معاون بینالملل بانک مرکزی:
گشایشهای جدید ارزی در راه است
بهترین فیروزه جهان، دینامیت، سرطان و پول!
اعضای یک تعاونی معدن فیروزه نیشابور را 25 ساله، 100 میلیون تومان از دولت اجاره کرده اند و استخراجش را خودشان به عهده گرفته اند.
به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان، جاده روستای معدن فیروزه به سمت نیشابور صاف و بدون دست انداز است، می گویند جاده خوب، از صدقه سر معدن است، خیلی از تاجرهای فیروزه ماهانه به این روستا رفت و آمد می کنند تا سنگ تراش خورده مورد نیازشان را از اینجا بخرند، مشتری این فیروزه از نیشابور و مشهد و اصفهان و تهران گرفته تا خریدارانی که برای علاقه مندهای خارجی سنگ می خرند، بیشترشان در روستا طرف حساب های شناخته شده خودشان را دارند، هر سال چند بار، مزایده سنگ هم برگزار می شود و خیلی ها برای خرید سنگ خام تراش نخورده فیروزه به روستا می آیند، با این حال هنوز بخش عمده ای از سنگ تراش خورده فیروزه حاصل کار دست مردم همین روستاست که در مزایده ها برنده می شوند و سهم خودشان از سنگ را فرآوری می کنند و می فروشند.
معدن فیروزه نیشابور که مشهورترین فیروزه جهان از آن استخراج می شود
مردم روستا بیکار نیستند، می گویند « خدا روزی هر کسی را جایی گذاشته که آدم باید برود دنبالش، روزی ما هم در سنگ است، مال یکی در زمین است، مال یکی توی کتاب است، خلاصه مال هر کسی یک جایی است.»
معدن فیروزه نیشابور که گفته می شود برداشت از آن از حدود دو هزار سال قبل آغاز شده کمی بالاتر از روستا قرار دارد، می گویند تا قبل از این که مردم روستا خودشان تعاونی تشکیل دهند و معدن را از دولت اجاره کنند، مدیران دولتی معدن، کار را به جایی رسانده بودند که معدن نه تنها سودآور نبود، بلکه زیان هم می داد، حالا اما 342 خانوار از قبل استخراج سنگ از دل این زمین نان می خورند.
تخمین زده می شود که معدن فیروزه نیشابور 9 هزار تن ذخیره سنگ داشته باشد که سالانه 19 تن آن را می شود بیرون کشید، از هر تن سنگ خام معدنی، بین 8 تا 10 کیلوگرم فیروزه استخراج می شود که بسته به کیفیت و رنگی که دارد قیمت آن متفاوت است.
نمونه ای از فیروزه مرغوب استخراج شده از معدن
اینجا در نزدیکی نیشابور، بهترین سنگ فیروزه در تمام جهان را می شود از این کوه بیرون کشید، فیروزه عجمی که رنگ مرغوب ترین تکه سنگ هایش آبی فیروزه ای تند است و هرچه یک دست تر باشد قیمتش بیشتر می شود، اما سنگی که از معدن استخراج می شود بسته به این که از چه رگه ای از دل کوه بیرون بیاید رنگش بین آبی تیره تا آبی آسمانی و سبز متفاوت است و قیمتش هم فرق می کند.
