سخن روز؛
سنّتی فراتر از تقویم
درختکاری در فرهنگ ایرانیان پشتوانه فرهنگی قوی دارد و تاریخ نشان می‌دهد ایرانیان از زمان‌های باستان برای درختکاری اهمیت زیادی قائل بودند.
به گزارش گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از شهرکرد، درختکاری از علایق ملی و سنت تاریخی ایرانیان به شمار می‌رود که با این کار نمادین در آستانه بهار، زندگی را به زمین باز می‌گردانند، زیرا درخت نماد آبادانی، شاخص سرسبزی و پاکی طبیعت است که این مشارکت همگانی و فعالیت اثربخش، محیطی زیبا را برای زندگی سالم شهروندان فراهم می‌کند.
درخت و درختکاری در تاریخ ایران جایگاه منحصربه‌فردی داشته است. چه در دوره‌هایی که باغات فراوانی بنا شد و چه در دوره اسلامی که رد درخت سرو بر کاشی‌ها و قالی‌ها جای گرفت.
۱۵ اسفندماه در تقویم به‌عنوان روز درختکاری ثبت‌شده است. روزی که در آن به‌طور نمادین در رسانه‌ها و توسط مسئولان درختانی کاشته می‌شود و بعد از برپایی این مراسم، دیگر کمتر خبری از نگهداری آنان به گوش می‌رسد تا سال بعد که درختی کاشته شود و این سنت حداقل در مقام حرف باقی بماند.
سنت درختکاری و کاشت درخت در فرهنگ ایرانیان از پشتوانه فرهنگی قوی برخوردار است و تاریخ و شواهد نشان می‌دهد ایرانیان از زمان‌های باستان برای درختکاری اهمیت زیادی قائل بودند و بعد از اسلام نیز این سنت حسنه در فرهنگ ایران توصیه و به جد دنبال شده است.
استان چهارمحال و بختیاری نیز با استناد به منابع از استان‌هایی بوده است که مردم آن از دیرباز به درخت و درختکاری اهمیت می‌دادند.
بیشتر بخوانید
ایرانیانی که درخت را محترم شمردند؛ رد سروناز از کاشی تا قالی
مجتبی دورودی پژوهشگر فرهنگ و زبان‌های باستانی ایران گفت: ایرانیان در مورد درخت و ارتباط با درخت، گستره فرهنگی پر پیشینه‌ای دارند به‌طوری‌که در سرزمین ایران ارتباط با مفهوم درخت و کشت و کار، هم در فرهنگ اساطیری و هم در دوره‌های مختلف تاریخی مشاهده می‌شود.
او در مورد باور‌های ایرانیان در مورد درختکاری گفت: در باور مردم ایران، برخی درختان بسیار مهم هستند مثل درخت «کنار» یا درخت سدر و درخت گز که برای مردم ایران اهمیت زیادی داشتند.
دورودی گفت: در سال ۲۰۱۱ تعداد دوازده باغ در یونسکو به ثبت رسیده که به آن‌ها باغ ایرانی می‌گویند و ساختار منحصربه‌فردی دارند که مختص ایران است و به‌عنوان باغ‌های ایرانی ثبت‌شده‌اند.
این پژوهشگر فرهنگ و زبان‌های باستانی افزود: باغ‌های ایرانی سه طراحی خاص دارد، جوی آبی از آن می‌گذرد، دیوار و عمارتی بلند دارند و استخر وسط باغ که این طراحی برای پژوهشگران خارجی منحصربه‌فرد است.
دورودی تصریح کرد: ما در واژه‌های ایران باستان واژه پردیس به معنی باغ را داریم که به بهشت اطلاق می‌شود.
پژوهشگر فرهنگ و زبان‌های باستانی ایران در مورد گسترش فرهنگ درختکاری در دوره اسلامی گفت: توجه به درختکاری در دوره اسلامی و در باغ‌های صفوی در اصفهان خود را نشان می‌دهد.
دورودی افزود: بعد از اسلام در شاخص‌های هنر، چهره ملاک خود را از دست می‌دهد و نقوش اسلیمی جایگزین آن می‌شود و به‌وفور از نقوش درختان استفاده می‌شود به‌طوری‌که در کاشی‌کاری‌ها انواع نقوش درخت و حجم نقوش گیاهی و درختی مشاهده می‌شود.
وی گفت: در دوره اسلامی سرو نقش محکم خود را حفظ می‌کند و در دوران اسلامی در قالی‌ها نیز نمود پیدا می‌کند و این نشان از اهمیت ایرانیان به درخت است.
