بیماری تب برفکی؛ طاعون صنعت دامداری
بیماری تب برفکی بسیار عفونی و بشدت واگیر دام است که به لحاظ شدت خسارات اقتصادی یکی از موانع اصلی در تامین بهداشت و تولید دام و فراورده‌های دامی محسوب می گردد.
به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از مهاباد،تب برفکی یا «بیماری دهان و پا» بیماری عفونی و گاهی کشنده ویروسی است که موجب بیمار شدن حیوانات زوج سم از جمله گاو اهلی و اعضای خانواده گاوسانان میشود.
این ویروس عامل بیماری در ابتدا به مدت دو تا سه روز تب شدید ایجاد نموده وبه دنبال آن تاول‌هایی در داخل دهان و روی پا ظاهر میشود که ممکن است پاره شده و موجب لنگش حیوان شود.
این بیماری سبب کاهش شدید تولید دام شده و نقش اساسی در تجارت دام و فراورده‌های خام دارد. تقریباً تمامی دام‌های زوج سم از جمله گونه‌های نشخوارکنندگان اهلی نظیر گاو، گاومیش، گوسفند و بز مورد هدف ویروس عامل بیماری قرار می‌گیرند.
تاریخچه بیماری تب برفکی در جهان
کشف ویروس بیماری ۱۲۰ سال قبل، نتیجه تحقیقات میکروب شناس آلمانی فردیک لوفر بود. بیماری تب برفکی در اغلب قسمت‌های جهان رخ داده است، اما برخی کشور‌ها برای مدتی عاری از بیماری بوده‌اند. پس از جنگ جهانی دوم بیماری در سطح وسیعی از جهان گسترش یافت. آسیا، آفریقا و بخش‌هایی از آمریکای جنوبی جزو نواحی آلوده به ویروس تب برفکی بوده است.
شیوع جدی بیماری تب برفکی در سال ۲۰۰۱ در انگلستان منجر به معدوم شدن تعداد زیادی از دامها، به تعویق افتادن انتخابات و برگزاری نشدن بسیاری از رویداد‌های ورزشی و تفریحی در این کشور شد.
در ایرلند، با اجرای سیاست‌های اکید دولت مبنی بر ضدعفونی افراد هنگام ورود و خروج به دامداری٬محدودیت فروش دام٬و برگزار نکردن کلیه رویداد‌هایی که مستلزم تجمع دامداران در یک محل بود، فقط یک مورد از بیماری مشاهده گردید. در ماه ژوئن سال ۲۰۱۰ پس از مثبت شدن نتیجه آزمایش سه نمونه در کشور ژاپن، بیش از ۲۷۰ هزار راس گاو کشتار شدند.
آمریکای شمالی و استرالیا سالیان زیادی است که عاری از بیماری شده اند. در نیوزلند حتی یک مورد از این بیماری مشاهده نشده است. اغلب کشور‌های اروپایی بعنوان مناطق عاری از بیماری شناخته می‌شوند و کشور‌های عضو اتحادیه اروپا به سبب انجام اقدامات پیشگیرانه و کنترل بالا، عملیات واکسیناسیون علیه بیماری را متوقف نموده‌اند.
بیماری تب برفکی در ایران
تب برفکی یکی از بیماری‌های بومی ایران است. تا قبل از ایجاد دامداری‌های بزرگ توجهی به این بیماری نمی‌شد، ولی پس از پیدایش دامداری‌های صنعتی بزرگ در ایران، خسارات اقتصادی آن توجه مقامات مسئول را بخود جلب نمود و بدین ترتیب در مؤسسه تحقیقات واکسن و سرم‌سازی رازی بخش ویژه‌ای برای بررسی این بیماری و تهیه واکسن برای مبارزه با آن تأسیس گردید.