فیروزه نیشابور در حال تراش خوردن
در سالهای خیلی دور، فیروزه را از دهانه کوه استخراج می کردند، اما حالا که سالهاست استخراج سنگ ادامه دارد، غارهای اکتشافی برای بیرون کشیدن سنگ تا 80 متر در دل کوه فرو رفته اند. فیروزه مرغوب را باید از جایی بیرون کشید که سنگ و آب با هم آمیخته اند، سالها قبل این رگه های سنگ را با پتک می شکستند، حالا دینامیت جای پتک را گرفته است، وقتی براساس حدس تخمین می زنند که کجای بدنه غار می تواند به رگه فیروزه برسد، با مته سنگ را سوراخ می کنند و دینامیت را در آن کار می گذارند آن وقت روی دینامیت را می پوشانند و فیتیله را تا بیرون غار می کشند و آتش می زنند. حاصلش می شود تلی از سنگ های شکسته و بخارات آلوده دینامیت در هوا، کار تیم اول این جا شروع می شود، آن ها قطعه های سنگ را بار واگن هایی می کنند که روی ریل از معدن بیرون می رود، آنجا سنگ های فیروزه را در مخزن های معدن انبار می کنند برای حراج های سر برج، باقی سنگ را هم بار می کنند می برند در خانه های روستا، برای « سنگ چینی»؛ شغل زن ها و بچه ها، و البته مردان بازنشسته از کار معدن، که یکی یکی سنگ ها را نگاه می کنند، بعضی ها را با چکش می شکنند و همین جوری روزی سی، چهل هزار تومان فیروزه از دل لاشه سنگ های معدن بیرون می کشند.
کارگران در یکی از تونل های معدن فیروزه نیشابور
یک زن در روستای معدن مشغول جدا کردن تکه های فیروزه از سنگ لاشه یا همان «سنگ چینی» است
خود معدن، به تنهایی جاذب جمعیت است،165 کارگر دارد. چند تایی شان مهندس های ناظری هستند که از طرف وزارت صنعت و معدن برای کمک به برداشت سنگ در معدن کار می کنند، با این حال خود مردم می گویند « توی معدن، تجربه بیشتر از علم کمک می کند.» قدیمی ترین کارگر معدن، که حالا رییس هیات مدیره تعاونی روستا هم هست، 60، 70 سالی سابقه کار در معدن دارد، خیلی دوست ندارد با غریبه ها حرف بزند و ترجیح می دهد در دالان های معدن ردی از خودش نگذارد، اما همه، حتی مهندس های زمین شناسی که به معدن رفت و آمد دارند، می گویند او بهتر از هر کسی می تواند بگوید که باید از چه راهی به رگه فیروزه رسید.
رگه های فیروزه در دیواره یکی از تونل های معدن
از وقتی کار به دست تعاونی روستایی افتاده خیلی از اهالی روستا که قبل از اینجا مهاجرت کرده بودند، به روستا برگشته اند، یکی شان آقا جلال است که حالا مسوول انبار معدن است، « چند سالی در مشهد در کارخانه چی‌توز کار می کردم، اما بعد که معدن راه افتاد برگشتم.» آقا جلال دو دختر دارد، یکی کلاس نهم، یکی کلاس دوم ابتدایی، می گوید از این که برگشته است راضی است. « این جا بالاخره کار مال خودمان است، زن ها هم هرجا رفاهشان بیشتر باشد همان جا را بهتر می خواهند، این است که می گوییم خدا را شکر.»
کار در معدن البته بی خطر نیست، تنفس مدام بخارهای ناشی از انفجار دینامیت، و رطوبت هوای داخل غارها، سلامتی کارگرها را تهدید می کنند، خودشان می گویند « سرطان های داخلی بین کارگرها شایع است، اما همه می دانند که کارگری معدن سخت ترین کار دنیا است، مدت بازنشستگی اش هم 20 سال است.»
کارگران معدن فیروزه روزانه هزاران کیلوگرم سنگ از دل کوه بیرون می کشند
با این حال همه در معدن راضی هستند که حداقل در چند سال گذشته حادثه خسارت بار آن چنانی در معدن اتفاق نیفتاده است، آقای صادقی یکی از سرکارگر های معدن می گوید: « در این چند سالی که ما کار را به عهده گرفت ایم خون از دماغ کسی نیامده، ما اصول ایمنی را رعایت می کنیم بچه ها هم مراقب هستند» درست کنار در خروجی معدن یک خانه بهداشت کار هست، برای حوادث غیر مترقبه، که می گویند تا به حال لازم نشده!
