صدای پای یلدا می‌آید

به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از شیراز، صدای پاشنه‌های کفش یلدا به گوش می‌رسد، دخترک نوبخت زمستان، وای که چقدر در رَخت سپید زیباست، خبر‌هایی شده است، آذرجان مهمانی گرفته، ریسه‌های طلایی خزان و هوهویِ باد آی عجیـب زیبا است.

در شب اول زمستان که بلندترین شب سال است ایرانیان به یُمن تولد مهر در این شب جشنی برپا می‌کنند که به آن یلدا گفته می‌شود.

یلدا واژه‌ای سُریانی و به معنای تولد و زایش است. جشن شب یلدا یکی از مراسم‌های مهم ایرانیان است، این جشن در ۳۰ آذر ۱۳۸۷ به عنوان میراث معنوی ایران به ثبت رسیده است. 

اینکه این میلاد به چه شخصی یا کسی یا موجودی برمی گردد نظرات مختلف است، اما آنچه صحیح‌تر به نظر می‌رسد و یکی از قدیمی‌ترین این باورها، باور میترائیسم یا مهرپرستی است. (باور ایرانیان حتی آریایی‌ها پیش از ورود به ایران)

از آنجا که مراسم شب یلدا ریشه در ایران باستان دارد در آن زمان جشنی برپا می‌شده و برای رفع نحوست تا صبح آتشی روشن می‌کردند.

از دوره صفویه به دلیل نزدیکی این مراسم با آداب و رسوم نوروز، شکل جدیدی به خود می‌گیرد و به آن توجه خاصی می‌شود و از دوران قاجار توجه بیشتری به آن شده است.

مردم استان فارس در شب یلدا که درازترین و تاریکترین شب در طول سال است مانند سایر نقاط کشور مراسم خاصی دارند.

از آداب و رسوم این شب اینکه خانواده‌ها به دیدار یکدیگر رفته و تا سپیده دم بیدا می‌مانند. یکی از بزرگتر‌ها با دیوان حافظ برای افراد فامیل فال می‌گرفت.

از دیگر آداب و رسوم شب یلدا، این بود که بزرگتر خانواده در حالی که آجیل‌های پوست دار همچون فندق، گردو و بادام را می‌شکند برای فامیل قصه‌ای می‌گفت.

همچنین در این شب سفره‌ای می‌گسترانند و در آن آینه، قاب عکس حضرت علی (ع)، آب سرد گل نرگس و چند لاله قرار می‌دهند و اسپند دود می‌کنند.

علاوه بر این در سفره شب یلدا، اغلب میوه‌های قرمز از جمله انگور، سیب، هندوانه و انار گذاشته می‌شود، چون معتقدند قرمزی نماد زندگی و خورشید است.

از غذا‌های رایج شیرازی‌ها در شب یلدا هویج پلو، کلم پلو و سیر پلو است. از دیگر اعتقادات مردم فارس آن است که در صورت خوردن هندوانه در این شب از گرمای تابستان و سرمای زمستان در امان هستند.

از دیگر آداب و رسوم مردم فارس در شب یلدا، قربانی کردن در کازرون، درست کردن هفت تخم گیاهی در فسا، شیربرنج در مرودشت، پختن کماچ (نوعی شیرینی) در داراب و آش دوغ در فیروزآباد است.

ختم انعام، خواندن قرآن، شاهنامه خوانی، قصه‌هایی از عشق جاودانه شیرین و فرهاد، معما، شعبده بازی، ترانه خوانی و عاشیق (موسیقی) از دیگر مراسمی است که بین مردم فارس رایج است.

شیرازی‌ها به شب یلدا شب چله می‌گویند، آن‌ها زمستان را بدین ترتیب قسمت می‌کنند: از اول دی تا دهم بهمن را چله بزرگ از دهم بهمن تا اول اسفند را چله کوچک و از اول اسفند تا آخر اسفند را چله پیرزن می‌گویند همچنین چهار روز آخر چله بزرگ و چهار روز اول چله کوچک را «چهار چهار» می‌گویند که اوج سرما در این ۸ روز است.

شیرازی‌ها آدمی را دارای دو طبع می‌دانند حرارتی و رطوبتی که بدان گرم مزاج و سرد مزاج می‌گویند. معمولا در شب چله سردمزاج‌ها اگر بخواهند طبع شان برگردد باید چیز‌های گرم بخورند، گرم مزاج‌ها هم باید برعکس چیز‌های سرد بخورند.

در شب چله خوردن خوراک‌های گرم از جمله ارده شیره، ارده و خرما و رنگینک رواج کاملی دارد. خوردن آجیل شیرین نیز در شب چله متداول است، آجیل شیرین مخلوطی است از انجیر، قصبک، نخودچی کشمش، توت خشک، مویز، مغز بادام، مغز گردو، قیصی، شکرپنیر، خرک، برنجک و برگه هلو و بساط میوه‌های فصل هم پهن است.

فال کلوک در شیراز

در شب چله بعضی از خانواده‌ها فال کلوک می‌گیرند، کلوک کوزه‌های دهن گشادی است که در آن ترشی می‌ریزند.

این فال ویژه خانم‌ها است، رسم است که کلوکی به میان مجلس آورده و هر یک از زنان نشانه‌ای در کلوک می‌اندازند، آنگاه دختر بچه‌ای جلو آمده دست در کلوک کرده یکی از اشیاء داخل کلوک را بیرون می‌آورد و به دیگران نشان می‌دهد.

زنی باسواد ترانه‌های محلی را می‌خواند و هر کسی از ترانه مخصوص به خودش نتیجه‌ای می‌گیرد، به جای ترانه‌های محلی، بعضی‌ها از اشعار حافظ استفاده می‌کنند.

عده‌ای از مردم شیراز نیز با حضور در جوار آرامگاه حافظ و تفال به دیوان این شاعر، شب یلدا را سپری می‌کنند.

انتهای پیام/