سمنو پزان خراسان شمالی نماد وفاق ، همدلی و معنویت

به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از بجنورد ، به اسفند که نزدیک میشویم همه در تکاپوی آماده شدن برای استقبال از نوروز هستیم، نوروز با همه‌ی زیباییش در راه است، حتی زمین هم برای رسیدن نوروز سر از پا نمیشناسد.

اما در استان گنجینه فرهنگ‌ها، خراسان شمالی ، بین اهالی جنب و جوش دیگری برپاست.مردم جور دیگری خود را مهیای رسیدن نوروز می‌کنند.

مراسم سمنو پزان یکی از دیرینه‌ترین آداب و سنن مردمان این استان، که نسل به نسل از اجدادشان به ارث رسیده است و هر ساله پیش از فرا رسیدن نوبهار در این استان و با تمرکز بیشتر در شهر درق برگزار می‌شود. این مراسم ریشه در فرهنگ و اعتقادات عمیق مردمان این دیار دارد.

سمنو میراث معنوی بجا مانده از تاریخ

سمنو ولیمه عروسی حضرت فاطمه (س) به‌دلیل سادگی آن که فقط از گندم و آرد تهیه می‌شود، بوده است، به همین منظور این غذا در نقاط مختلف کشور به‌عنوان یک غذای نذری تلقی می‌شود، اما در منطقه درق هنگام فرارسیدن نوروز و برای شادی طبخ می‌شود.

سمنو غذای سنتی مردم خراسان شمالی است و دانش منحصر بفردی که در پخت این غذا به کار برده می‌شود سبب شده تا ماندگاری این محصول بدون نیاز به نگهداری در یخچال، بالا رود.

سمنو از جوانه گندم با پخت زمان دار درست می‌شود و پس از جوشیدن و بخار آب آماده می‌شود و بیشتر در ایام عید نوروز مصرف می‌شود.

عطری در نزدیکی بهار

آیین سمنوپزان علاوه بر درق  بصورت انفرادی نیز در خراسان شمالی پخت میشود.

برای آشنایی با چگونگی پخت سمنو به دیدار بانویی می‌روم که سال هاست در پخت سمنو فعالیت دارد.

خانه‌ای ساده و قدیمی با حیاطی بزرگ یادآور دوران شیرین کودکی، دیگ‌های بزرگی اینجا و آنجا روی آتش قرار دارد، بوی خوش دود فضا را پر کرده، این‌ها خود به تنهایی می‌تواند تو را میان رویا‌های دور و دراز کودکی فرا بخواند. چند نفری از همسایگان برای کمک آمده اند و پشت دیگ‌ها ایستاده‌اند و مدام سمنو‌های خوشرنگ و لعاب را هم می‌زنند، امکان ندارد در چنین فضایی قرار بگیری و خودت را میان رنگ‌ها و عطر‌های شیرین و خاطره‌ساز برای دقایقی رها نکنی.

مادربزرگ مهربانی که لباس محلی زیبایی بر تن داشت، صدایم می‌زند و مقداری سمنو تعارف می‌کند و با لهجه زیبایی می‌گوید: سمنو سمبل قدرت و شجاعت است، چون از جوانه گندم درست می‌شود.

همه او را بی بی زهرا صدا می‌زدند، فرصت را غنیمت می‌دانم و از او میخواهم دقایقی را با او همکلام شوم.

زهرا خانم الله یاری از بانوان متبحر که ۶۰ سال در پخت سمنو فعالیت داشته است در گفتگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از بجنورد ،  گفت: من از دوران کودکی در کنار مادربزرگ خود پخت سمنو را آموختم و در حال حاضر تجربه چندین ساله خود  را در اختیار دیگران قرار می‌دهم.

با نگاهی به دستان لرزان و چروک افتاده بی بی زهرا با اشتیاق بیشتری به حرفهایش گوش می‌دادم.

بی بی زهرا در حالیکه مراحل پخت سمنو را به سادگی تشریح می‌کرد، افزود:سمنو میراث بجا مانده از حضرت زهرا است که از گذشته بعنوان غذایی پربرکت و ارزشمند بعنوان نذری و یکی از هفت سین‌های نوروز در سفره ایرانیان وجود دارد.

او با اشاره به اینکه سمنو فقط از جوانه گندم و آرد تهیه می‌شود، عنوان کرد: سمنو در واقع یک حلوای شیرین کشدار است که شیرینی اش فقط از جوانه گندم به دست می‌آید.

به گفته بی بی زهرا برای تهیه سمنو زنان خانواده دور هم جمع می‌شوند مقدار زیادی گندم را پاک می‌کنند سپس گندم‌ها را در داخل چند سینی پهن و خیس کرده و بعد از سه روز گندم‌ها را جداکرده و سبز می‌کنند.

بعد از پنج تا هشت روز دانه‌های گندم جوانه زده را در هاون می‌کوبند تا نرم شود و شیره بیندازد، سپس گندم‌ها را در داخل دیگ می‌ریزند و با گفتن «بسم الله» اجاق را روشن می‌کنند.