حالا که سال هاست برداشت از معدن ادامه دارد، نگرانی در مورد این که روزی سنگ فیروزه معدن تمام شود، و درآمد زایی از آن کاهش پیدا کند بالا گرفته است، برای همین است که هیات مدیره معدن برنامه ریزی کرده اند که گردشگری منطقه را توسعه دهند، روستای معدن آن طور که مسوول میراث فرهنگی منطقه می گوید در طرح توسعه بوم گردی قرار دارد و برنامه ریزی برای توسعه گردشگری آن انجام شده است، دهیاری تلاش می کند تا نمای سنتی خانه ها را احیا کند، و منطقه نمونه گردشگری بسازد، هیات مدیره معدن هم همراه است تا هتل و باقی چیزهایی که لازم است ، اینجا ساخته شود، هنوز اما در روستا مردم رفت و آمد گردشگر ها و تاثیر آن را احساس نکرده اند.
رگه های باریک فیروزه بر دیواره های معدن
با این که مردم روستا و کارگرها از وضعیت راضی هستند اما انتقادهای زیادی هم نسبت به نوع واگذاری معدن به تعاونی روستایی و کار آنها وجود دارد، ضیایی، زمین شناسی که قبلا از معدن بازدید کرده می گوید: « شیوه کار معدنچی ها همان شیوه کار هزار سال پیش آن هاست، درست است که مردم از این وضعیت راضی هستند اما مردم به بلند مدت نگاه نمی کنند، جایی که فیروزه وجود داشته باشد، حتما مس هم هست، ترکیب های معدنی ارزشمند دیگری هم هست که استخراج آنها می تواند منافع اقتصادی زیادی برای خود معدن داشته باشد، اما روستایی ها از پس این کارها بر نمی آیند چون نیازمند سرمایه گذاری زیاد، نیروی حرفه ای، و ابزار و ماشین است.»
مدیرعامل معدن که خودش از اهالی روستا است و تحصیلات سیکل دارد می گوید «جوانهای روستا به محض این که بتوانند یا وارد کار معدن می شوند یا مشغول تراش سنگ، بنابر این کسی این جا به دنبال تحصیلات تخصصی که به درد معدن بخورد نمی رود، ما اینجا بیشتر کارها را براساس تجربه انجام می دهیم و از شرایط هم راضی هستیم.»
محل فروش فیروزه در روستای معدن
به برگزاری مزایده های سنگ معدن هم انتقادهایی هست، بعضی ها می گویند اهالی عمدا قیمت های بالا می دهند تا تمام سنگ فیروزه را در روستا نگه دارند، کسی البته در این مورد سندی ندارد؛ برای اهالی روستا فعلا این مهم است که کار و کاسبی شان خوب است، محصول انگورشان به راه است، سنگ معدنی دارند و شغل و بیمه و سرگرمی و درآمد برای ایام بازنشستگی.
منبع: خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)
انتهای پیام/
معدن فیروزه نیشابور که مشهورترین فیروزه جهان از آن استخراج می شود
مردم روستا بیکار نیستند، می گویند « خدا روزی هر کسی را جایی گذاشته که آدم باید برود دنبالش، روزی ما هم در سنگ است، مال یکی در زمین است، مال یکی توی کتاب است، خلاصه مال هر کسی یک جایی است.»
معدن فیروزه نیشابور که گفته می شود برداشت از آن از حدود دو هزار سال قبل آغاز شده کمی بالاتر از روستا قرار دارد، می گویند تا قبل از این که مردم روستا خودشان تعاونی تشکیل دهند و معدن را از دولت اجاره کنند، مدیران دولتی معدن، کار را به جایی رسانده بودند که معدن نه تنها سودآور نبود، بلکه زیان هم می داد، حالا اما 342 خانوار از قبل استخراج سنگ از دل این زمین نان می خورند.
تخمین زده می شود که معدن فیروزه نیشابور 9 هزار تن ذخیره سنگ داشته باشد که سالانه 19 تن آن را می شود بیرون کشید، از هر تن سنگ خام معدنی، بین 8 تا 10 کیلوگرم فیروزه استخراج می شود که بسته به کیفیت و رنگی که دارد قیمت آن متفاوت است.
