تار و پود صنعت نساجی در خراسان شمالی/ رویین اولین روستای نساجی سنتی در کشور
متراژ بالای تولید چادرشب در روستای رویین اسفراین موجب شد که نخستین خانه نساجی سنتی کشور سال ۹۵ در حمام خزانه‌ای این دهکده که یادگاری از دوره قاجار است ایجاد شود.
به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از بجنورد ، چادر شب، چورشب یا لاون از دو جنس پشمی و ابریشمی بافته می‌شود. پارچه‌ای است زیبا و رنگارنگ که در روستای روئین شهرستان اسفراین و براساس فرهنگ، آداب و رسوم دیرینه مردم آن احیای نساجی سنتی در روستای گردشگری روئین اسفراین دیار بافته مى‌شود.
اولین روستای نساجی سنتی در کشور، روستای «رویین» است که در مهرماه سال ۱۳۸۹ به عنوان اولین روستای نساجی سنتی کشور انتخاب شد.
در این روستا در حال حاضر ۳۰۰ دستگاه چادر شب بافت مشغول به تولید پارچه چادر شب و حوله و شال هستند و این افراد از سازمان میراث فرهنگی و صنایع دستی کارت صنایع دستی دریافت کرده‌اند.
لباس پارسی عکس‌های این مجموعه کار زنان در روستای رویین است. کاری که نه محدودیت روزانه دارد و نه سن و سال می‌شناسد. به عنوان نمونه یک زن بافنده که حتی در سن ۸۰ سالگی نیز برای تامین نیاز‌های مالی خود ساعت‌ها ریسندگی می‌کند.
روستای رویین استان خراسان شمالی، ۸۰۰ خانوار دارد، مردان این روستا اغلب از طریق باغداری و کشاورزی امرار معاش می کنند، زنان روستا نیز به رسم سنت قدیمی اجداد خود که از حدود ۴۰۰ سال قبل آغاز شده، هنر و حرفه نساجی سنتی را ادامه می دهند که یکی از منابع درآمدی این روستا محسوب می شود.
پارچه و چادر شب بافی هنر دستان زنان روستای رویین است. چادرشب، دستمال، حوله، پارچه‌های نخی و … از دستاورد‌های این روستاست. زنان رویینی این پارچه‌ها را با الیافی از پنبه و کاموا درست می‌کنند.
صنعت نساجی سنتی رویین مهر اصالت یونسکو نیز دریافت کرده است.
کم هزینه بودن صنایع دستی بازار فروش بالا به علاوه ارزش افزوده مناسب با ایجاد فرصت شغلی از جمله دلایلی است که مردم این روستا را به بافت چادرشب مشتاق‌تر کرده است.
دهکده نساجی سنتی ایران همچون لالجین یزد و تیمره، محفل و فرصتی برای مو شکافی بخشی از تاریخ صنایع دستی است.
گردشگران حرفه‌ای هنگامی که به رویین می‌روند، به یاد روستای پلکانی ماسوله در سرزمین‌های سبز شمال کشور می‌افتند؛ جایی که تلفیق معماری زیبا و سبک زندگی سنتی مردمانش در کنار آب جوشان چشمه‌های آلاداغ، لحظات خاطره انگیز و رویایی را در ذهن هر رهگذری ثبت می‌کند.
حدود ۳۰۰ نفر از افراد ساکن در روستای رویین به طور مستقیم به تهیه نخ، رنگ آمیزی و بافت چادر شب و فروش آن اشتغال دارند و رشته چادرشب بافی یا نساجی سنتی رویین مهر اصالت یونسکو نیز دریافت کرده است.
صنعت چادرشب بافی هم به صورت دستی (سنتی) و هم به صورت صنعتی هنوز ادامه دارد و به واسطه همین هنر خاص است که روستای رویین زبانزد شده است.
دهکده نساجی سنتی ایران در نمایشگاه‌های داخلی و بین المللی نیز حضور فعالی دارد. بعضا در نمایشگاه‌های ملی صنایع دستی خراسان، شاهد حضور هنرمندان خوش ذوق و به خصوص نسل جوان رویینی هستیم.
در گذشته مردم برای آنکه بتوانند چادر شب ببافند، به امر نوغان داری مشغول بودند و نخ‌های مورد نیاز را از ابریشمی که از پیله هایشان خارج می‌شد، تهیه می‌کردند. اما کم کم تولید این هنر دست ارزشمند، به‌وسیله نخ‌های پنبه‌ای نیز میسر شد.
چادر شب بافی هنر تاریخی زنان و مردان روئین اسفراین
بخشی از فعالیت زنان و مردان جوان و کهنسال رویین، به امور نساجی مرتبط می‌شود. آن‌ها در این عرصه سابقه چند صد ساله دارند و عاشقانه، میراث نیاکان خود را در روزگار مدرن دنبال می‌کنند.