علائم بیماری در دام
علایم مشخصه این بیماری در گاو عبارتند از: تب بالا، کاهش شدید تولید شیر بی اشتهایی و افسردگی شدید تشکیل وزیکول‌های حاوی مایع سروزی و شفاف در مخاط دهان زبان و بالشتک دندانی و همچنین ناحیه تاج سم و فضای بین انگشتی است؛ که منجر به لنگش شدید و اگر در ناحیه دهان باشد منجر به ریزش شدید بزاق و اشکال در تغذیه در نتیجه کاهش شدید وزن حیوان و کاهش شدید تولید شیر می‌گردد. این زخم‌ها در مدت یک هفته رو به بهبودی می‌روند.
در گوسفند و بز نیز علایم مشابه گاو است، ولی شدت علایم خفیف‌تر بوده و فقط ضایعات شدید در ناحیه پا منجر به لنگش حیوان میشود. اگرچه میزان شیوع بیماری به ۱۰۰ درصد نیز می‌رسد، ولی میزان تلفات آن در دام‌های بالغ تا ۲ درصد و در دام‌های جوان تا ۲۰درصد میباشد. علت عمده تلفات در گوساله‌ها و بر ه‌ها التهاب عضله قلب و بروز آریتمی‌های قلبی میباشد.
از عوارضی که پس از ابتلای به تب برفکی بر جای می‌ماند می‌توان به سقط جنین، ورم پستان، اختلال تنفسی همراه به له له زدن، رشد بی از حد پوشش بدن، کاهش تحمل به گرما و دیابت ملیتوس نام برد.
مایه‌کوبی تب برفکی بیش از ۵۳۵ هزار راس دام در استان
استفاده از واکسن کشته تب برفکی ساخت موسسه رازی و یا وارداتی که از سوش‌های درگردش ویروس تب برفکی بومی تهیه میشود مناسبترین واکسن درحال حاضر میباشد. زمان واکسیناسیون برابر با توصیه شرکت سازنده واکسن حداقل هر ۴ ماه یکبار در واحد‌های دامپروری و مناطق اشاره شده و همراه با استفاده از راپل واکسن و رعایت تمامی اقدامات بهداشتی و قرنطینه‌ای ذکر شده است.
با توجه به اینکه در سال‌های گذشته آذربایجان غربی به ویژه شهر‌های جنوب استان کانون بیماری بوده و تلفات دام‌های سبک و سنگین مشاهده شده؛ امسال اداره کل دامپزشکی کنترل دامها را د. رگاوداری‌های صنعتی و سنتی و حتی دوردست‌ترین روستا‌ها در مناطق صعب العبور و مرزی انجام داده است و تا کنون بیش ار ۵۳۵ هزار راس دام در استان علیه بیماری مهلک تب برفکی واکسینه شده است.
کامیار داهیم مدیرکل دامپزشکی آذربایجان غربی در گفتگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از مهاباد،گفت: همزمان با سراسر کشور فاز‌های اجرایی مایه کوبی دامها در استان آغاز شده و در ۶ ماه نخست سال جاری بیش از یک میلیون و ۷۲۲ هزارراس گاو و ۹۴۲ راس گوسفند در آذربایجان غربی مایه کوبی شده است.
داهیم از آغاز مرحله دوم واکسیناسیون تب برفکی دام سنگین در استان خبرداد و گفت: با آغاز اجرای مرحله دوم واکسیناسیون تب برفکی که از ابتدای ماه جاری در سطح استان آغاز و به مدت ۳۰ روز کاری ادامه خواهد داشت، پیش بینی میشود ۳۰۰ هزار راس دام سنگین در آذربایجان غربی واکسینه میشود.
وی اظهار داشت:در ۶ ماهه نخست امسال ۵ کانون بیماری در استان آذربایجان غربی مشاهده شده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته کاهش پیدا کرده است.
وی با بیان اینکه واکسن‌های تب برفکی استفاده شده در سال جاری، وارداتی است افزود:با همکاری بخش خصوصی تمامی دام‌های سنگین تا پایان مهر مایه کوبی خواهد شد تا از تلفات و خسارت‌های احتمالی پیشگیری شود و تا کنون بیش از یک میلیلارد تومان برای ایمن نمودن جمعیت دامی هزینه شده است.