نمونه ای از فیروزه مرغوب استخراج شده از معدن
اینجا در نزدیکی نیشابور، بهترین سنگ فیروزه در تمام جهان را می شود از این کوه بیرون کشید، فیروزه عجمی که رنگ مرغوب ترین تکه سنگ هایش آبی فیروزه ای تند است و هرچه یک دست تر باشد قیمتش بیشتر می شود، اما سنگی که از معدن استخراج می شود بسته به این که از چه رگه ای از دل کوه بیرون بیاید رنگش بین آبی تیره تا آبی آسمانی و سبز متفاوت است و قیمتش هم فرق می کند.
فیروزه نیشابور در حال تراش خوردن
در سالهای خیلی دور، فیروزه را از دهانه کوه استخراج می کردند، اما حالا که سالهاست استخراج سنگ ادامه دارد، غارهای اکتشافی برای بیرون کشیدن سنگ تا 80 متر در دل کوه فرو رفته اند. فیروزه مرغوب را باید از جایی بیرون کشید که سنگ و آب با هم آمیخته اند، سالها قبل این رگه های سنگ را با پتک می شکستند، حالا دینامیت جای پتک را گرفته است، وقتی براساس حدس تخمین می زنند که کجای بدنه غار می تواند به رگه فیروزه برسد، با مته سنگ را سوراخ می کنند و دینامیت را در آن کار می گذارند آن وقت روی دینامیت را می پوشانند و فیتیله را تا بیرون غار می کشند و آتش می زنند. حاصلش می شود تلی از سنگ های شکسته و بخارات آلوده دینامیت در هوا، کار تیم اول این جا شروع می شود، آن ها قطعه های سنگ را بار واگن هایی می کنند که روی ریل از معدن بیرون می رود، آنجا سنگ های فیروزه را در مخزن های معدن انبار می کنند برای حراج های سر برج، باقی سنگ را هم بار می کنند می برند در خانه های روستا، برای « سنگ چینی»؛ شغل زن ها و بچه ها، و البته مردان بازنشسته از کار معدن، که یکی یکی سنگ ها را نگاه می کنند، بعضی ها را با چکش می شکنند و همین جوری روزی سی، چهل هزار تومان فیروزه از دل لاشه سنگ های معدن بیرون می کشند.
کارگران در یکی از تونل های معدن فیروزه نیشابور
یک زن در روستای معدن مشغول جدا کردن تکه های فیروزه از سنگ لاشه یا همان «سنگ چینی» است
خود معدن، به تنهایی جاذب جمعیت است،165 کارگر دارد. چند تایی شان مهندس های ناظری هستند که از طرف وزارت صنعت و معدن برای کمک به برداشت سنگ در معدن کار می کنند، با این حال خود مردم می گویند « توی معدن، تجربه بیشتر از علم کمک می کند.» قدیمی ترین کارگر معدن، که حالا رییس هیات مدیره تعاونی روستا هم هست، 60، 70 سالی سابقه کار در معدن دارد، خیلی دوست ندارد با غریبه ها حرف بزند و ترجیح می دهد در دالان های معدن ردی از خودش نگذارد، اما همه، حتی مهندس های زمین شناسی که به معدن رفت و آمد دارند، می گویند او بهتر از هر کسی می تواند بگوید که باید از چه راهی به رگه فیروزه رسید.
رگه های فیروزه در دیواره یکی از تونل های معدن
از وقتی کار به دست تعاونی روستایی افتاده خیلی از اهالی روستا که قبل از اینجا مهاجرت کرده بودند، به روستا برگشته اند، یکی شان آقا جلال است که حالا مسوول انبار معدن است، « چند سالی در مشهد در کارخانه چی‌توز کار می کردم، اما بعد که معدن راه افتاد برگشتم.» آقا جلال دو دختر دارد، یکی کلاس نهم، یکی کلاس دوم ابتدایی، می گوید از این که برگشته است راضی است. « این جا بالاخره کار مال خودمان است، زن ها هم هرجا رفاهشان بیشتر باشد همان جا را بهتر می خواهند، این است که می گوییم خدا را شکر.»
