دانشگاه هاروارد است. نسبت فرشیده موسوی و معماری اسلامی در سال 1389 و در پی دعوت شهرداری تهران برای طراحی مجموعه ‌"تهران سرای قرآن" به خوبی مشخص شد. در این زمان محمدهادی ایازی، معاون امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران تاکید کرد که: در تهران سرای قرآن با معماری ایرانی- اسلامی ساخته خواهد شد.

پس از این اظهار نظر موسوی سریعا واکنش نشان داد و گفت: "من هیچ تجربه ‌ای در معماری ایرانی و اسلامی ندارم، چراکه سیزده سال است که از ایران خارج شده و هیچ ذهنیتی درخصوص این نوع معماری ندارم. من فقط می‌توانم تجربیاتی از معماری غربی را در اختیار مسئولان شهرداری بگذارم".

با وجود اینکه متخصصان برجسته‌ای درحوزه معماری ایرانی- اسلامی در کشور حضور دارند، مشخص نیست مسئولان شهرداری چه اصراری برای انتخاب فرشیده موسوی که تخصصی در زمینه معماری ایرانی- اسلامی ندارد، داشته‌اند.

مرتضی طلایی نایب رئیس شورای اسلامی شهر تهران در این زمینه به خبرنگار گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان می‌گوید: افتخار کشور این است که بر مبنای قرآن و عترت اداره می‌شود از این رو نیازمندی به  المانی که معرف قرآن باشد احساس می‌شد.

وی تاکید کرد: این پروژه در مرحله اول مشکل جابجایی زمین داشت و در مرحله بعد به علت طراحی آن که بر مبنای قرآن و طرحی قرآنی نبود متوقف شد.

امیدواریم قالیباف شهردار تهران با توجه به نگاه ویژه‌ای که به عنایت‌های قرآنی دارند این مسئله را در اولویت ویژه خود قرار دهد.

شورای شهر بودجه اولیه مطالعاتی این طرح را همان سال اول تعیین کرد اما مشکل این جا بود که آشنایی چندانی به معماری ایرانی اسلامی نداشت و طرح برای مجموعه قرآنی مناسب نبود.

من در شورای شهر هم تذکر لازم را دادم تا شهردار طراح دیگری را برای این پروژه انتخاب کند یا طرح اصلاح شود چرا که در مجموعه تپه‌های عباس آباد جای باغ موزه قرآنی خالی است.

دنیا مالی رئیس کمیسیون عمران و حمل و نقل شهر تهران نیز در این زمینه می‌گوید: اشکالاتی که به باغ موزه قرآنی مطرح شده موجب عدم به اجرا در آمدن این پروژه شده البته  این موضوع مستقیما به کمیسیون معماری شهرسازی برمی‌گردد اما ما هم به عنوان کمیسیون عمران تلاش می‌کنیم تا طرح زودتر اجرا شود.

وی معتقد است: اگر در طراحی این پروژه بخواهد تجدید نظر شود و طرح آن عوض شود زمان نیاز است و آن چه در حال حاضر اهمیت دارد این است که بتوانیم مواردی که اعضای شورا در نظر داشته‌اند را اصلاح کنیم.

از نظر بنده کار قابل ارائه است و دارای ویژگی‌های مدرن است ولی برخی دوستان نظر دیگری دارند که با بخش عمده‌ای از این کار منطبق نیست و نیاز است که دیدگاه مورد نظر در معماری ایرانی اسلامی مورد توجه قرار گیرد.

اما طراح مسئله برانگیز این پروژه فقط بخشی از حرف و حدیث‌های این پروژه بود زیرا خبر از اجرای چنینی طرحی با بودجه در نظر گرفته شده در حالی رسانه‌ای شد که یک سال بعد شهردار تهران در جلسه‌ شورای شهر موضوع نگهداری زیر ساخت‌های موجود در تپه‌های عباس آباد را مهم دانست. قالیباف با اعلام اینکه حفظ و نگهداری زیر ساخت‌های عباس آباد هزینه‌ای بالغ بر 400 تا 500 میلیارد تومان در سال نیاز دارد گفت: طبق بررسی‌های صورت گرفته این منطقه توانایی تبدیل شدن به یک ناحیه ویژه شهری را دارد چرا که نگهداری و حفظ فضای سبز، تامین آب، برق، فاضلاب، تاسیسات شهری و خدمات شهری این منطقه ردیف بودجه کلانی را طلب می‌کند در صورتی که اعتبار امسال برای این محل حدود 16 میلیارد تومان بوده است؛ لذا وی خواستار اختصاص ردیف بودجه‌ای جداگانه برای نگهداری تاسیسات شهری این محل شد.

البته بازگو کردن واقعیات به ملا صالحی، مدیر عامل شرکت نوسازی عباس آباد آن زمان رسید و وی نیز با اشاره به ساخت و سازهای انجام شده در تپه‌هی عباس آباد گفت: براساس برآوردهای اولیه، یک هزار و 470 میلیارد تومان اعتبار نیاز است تا مشکلات زیر ساختی از قبیل آب، برق، فاضلاب و پارکینگ مجموعه عباس آباد حل شود که متاسفانه کسانی که خارج از ضوابط در آنجا ساختمان ساخته‌اند نیز پاسخگو نیستند و همه را به شهرداری واگذار کرده‌اند.

شاید سوالی دیگر که در ذهن هر فردی ایجاد شود در رابطه با تامین بودجه این پروژه باشد. وقتی شهردار تهران از کمبود بودجه برای نگهداری زیر ساخت‌های این مجموعه سخن می‌گوید چطور امکان تامین بودجه احداث چنین بنایی تامین می‌شود و آیا خود این پروژه هم نیاز به نگهداری دارد و رقم پیش بینی نشده آن را باید به رقم پیش بینی شده 400 تا 500 میلیارد تومان اضافه کرد؟

در  پایان احداث پروژه‌ای قرآنی در "تپه‌های عباس آباد" با طراحی معماری ایرانی الاصل که در بنیادی فرماسونری حضور دارد با شکست مواجه شد اما هنوز جای سوالات بسیاری باقی است که بی جواب مانده است.