اکیپ های ناظر بر مایه کوبی در ۲ هزار و ۸۶۲ دامداری صنعتی و سنتی استان
داهیم مدیرکل دامپزشکی آذربایجان غربی اظهار داشت:در فاز دوم مایه کوبی تب برفکی ۸۳ اکیپ دولتی و غیر دولتی، در بیش از ۳۵۰۰ واحد اپیدمیولوژیک در سطح استان آذربایجان غربی بر علیه بیماری تب برفکی ایمن خواهد شد که سهم شهرستان مهاباد ۴ مرکز مایه کوبی و کنترل دام‌های سبک و سنگین از نظر ایمن شدن در برابر بیماری تب برفکی، ۸ نفر مایه کوب و یک اکیپ نظارت بر انجام مراحل واکسیناسیون است.
در شهرستان مهاباد هم همزمان با اجرای طرح واکسیناسیون در شهر‌های دیگر استان؛ مایه کوبی دامها آغاز شده است.
کارشناس مبارزه با بیماری‌های شبکه دامپزشکی شهرستان مهاباد گفت:همزمان با سراسر کشور، مایه کوبی تب برفکی از اول مهر شروع شده وتا پایان ماه جاری ادامه می‌یابد.
آغاز اظهار داشت: در ۱۵ روز گذشته بیش از ۲۴ هزار راس دام بزرگ معادل ۴۰ درصد جمعیت دامی شهرستان مایه کوبی شده است.
وی همچنین بر لزوم همکاری دامداران به منظور پیشگیری از خسارت‌های مالی و شیوع این بیماری مهلک تاکید کرد وگفت:بیش از ۸۰ درصد عامل ابتلای دامها به بیماری تب برفکی؛ رعایت نکردن نکات بهداشتی و قرنطینه است که خوشبختانه امسال در شهرستان مهاباد هیچ کانون بیماری مشاهده نشده است.
برادران رسول مقدم از دامداران موفق شهرستان مهاباد هستند که بیش از ۱۰۰ راس دام سنگین را در گاوداری صنعتی خود نگهداری می‌کنند.
رسول مقدم در گفتگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از مهاباد، گفت: بیش از ۲۴ سال است که در گاوداری شخصی خود مشغول به کارم و در این مدت خوشبختانه با انجام به موقع مایه کوبی تب برفکی هیچ گونه تلفاتی نداشته ام.
کاک خضر برادر دیگر، در خصوص انجام واکسیناسیون در گاوداری‌های صنعتی روستا‌های اطراف گفت:با مراجعه به موقع اکیپ‌های دامپزشکی شهرستان مهاباد؛ خود دامداران هم به طور مرتب در ارتباط با اکیپ‌های مایه کوب و نظارتی هستند تا در انجام واکسیناسیون تسریع شود و بتوانند امسال را هم مانند سال‌های گذشته بی تلفات و ضرر و زیان‌های مالی و اقتصادی به اتمام برسانند.
با توجه به اینکه نگهداری دام در روستا‌ها بعد از کشاورزی، شغل دوم و منبع در آمد مردمان روستایی شهر‌های جنوب استان آذربایجان غربی محسوب میشود و به دلیل مرز‌های مشترک با کشور‌های همسایه احتمال ورود ویروس از طریق مراتع و چراگاه‌ها بسیار زیاد است و کنترل جمعیت دامی و انجام به موقع واکسیناسیون می‌تواند از بروز خسارت‌های احتمالی جلوگیری کند.
علاوه بر این، ارائه خدمات رایگان بهداشت دامی‌ها و واکسیناسیون به دامداران می‌تواند از جمله راه کار‌های مناسب برای افزایش همکاری دامداران با اکیپ‌های مایه کوب ادراه دامپزشکی باشد.
به منظور کنترل بیماری‌ها در جمعیت دامی استان و شهرستان مهاباد تداوم فعالیت شرکت یرم سازی و واکسن سازی تب برفکی می‌توانست در کاهش خسارت و تلفات ناشی از این بیماری ویروسی کمک کند، اما متاسفانه تنها چند ماه پس از افتتاح به بن بست تولید رسید.