کار در معدن البته بی خطر نیست، تنفس مدام بخارهای ناشی از انفجار دینامیت، و رطوبت هوای داخل غارها، سلامتی کارگرها را تهدید می کنند، خودشان می گویند « سرطان های داخلی بین کارگرها شایع است، اما همه می دانند که کارگری معدن سخت ترین کار دنیا است، مدت بازنشستگی اش هم 20 سال است.»
کارگران معدن فیروزه روزانه هزاران کیلوگرم سنگ از دل کوه بیرون می کشند
با این حال همه در معدن راضی هستند که حداقل در چند سال گذشته حادثه خسارت بار آن چنانی در معدن اتفاق نیفتاده است، آقای صادقی یکی از سرکارگر های معدن می گوید: « در این چند سالی که ما کار را به عهده گرفت ایم خون از دماغ کسی نیامده، ما اصول ایمنی را رعایت می کنیم بچه ها هم مراقب هستند» درست کنار در خروجی معدن یک خانه بهداشت کار هست، برای حوادث غیر مترقبه، که می گویند تا به حال لازم نشده!
حالا که سال هاست برداشت از معدن ادامه دارد، نگرانی در مورد این که روزی سنگ فیروزه معدن تمام شود، و درآمد زایی از آن کاهش پیدا کند بالا گرفته است، برای همین است که هیات مدیره معدن برنامه ریزی کرده اند که گردشگری منطقه را توسعه دهند، روستای معدن آن طور که مسوول میراث فرهنگی منطقه می گوید در طرح توسعه بوم گردی قرار دارد و برنامه ریزی برای توسعه گردشگری آن انجام شده است، دهیاری تلاش می کند تا نمای سنتی خانه ها را احیا کند، و منطقه نمونه گردشگری بسازد، هیات مدیره معدن هم همراه است تا هتل و باقی چیزهایی که لازم است ، اینجا ساخته شود، هنوز اما در روستا مردم رفت و آمد گردشگر ها و تاثیر آن را احساس نکرده اند.
رگه های باریک فیروزه بر دیواره های معدن
با این که مردم روستا و کارگرها از وضعیت راضی هستند اما انتقادهای زیادی هم نسبت به نوع واگذاری معدن به تعاونی روستایی و کار آنها وجود دارد، ضیایی، زمین شناسی که قبلا از معدن بازدید کرده می گوید: « شیوه کار معدنچی ها همان شیوه کار هزار سال پیش آن هاست، درست است که مردم از این وضعیت راضی هستند اما مردم به بلند مدت نگاه نمی کنند، جایی که فیروزه وجود داشته باشد، حتما مس هم هست، ترکیب های معدنی ارزشمند دیگری هم هست که استخراج آنها می تواند منافع اقتصادی زیادی برای خود معدن داشته باشد، اما روستایی ها از پس این کارها بر نمی آیند چون نیازمند سرمایه گذاری زیاد، نیروی حرفه ای، و ابزار و ماشین است.»
مدیرعامل معدن که خودش از اهالی روستا است و تحصیلات سیکل دارد می گوید «جوانهای روستا به محض این که بتوانند یا وارد کار معدن می شوند یا مشغول تراش سنگ، بنابر این کسی این جا به دنبال تحصیلات تخصصی که به درد معدن بخورد نمی رود، ما اینجا بیشتر کارها را براساس تجربه انجام می دهیم و از شرایط هم راضی هستیم.»
محل فروش فیروزه در روستای معدن
به برگزاری مزایده های سنگ معدن هم انتقادهایی هست، بعضی ها می گویند اهالی عمدا قیمت های بالا می دهند تا تمام سنگ فیروزه را در روستا نگه دارند، کسی البته در این مورد سندی ندارد؛ برای اهالی روستا فعلا این مهم است که کار و کاسبی شان خوب است، محصول انگورشان به راه است، سنگ معدنی دارند و شغل و بیمه و سرگرمی و درآمد برای ایام بازنشستگی.
منبع: خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)
انتهای پیام/
