حافظان بنا‌های تاریخی در خواب غفلت به سر می‌برند

به گزارش گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از شهرکرد، همه چیز مردمی شنیده بودیم، اما موزه مردمی، نوبرانه‌ای در دنیای مدرن و امروزی ماست، موزه‌ای به غایت زیبا.

همه جا بوی قدیمی بودن می‌دهد، حس زندگی در دل قرن‌های گذشته. از کنار ابزار کار موزه که می‌گذری گویی انگار صدای نفس نفس استادکار را می‌شنوی، صدای زنانی با دستان پینه بسته که پنیر در کوزه می‌گذارند، صدای آهنگری که در کوره می‌دمد.

در موزه آثار زیبایی به چشم می‌خورد، از نخستین سند مدرسه دبستان استان با عنوان سعادت تا عکس‌های قدیمی، سکه‌ای که مربوط به قرن هفتم هجری و از همه شگفت انگیزتر پیکان‌های شکار مربوط به بیش از سه هزار سال پیش در منطقه تنگ صیاد که توسط مردم به موزه اهدا شده بود.

بیشتر بخوانید

• هنری غنوده در دل سنگ/ سنگ تراشی در مسیر رونق
• بازگشایی موزه‌های چهارمحال و بختیاری
• فعالیت ۲۳ موزه مجوزدار در چهارمحال و بختیاری

گنجینه مردم‌شناسی فرخشهر حدود ۱۰ سال پیش از سوی مردم و تاریخ دوستان شهر برای حفظ و نگهداری از میراث گذشتگان ایجاد شده است.

گنجینه مردم‌ شناسی فرخشهر‌ نیازمند توجه جدی میراث فرهنگی

تهمتن ملکی عضو هیئت امنای موزه مردم‌شناسی فرخشهر در این باره گفت: سال ۸۷ با تلاش سید رحمان موسوی و عده‌ای از علاقمندان به میراث فرهنگی با عنوان انجمن حافظان میراث فرهنگی فراخوانی در راستای جمع آوری اشیای قدیمی، اسناد و عکس را از طریق مساجد، مدارس، نماز جمعه و جلسات مردمی و عمومی منتشر کردند که با استقبال بسیار خوب مردم مواجه شد.

ساختمان فعلی موزه از طرف شهرداری به موزه واگذار و شورای شهر نیز کمک‌های مالی بسیاری به موزه کرده است.

او افزود: از ابتدای شروع فعالیت موزه و ماه‌های قبل از آن به منظور جلب کمک‌های مورد نیاز با مدیریت وقت میراث فرهنگی استان پیگیری‌های بسیاری انجام شد که در طول سال‌های گذشته کمک‌های مالی سازمان میراث فرهنگی در مجموع حدود یک میلیون تومان است که حتی برای پرداخت دستمزد مسئول موزه نیز کفایت نمی‌کند.

ملکی اضافه کرد: هیئت امنای موزه هر ساله از همه ارگان‌ها درخواست کمک کرده تا از تعطیلی دائمی موزه جلوگیری کند، زیرا که در چندین نوبت موزه دو تا شش ماه تعطیل شده است.

او ادامه داد: با توجه به اینکه موزه دارای بیش از دو هزار شی تاریخی است و ساختمان فعلی نیز دارای امنیت و جای کافی نیست، تلاش‌هایی برای تأمین محل مناسب برای موزه شده است، اما متأسفانه مشکل کماکان در جای خود باقی است.

ملکی گفت: اینکه مردمی همت کنند و اشیای قدیمی را در محلی جمع آوری کنند جای تقدیر و تشکر دارد، اما حداقل تأمین امنیت موزه و حفظ و نگهداری از آن وظیفه سازمان میراث فرهنگی نیست؟

وجود شش عصارخانه در فرخشهر

در ادامه سری به سایر بنا‌های تاریخی شهر فرخشهر زدیم. از ماشین که پیاده می‌شویم برق خورشید جلوی دیدمان را گرفته از درب کوچک چوبی وارد می‌شویم در ابتدا تاریک است، اما خنک، گویی وارد بهشت شده ایم.

تنها یک پنجره کوچک عصارخانه را روشن‌تر کرده، قدم که جلوتر می‌گذاریم چشمانمان بهتر می‌بیند.

جلوه‌ای از صنعت در روزگار گذشته در همان ابتدا بویی نا آشنا حس کردیم، آزار دهنده نیست، اما نا آشناست. می‌گویند بوی روغن بذر کتان است یا همان روغن چراغ.

عصارخانه تاریخی رضوی که ثبت ملی نیز شده یکی از شش عصارخانه قدیمی شهر فرخشهر است.

چهار عصارخانه تخریب و تنها دو عصارخانه باقی مانده که بنا بر اظهارات رئیس شورای شهر فرخشهر عصارخانه صالحی ثبت ملی شده و در تملک مالک است، اما ابزارآلات این عصارخانه به قدمت عصارخانه رضوی نیست.