سرنوشت نافرجام کارخانه واکسن سازی تب برفکی مهاباد
به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از مهاباد،کارخانه واکسن سازی تب برفکی مهاباد به عنوان یکی از زیر مجموعه‌های کارخانه سرم سازی رازی و برای شکستن بند انحصار تولید واکسن تب برفکی در ۲۰ تیرماه سال ۹۰ با حضور رئیس جمهوری وقت در سفر به آذربایجان غربی به همراه راه آهن مراغه به میاندوآب و به صورت ویدئو کنفرانس به بهره برداری رسید.
این کارخانه به عنوان بزرگ‌ترین واحد تولیدی خاورمیانه و سومین کارخانه جهان در نوع خود یاد قرار بود سالانه بیش از ۱۰۰ میلیون دوز واکسن تب برفکی تولید و روانه بازار‌های داخلی و خارجی کند، اما تنها بعد از دو تا سه ماه فعالیت، بدون اینکه تولیدی داشته باشد تعطیل شد.
تمام ماشین آلات و تجهیزات واحد تولیدی به دست متخصصان ایرانی ساخته شده و بزرگ‌ترین کارخانه تولید واکسن تب برفکی کشور نیز محسوب می‌شد که با فعالیت آن، دانش فنی تولید واکسن تب برفکی در کشور بومی شده و ایران از نظر ظرفیت تولید واکسن تب برفکی در رده سوم جهان قرار می‌گیرد.
سرنوشت کارخانه سرم سازی مهاباد
قادری بعد از گذشت پنج سال در حالی که بازتاب بهره‌برداری از کارخانه سرم سازی مهاباد در سطح ملی، منطقه‌ای و حتی فرامنطقه‌ای گسترده بود، ادامه فعالیت آن در هاله‌ای از ابهام فرو رفته است.
قادری رئیس اداره صنعت، معدن و تجارت شهرستان مهاباد در گفتگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از مهاباد،با بیان اینکه این واحد تولیدی نیاز واکسن بسیاری از کشور‌های آسیایی و آفریقایی را نیز تأمین خواهد کرد ارز آوری فراوانی را به دنبال خواهد داشت گفت: بر اساس بررسی‌های انجام شده اختلافات موجود بین سهامداران و هیئت مدیره شرکت، مشکل تأمین مواد اولیه، نبود تکنولوژی و محیط جهت نگهداری محصول تولیدی (واکسن) در مقاطع زمانی طولانی (یکسال و بالاتر) از جمله علل تعطیلی این واحد تولیدی بوده، رو به بهبود است.
قادری با اشاره به اینکه این واحد تولیدی فعالیت خود را از سرگرفته افزود: امید می‌رود فعالیت آن تداوم داشته باشد و با راه اندازی این واحد تولیدی زمینه اشتغال بیشتری فراهم شود.
وی دلیل رکود این واحد تولیدی در پنج سال اخیر را مشکل تأمین سرمایه در گردش عنوان کرد و اظهار داشت: این واحد تولیدی با ظرفیت ۵۱۶ هزار لیتر و اشتغال ۲۵ نفر یکی از طرح‌های مهم و ملی استان به شمار می‌رود که ادامه فعالیت آن موجب رونق اقتصادی منطقه نیز میشود.
به نظر می‌رسد آغاز به کار این واحد تولیدی علاوه بر اشتغال زایی و رونق تولید، صادرات و ارز آوری؛ به دلیل از تولید به مصرف رسیدن واکسن تب برفکی در هر ۴ ماه هزینه کمتری را برای دامداران منطقه به دنبال داشته باشد که با تولید واکسن تب برفکی در مهاباد، به سبب ارزان و در دسترس بودن مایه تب برفکی و انجام به موقع مایه کوبی؛ دامداران تمایل بیشتری برای مایه کوبی در دامداری‌های صنعتی و سنتی استان داشته باشند.
گزارش از فریبا خضری
انتهای پیام/پ