پس از آنکه دیگ گرم شد با پاروی چوبی چند دور سمنو را هم می‌زند با توجه به اینکه تهیه و پخت سمنو حدود ۱۲ تا ۱۵ ساعت طول می‌کشد، برای جلوگیری از خستگی تمامی اطرافیان تلاش می‌کنند تا به نحوی در درست کردن سمنو با صاحبخانه همکاری کنند.

بعد از پختن و جاافتادن کامل سمنو، یک پارچه سفید رنگ تمیز روی سطح سمنو پهن می‌کنند؛ تا سمنو دم بکشد. در پایان سمنوی آماده شده بین افراد حاضر، همسایگان ودوستان توزیع می‌شود.

بی بی زهرا، بدون توجه به خاکستری که به چشمش می‌رود با وسواس به دیگ‌های سمنو سرکشی می‌کند. او در ادامه گفت:من هرسال به همراه همسرم پخت سمنو را انجام می‌دادم، اما چند سالی است که در نبود او به کمک فرزندان و همسایگان، این آیین را پیش از فرارسیدن نوروز برگزار می‌کنم.

او با ابراز رضایت از برگزاری این جشن در استان عنوان کرد: این آیین کهن در کشور به ثبت ملی رسیده است که حقیقتا یک رسم و سنت پسندیده و زیباست.

خانم الله یاری در پایان این گفتگوی دلنشین من را به یک ظرف سمنو تازه مهمان کرد.

ثبت ملی آیین سمنو پزان خراسان شمالی

پخت سمنو در خراسان شمالی و با تمرکز در شهر‌های درق و مرکز استان با اجرای یک سری آداب و رسوم برگزار می‌شوداین امر موجب شده تا مسئولان به‌دنبال ثبت این مراسم به‌عنوان یکی از آیین‌های معنوی خراسان‌شمالی باشند که این آیین به ثبت ملی رسید.

حبیب یزدان پناه مدیرکل میراث فرهنگی،  صنایع‌دستی و گردشگری خراسان شمالی در گفتگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از بجنورد ،  گفت: معاون رییس‌جمهور و رییس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور در سال ۱۳۹۴ طی نامه‌ای اعلام کرد، با رعایت مقررات آیین‌نامه اجرایی مصوب ۱۳۸۷ هیئت وزیران  ، میراث فرهنگی ناملموس با عنوان "سمنوپزان درق در استان خراسان شمالی"به ثبت ملی رسید.

یزدان پناه افزود:سمنو یکی از سین‌های سفره هفت سین و نماد برکت و شیرینی در زندگی ایرانیان است.

او با اشاره به اینکه طبخ سمنو در خراسان شمالی در شهر درق و بجنورد برگزار می‌شود، افزود: پخت سمنو در این شهر‌ها بصورت موروثی، از پدر بزرگ‌ها و مادر بزرگ‌ها به فرزندان منتقل شده است.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان شمالی  درباره مراسم برگزار شده در حین پخت سمنو اظهار کرد: پخت سمنو در این شهر به‌صورت گروهی و مشارکتی برگزار می‌شود و مردم شهر خودجوش به کمک افرادی که آن را طبخ می‌کنند، می‌روند.

یزدان پناه عنوان کرد: پوشیدن لباس‌های سنتی وخواندن شعر در هنگام کفچه زدن و پخت سمنو از دیگر مراسمی است که در هنگام پخت سمنو انجام می‌شود.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان شمالی خراسان شمالی با تأکید بر اینکه دانش فنی پخت این غذا از مهم‌ترین ویژگی منحصربه‌فرد آن است، گفت: مدت ماندگاری سمنویی که در نقاط مختلف کشور پخت می‌شود، به بیش از دو، سه ماه نمی‌رسد، اما سمنوی درق تا دو سال و بدون نگهداری در یخچال خراب نمی‌شود.

برگزاری جشنواره و آیین سنتی سمنوپزان در خراسان شمالی

به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از بجنورد ، علی مستوفیان معاون میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان شمالی گفت: راه اندازی کارگاه‌های تولیدی و همچنین چگونگی بسته بندی سمنو در استان در حال انجام است.

مستوفیان پیرو معرفی سمنو خراسان شمالی به سایر نقاط کشور،گفت: شرکت در جشنواره ها و نمایشگاه های  کشوری ،احداث کارگاه های تولید سمنو از جمله اقدامات اداره کل میراث فرهنگی خراسان شمالی است.

مردم استان خراسان شمالی برای زنده نگه داشتن آیین معنوی ، سنتی و میراث ناملموس سمنو پزان هر ساله با پخت این غذای سنتی،با دلگرمی به  انتظار بهار می نشینند.

در پایان این گزارش شیرین یادی کنم از شاعر معروف ابوالقاسم حالت با شعر زیبای سمنو:

سمنو آی سمنو مال هفت سین سمنو، مال پای هفت سین سمنو

سمنو‌ آی سمنو مال هفت سین سمنو، مال پای هفت سین سمنو

سمنو با قند شیرینه یکی از اون هفت تا سینه، که دور سفره میچینه یکی از هفت سینه سمنو

.

.

.

این آیین امسال به دلیل شیوع بیماری کرونا برگزار نمی شود.

انتهای پیام/د

نویسنده:اکرم دانش طلب