در ابتدای عصارخانه چند اجاق برای حرارت بذر‌ها است که با گل و کاه مرمت شده اند، شیب عصارخانه به سمت پایین است، اما پله ندارد، می‌گویند برای رفتن گاو‌های نر به سمت پایین است.

در مرکز، سنگ بزرگ آسیاب در داخل حوضی با ارتفاع کمی قرار داده شده که چوبی در وسط آن قرار دارد که گاو‌ها را با استفاده از یک چوب دیگر به این سنگ آسیاب متصل کرده و بذر‌ها را له می‌کرده‌اند و در مرحله پایانی در محل تاریکی با استفاده از ابزاری که از جمله آن‌ها چوب‌های بزرگ درخت چنار است کار روغن کشی انجام می‌شده است.

جلوتر از محل سنگ آسیاب از دو پله که بالا می‌روی محل نگهداری گاو‌ها و از آنجا چند پله بالا می‌روی که به آن «مرد خانه» می‌گویند، محل استراحت کارگران است و جای خواب دو یا سه نفر بیشتر نیست.

سید عبدالرحیم موسوی رئیس شورای شهر فرخشهر در توضیح این بنا اظهار داشت: عصارخانه تاریخی رضوی حدود ۱۰ سال پیش در فهرست آثار تاریخی ثبت و از مالک شخصی از سوی میراث فرهنگی خریداری شد، اما کار خاصی بر روی آن انجام نشده بود.

او افزود: بنا تحویل گرفته شد و با نظارت مهندس همت زاده از اساتید دانشگاه یزد مرمت شد.

موسوی اضافه کرد: کار مرمت شامل نورپردازی، کاه گل و کف‌سازی در مدت چهار ماه است که ان‌شاالله عید فطر با عنوان موزه صنعت افتتاح می‌شود.

او ادامه داد: این موزه یکی از چهار موزه فرخشهر است که سه موزه دیگر با عنوان محیط زیست، مردم شناسی و گنجینه معلمان قهفرخ فعالیت می‌کنند.

موسوی گفت: ابزارآلات موجود در این عصارخانه نه تنها در استان بلکه در اصفهان نیز منحصر به فرد هستند. بنای عصارخانه با ۲۰۰ سال قدمت جزء بنا‌های فاخر استان است.

او در توضیح نحوه فعالیت این عصارخانه افزود: در کارخانه روغن کشی در ابتدا بذر کتان را بر روی اجاق‌هایی که بدو ورود کارخانه است حرارت می‌دهند سپس زیر سنگ آسیاب له می‌کنند و در مرحله پایانی با استفاده از چوب چنار کار روغن‌کشی انجام می‌شود.

موسوی اضافه کرد:، چون مصرف اصلی روغن برای روشنایی بوده به روغن چراغ معروف است، البته روغن بذر کتان برای نقاشی و پزشکی در قدیم استفاده می‌شده که امروزه نیز جزو مواد اولیه کارخانه‌های رنگ سازی است.

در همین زمان سید حسن هاتفی از کسانی که در گذشته در عصارخانه کار می‌کرده وارد شد، عصا به دست و لبخند بر لب، می‌گوید ۹۵ سالش است و پدرش از مالکان عصارخانه بوده و خودش هم اینجا کار می‌کرده.

آقا سید حسن گفت: سه تا عمله بودیم و یک استاد، نوجوان بودم که در اینجا کار می‌کردم و گاو‌ها را راه می‌انداختم، هم شب کار داشتیم و هم روزکار که من شب‌کار بودم.

او افزود: از آتش درون اجاق‌ها برای کرسی به خانه می‌بردیم البته اگر کسی را هم معرفی می‌کردند و می‌گفتند دستش خالی است یک سطل هم به آن‌ها می‌دادیم، شده بود که گاو‌ها مریض باشند و خود کارگران سنگ آسیاب را حرکت دهند.

پس از آن به سمت حمام قدیمی شهر رفتیم که متأسفانه بر اثر کم توجهی مسئولان به حال خود رها شده بود و محل تجمع زباله شده بود.

سری هم به قلعه اسفندیار خان تنها قلعه بازمانده در شهر زدیم که در کمال تعجب درب آن برداشته و به جای آن دیوار کار شده بود. علت را که پرسیدیم، گفتند «درب آن سوخته و حدود ۵ سال پیش برای مرمت به میراث فرهنگی استان تحویل داده شده که هنوز با پیگیری‌هایی که انجام داده‌ایم درب آن تعمیر نشده و قلعه به این روز افتاده». قلعه پایین‌تر از سطح خیابان قرار گرفته بود و یکی از ستون‌های سنگی آن نیز به روی زمین رها شده بود و مملوء از خاک و زباله بود.

در استان ما بنا‌های تاریخی کم نیستند، اما حافظان گویی در خواب عمیق هستند.

منبع: تسنیم

انتهای پیام/ف