معادل فارسی کلمات «ای تی ام»، «سلفی» و «فرفورژه» چیست؟

به گزارش خبرنگار حوزه ادبیات گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان؛ نسخه‌های متعددی از اوستا در دست است، اما هیچ یک از آن‌ها به تنهایی متن کامل اوستا را دربرنمی‌گیرد. در برخی نسخه‌های اوستا، ترجمه پهلوی آن نیز دیده می‌شود و ترجمه پهلوی نیز زیر هرمتن اوستایی نوشته شده است. قدیمی‌ترین نسخه اوستا را می‌توان، در کتابخانه دانشگاه کپنهاگ مشاهده کرد. این نسخه که به صورت عکس منتشر شده است، تنها ویسپرد را دربرمی‌گیرد. در سال 637 یزدگردی برابر با 1268 میلادی است. نسخه‌‌های قدیمی دیگر از قرن چهاردهم میلادی و در ایران به کتابت درآمده‌اند و نسخه‌های متاخرتر از قرن هفدهم میلادی به بعد در هندوستان استنساخ شده‌اند. اما از انجامه‌های کاتبان این نسخه‌ها می‌توان به وجود یک نسخه خطی مادر که در قرن سوم/ چهارم هجری (نهم/دهم میلادی) کتابت شده بود، پی برد.

اوستای مکتوب زمان ساسانی به صورت سه کتاب بزرگ تدوین شده بود، که هریک شامل هفت بخش بزرگ یا به اصطلاح پهلوی نسک بود و هریک از نسک‌ها نیز به فصل‌ها و اجزاء کوچک‌تری تقسیم می‌شد. نام سه کتاب بزرگ و 21 نسک اوستای زمان ساسانی به زبان پهلوی با خلاصه‌ای از مطلب آن‌ها به این زبان در کتاب هشتم دینکرد ضبط شده است.

1- «ای تی ام»‌: معادل آن را کلمه «خود پرداز» قرار داده‌اند. این کلمه از ترکیب اسم و بن مضارع فعل «پرداختن» ساخته شده است. اجزاء این کلمه در زبان امروز دیده می‌شود. کلمه «خود» در متون قدیم به‌کار رفته است. از جمله آن می‌توان به این غزل سعدی اشاره کرد:

در رفتن جان از بدن گویند هر نوعی سخن من خود به چشم خویشتن دیدم که جانم می‌رود

ترکیب این دو کلمه با یکدیگر، معادلی را در زبان فارسی برای کلمه لاتین ساخته است، که امکان کاربرد آن در زبان فارسی وجود دارد.

2- «سلفی»‌: معادل آن را کلمه «خود عکس» وضع کرده‌اند. این کلمه از ترکیب دو اسم ساخته شده است. کلمه «خود» در زبان فارسی وجود دارد. اما کلمه «عکس» را نمی‌توان، در متون قدیم مشاهده کرد. کاربرد این کلمه را در حدود یک قرن پیش دیده می‌شود. ترکیب این دو کلمه به عنوان معادل کلمه لاتین به‌کار نخواهد رفت، به دلیل آنکه مطابقت معنایی بین دو کلمه وجود ندارد و در آن مسئله زیباشناسی رعایت نشده است. از طرف دیگراین معادل پس از جا افتادن کلمه لاتین ساخته شده است. مجموع این عوامل، از عوامل موثری محسوب می‌شوند، که یک کلمه معادل در زبان امروز استفاده نشود. به جای آن می‌توان کلمه «عکاسی یکباره» را قرار داد. 

3- «فرفورژه»‌: معادل آن را کلمه «گل آهن» ساخته‌اند. این معادل از دو اسمی ترکیب شده است، که در زبان امروز کاربرد دارد و می‌توان آن را در متون کهن دید.

کلمه «گل» را می توان در کتاب گلستان سعدی دید:

گل همین پنج روز و شش باشد    وین گلستان همیشه خوش باشد

کلمه «آهن» در شاهنامه فردوسی، اینگونه آمده است:

شود کوه آهن چو دریای آب    اگر بشنود نام افراسیاب

ترکیب این دو کلمه با یکدیگر به عنوان معادل کلمه لاتین درست نیست و بیش از آنکه معادلسازی باشد، ساخت کلمه بر اساس ظاهر یک شیء است و در آن نمی‌توان، رعایت مسئله زیباشناسی را مشاهده کرد. گاهی نیازی نیست، برای تمام اصطلاحات و کلمات لاتین معادلسازی کرد. کلمه «فرفورژه» نیز در ردیف این کلمات قرار می‌گیرد. به دلیل آنکه تلفظ کلمه برای فارسی زبانان دشوار نیست، ضرورتی برای معاد لسازی وجود ندارد. از طرف دیگر کلمه معادل بهتر از کلمه لاتین نمی‌تواند، مفهوم مورد نظر گوینده را به مخاطب برساند. این معادل در زبان امروز به کارنخواهد رفت. 

انتهای پیام/