زنان رویینی که بعضا به واسطه آب و هوای خوب و سر زندگی سبک زندگیشان، بیش از ۸۰ سال سن دارند، با چرخ‌های نساجی فوق العاده قدیمی صد ساله، به نخ ریسی، بافندگی و چادر شب بافی مشغول هستند.
در خراسان از این بافت به عنوان شال و روسری استفاده می‌شود و جنس آن از کاموا و رنگ‌هایی که در آن استفاده می‌شود قرمز، سفید، مشکی و زرد است.
چرخش چرخ‌های صنعت نساجی در سایه‌ی حمایت / صدای تولید و کار را می‌توان شنید
صدای حرکت چرخ‌های واحد‌های نساجی رویین را در خانه‌های اهالی این روستا می‌توان شنید.
رحیمی جوانی باانگیزه‌ای است که به دنبال پیشه‌ی پدری خود رفته است.
او در صنعت نساجی خودش دانش احیاء و بازسازی دستگاه‌های نساجی را در اختیار گرفته و از انحصار خارجی‌ها در آورده است.
زهرا خانم یکی از کارگران صنعت نساجی رویین است، او راه اندازی این صنعت را شروع و تولدی دوباره برای خود و هم روستایی هایش می‌داند.
او می گوید: در چنین وضعیتی نه کار جدید بود و نه می‌توانست زندگی اش را اداره کند، وقتی خبر کار کردن در این صنعت مطرح شد با خوشحالی و اشتیاق بیشتری وارد میدان کار و تلاش شده است.
روشن ماندن چراغ واحد‌های نساجی کشور حمایتی می‌خواهد همه جانبه، مردم با خرید کالای ایرانی هم تولید کننده را راغب به تولید بیشتر و با کیفیت‌تر می‌کند و هم فرزندان این مرز و بوم را صاحب شغل می‌کنند آن هم شغلی از جنس پایدار.
ابزار‌های صنعت نساجی سنتی ایران
ابزار‌هایی که در صنعت نساجی سنتی این شهر تاریخی به کار می‌رود، اسامی خاصی دارد که به شماری از آن‌ها اشاره می‌کنیم.
دستگاه عاروس: حلقه‌ای برای نگهداری ورد که از سقف آویزان می‌کنند.
ورد: دو عدد چوب ۵۰ سانتی‌متری که به طور موازی در بین تار‌ها قرار می‌دهند. تار‌ها از بین رشته‌های نخی کنفی بین ورد‌ها می‌گذرند.
شانه: یک وسیله چوبی که نخ‌های افقی تار از میان آن عبور می‌کنند و پس از هر رج بافت روی قسمت بافته شده کوبیده می‌شود.
تون: نخ‌هایی که به صورت عرضی قرار داده شده اند.
ارج: وسیله‌ای چوبی که تیغه‌ای آهنی دارد و برای ثابت نگه داشتن قسمت بافته شده به کار می‌رود
دستکش: وسیله‌ای که از جنس شاخ گوزن ساخته می‌شود و در حفره درون پیش نورد قرار می‌گیرد. به دستکش از محل نشستن بافنده یک طناب وصل است که برای سفت کردن بافته به کار می‌رود.
پی نورد: چوبی که رو به روی بافنده قرار دارد و برای جمع کردن قسمت بافته شده به کار می‌رود.
ماکو: تکه چوبی است که نخ تون برای بافت به دور آن می‌پیچد و شاید وسیله‌ای تقریبا شناخته شده‌ای برای شما به نسبت دیگر ابزار‌های بالا باشد.
محمد عابدی معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان شمالی در گفتگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از بجنورد ، گفت: روستای روئین با دارا بودن بیشترین بافنده و بالاترین میزان تولیدات منسوجات سنتی به عنوان دهکده نساجی سنتی کشور مشهور است که سالانه ۱۵۰ هزار مترمربع حوله، دستمال تولید می‌کند.
عابدی افزود: این روستا به عنوان نخستین دهکده نساجی سنتی ایران به ثبت رسیده و صنعت نساجی سنتی آن مهر اصالت یونسکو نیز دریافت کرده است.
به گفته عابدی در روستای روئین ۳۰۰ دستگاه چادر شب بافی مشغول به تولید پارچه چادر شب، حوله و شال هستند.
علاقه مندی بانوان روستا به درهم تنیدن تار و پود چادرشب، باعث شده است تا بافنده‌های موفق این دهکده، بازار فروشی برای محصول پیدا کنند.
انتهای پیام/ ر
گزارش از فاطمه رستمی
