رشد ۳ برابری نشریات علمی ایران در معتبرترین پایگاه اطلاعات علمی دنیا

به گزارش گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از شیراز،  محمدجواد دهقانی گفت: یکی از سیاست‌های نظام آموزش عالی کشور، بین‌المللی‌سازی نشریات است که با رسالت وجودی نشریات علمی که همان نشر یافته‌های علمی برای محققان است، همخوانی دارد. تعداد نشریات بین‌المللی یکی از شاخص‌های مورد تاکید در نقشه جامع علمی کشور است که ترویج زبان فارسی به عنوان زبان علم بین‌الملل نیز یکی از اهداف این سند است.

او اظهار کرد: تعداد نشریات در پایگاه آی. اس. آی (کلاریویت آنالتکیس) مرتباً در حال تغییر بوده و بعد از ارزیابی در صورت کسب امتیاز در پایگاه نمایه می‌شوند و گروهی از نشریات نیز سالانه از این فهرست حذف می‌شوند.

دهقانی ادامه داد: نشریات حاضر در ۴ نمایه نامه علوم، علوم اجتماعی، هنر و انسانی و منابع علمی نوظهور توسط مراکز آموزش عالی در ارزیابی عملکرد پژوهشی مورد استناد قرار می‌گیرند.

او عنوان کرد: بکارگیری این نشریات در ارزیابی‌ها مختص ایران نبوده و در سراسر دنیا متداول است. تعداد نشریات در این چهار نمایه نامه ۲۱ هزار و ۳۳۵ مورد است که ۱۳ هزار و ۶۰۷ نشریه مربوط به سه نمایه‌نامه نامه علوم، علوم اجتماعی، هنر و انسانی و ۷۷۲۸ مورد آن متعلق به نمایه‌نامه منابع علمی نوظهور می‌شوند.

دهقانی افزود: در حال حاضر یعنی در سال میلادی ۲۰۲۰، تعداد نشریات ایران در چهار نمایه نامه اصلی آی. اس. آی، ۱۵۳ مورد است. این چهار نمایه‌نامه، اساس پایگاه استنادی وب آو ساینس را تشکیل می‌دهد، اما تعداد نشریات تا پایان سال ۲۰۲۰ تغییر خواهد کرد.

او ادامه داد: تعداد نشریات نمایه شده جمهوری اسلامی ایران در پایگاه آی. اس. آی (کلاریویت آنالتکیس) در سال ۲۰۱۹ برابر با ۱۲۳ مورد بود که در مقایسه با سال ۲۰۱۰ تقریبا سه برابر شده است. در سال ۲۰۱۰ تعداد نشریات ایرانی در آی. اس. آی ۳۶ مورد بود که در سال ۲۰۱۱ به ۴۲ نشریه افزایش یافت. در سال ۲۰۱۲ تعداد نشریات مجدداً افزایش یافته و به ۴۶ مورد رسید. در سال ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۸ تعداد نشریات ایران در آی. اس. آی به ترتیب به ۴۶، ۴۸، ۱۱۰، ۱۱۳، ۱۱۶ و ۱۱۸ مورد رسیده بود.

او گفت: با گذشت یک دهه هنوز چالش اصلی نشریات کشور میزان استفاده از علمی است که تولید می‌کنند. گزارش‌های استنادی نشریات (JCR) یا جی سی آر تنها نشریاتی را نمایه‌سازی می‌کند که ضریب تاثیر کسب کرده‌اند. ضریب تاثیر از فرمولی تبعیت می‌کند که دریافت استناد لازمه کسب آن است. نشریاتی که مقالات آن‌ها در دو سال منتهی به سال ضریب تاثیر استناد دریافت کنند، ضریب تاثیر دار خواهند داشت و استناد‌ها بیانگر میزان استفاده از مقالات نشریه هستند.

سرپرست ISC گفت: نشریات ضریب تاثیردار ایران در گزارش‌های استنادی نشریات نشان می‌دهد که علیرغم افزایش تعداد نشریات ایران، آن‌ها ضریب تاثیردار نمی‌شوند، هر چند تعداد نشریات دارای ضریب تاثیر در سال ۲۰۱۸ برابر با ۳۶ مورد اشت. بنابراین، یکی از چالش‌های عمده نشریات بعد از نمایه شدن در پایگاه استنادی آی. اس. آی، کسب استناد مطابق با فرمولی است که ضریب تاثیر برمبنای آن محاسبه می‌شود. در سال ۲۰۱۹ استناد‌هایی که در این سال به مقالات نشریه‌ای که در دو سال قبل از آن یعنی ۲۰۱۸ و ۲۰۱۷ منتشر شده‌اند، برای محاسبه ضریب تاثیر مورد استفاده قرار می‌گیرند.

او یادآور شد: یکی از دلایل افزایش چشمگیر تعداد نشریات نمایه شده ایران در سال ۲۰۱۵، اضافه شدن نمایه نشریات نوظهور در این پایگاه استنادی بین‌المللی بوده است. از چالش‌های اصلی نشریات کشور استفاده از محتوای آن‌ها در بین محققان بین‌المللی است که با بررسی استناد‌های صورت گرفته به مجلات قابل بررسی است. افزایش کیفیت محتوا، بین‌المللی شدن نشریه و همچنین رؤیت پذیر شدن مقالات نشریه از عواملی هستند که می‌توانند به بالا بردن تعداد استناد‌های نشریه کمک کنند.

دهقانی گفت: نمایه‌سازی نشریات در نمایه‌های بین‌المللی از نگاه سیاست‌گذاران علم از اهمیت بسزایی برخوردار است. هر چند سهم زبان فارسی به عنوان زبان علم و همچنین تعداد نشریات نمایه شده کشور در نمایه‌های استنادی بین‌المللی در طی سال‌های اخیر افزایش یافته است، اما مقایسه تعداد نشریات نمایه شده در سطح بین‌المللی با آنچه نمایه نشده است، نشان می‌دهد که غالب این نشریات فقط در پایگاه‌های ملی نمایه و عرضه می‌شوند.

ایران از لحاظ تعداد نشریات علمی نمایه شده در پایگاه آی. اس. آی، در رتبه ۲۲ دنیا و رتبه دو جهان اسلام قرار دارد. کشور ترکیه در بین کشور‌های اسلامی تعداد ۲۲۵ نشریه در این پایگاه نمایه می‌کند که این کشور را در رتبه ۱۵ دنیا قرار داده است. آمریکا، انگلستان، هلند، آلمان و سوئیس ۵ کشوری هستند که بیشترین نشریات علمی دنیا در پایگاه استنادی آی. اس. آی نمایه کرده‌اند، بدین معنی که بزرگترین ناشران علمی دنیا در این کشور‌ها قرار دارند. اسپانیا، برزیل، ایتالیا، لهستان و هند کشور‌های بعدی هستند که در زمینه انتشار مجلات برتر علمی فعال‌ترند.

بر اساس اعلام پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC)، نمایه‌سازی نشریات در پایگاه‌های بین‌المللی و بویژه پایگاه‌های استنادی احتمال بازدید از نشریه و محتوای آن را افزایش می‌دهد که باعث می‌شود محققان بیشتری با نشریه آشنا شوند و به دنبال انتشار مقاله در آن نشریه بر آیند. در نتیجه، احتمال استناد به نشریه با استفاده بیشتر از محتوای آن نیز افزایش خواهد یافت.

انتهای پیام/