جنگل زدایی از جمله موارد تخریب محیط زیست به شمار می‌رود که به دلیل فعالیت‌های انسانی روندی صعودی در پیش گرفته است و تهدیدی جدی برای زیستگاه میلیون‌ها گونه زنده محسوب می‌شود. ناسا پیش بینی کرده است که اگر جنگل زدایی با همین روند فعلی ادامه پیدا کند، کمتر از ۱۰۰ سال آینده تمامی جنگل‌های کره زمین از میان خواهد رفت.
این مقوله هشداری جدی برای بشر است، زیرا در صورت ادامه فعالیت‌های مخرب انسانی از جنگل‌ها که نقشی اساسی در جذب گاز دی‌اکسید کربن و تولید اکسیژن بر عهده دارند، میراثی برای آیندگان باقی نخواهد ماند و اینگونه زمین آبستن رویداد‌های ناخوشایندی خواهد شد.
برای رویارویی با این بحران کارشناسان راهکار‌های مختلفی را ارایه داده اند که یکی از آن‌ها کاشت نهال است . از این رو در راستای تحقق این امر کشور‌ها روزی را برای درختکاری اختصاص داده اند که در ایران نیز از ۱۵ تا ۲۲ اسفند به عنوان «هفته منابع طبیعی» نامگذاری شده که نخستین روز این هفته «روز درختکاری» نام گرفته است.
«مجید مخدوم فرخنده» عضو هیات علمی گروه جنگلداری دانشگاه تهران معتقد است روز درختکاری می‌تواند به عنوان یک نماد نقش مهمی در فرهنگ سازی برای کاشت و نگهداری از درختان داشته باشد.
طرح نهضت سبز طرحی ملی است که با مشارکت مردم در جهت کاهش آلودگی‌های زیست محیطی انجام می‌شود.
غرس ۱۴۰ هزار اصله نهال در چهارمحال و بختیاری
مدیرکل منابع‌طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری با اشاره به اینکه هرساله هفته منابع‌طبیعی و درختکاری از ۱۵ تا ۲۱ اسفندماه گرامی‌داشته می‌شود گفت: هفته منابع‌طبیعی امسال به‌نام "همه باهم، جهاد برای حفاظت از منابع‌طبیعی" نامگذاری شده است، برنامه‌های این هفته با رویکرد ترویج سنت درختکاری و حفاظت از عرصه‌های منابع‌طبیعی اجرا و عملیاتی می‌شود.
صالحی افزود: در هفته منابع‌طبیعی حدود ۱۴۰ هزار اصله نهال در سراسر استان با همکاری دستگاه‌های عضو نهضت سبز غرس می‌شود.
او با اشاره به افتتاح و بهره‌برداری از ۲۹ پروژه در هفته درختکاری در چهارمحال و بختیاری، یادآور شد: این پروژه‌ها در حوزه‌های جنگل، مرتع و آبخیزداری هستند و برای اجرای آن‌ها حدود ۳ میلیارد و ۵۹۳ میلیون تومان اعتبار هزینه شده است، این پروژه‌ها معشیت ۱۳ هزار و ۸۷۱ خانوار را بهبود می‌بخشد.
مدیرکل منابع‌طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری افزود: در سال‌جاری حدود ۴۰ میلیارد تومان اعتبار از محل اعتبارات ملی، استانی و صندوق توسعه ملی به برای اجرای۷۷ پروژه در زیربخش‌های جنگل، مرتع و آبخیزداری تخصیص پیدا کرد.
آذرماه امسال هم عملیات درختکاری و تقویت پوشش گیاهی در ۱۱ هزار و ۵۰۰ هکتار از عرصه‌های منابع طبیعی استان چهارمحال و بختیاری آغاز شد.
سید اسماعیل صالحی گفت:در راستای تقویت پوشش گیاهی، طرح توسعه و احیاء جنگل در یکهزار و ۲۵۰ هکتار، توسعه زراعت چوب با مشارکت مردم در ۵۵۰ هکتار، جنگل‌کاری اقتصادی با مشارکت مردم در ۲ هزار و ۲۰۰ هکتار، احیا و اصلاح مراتع در پنج هزار هکتار و کشت و توسعه گیاهان دارویی در ۲ هزار و ۵۰۰ هکتار از عرصه‌های منابع طبیعی استان اجرایی می‌شود.
درختانی که سبز نشده خشک می‌شوند
همه با حضور در طبیعت و مکان‌های سرسبز به یک حس درونی سرشار از آرامش دست پیدا می‌کنند، متاسفانه امروزه زندگی ماشینی، آپارتمان‌نشینی، دغدغه‌های کاری و ... موجب شده افراد فرصت کافی برای حضور در طبیعت، جنگل و مراتع سرسبز را نداشته باشند، به همین دلیل برای ارضای حس درونی طبیعت‌دوستی، تمایل دارند در هنگام تردد در سطح شهر و بین شهر‌ها شاهد درختان سر به فلک‌کشیده و سرسبزی باشند.
هرساله شاهد غرس درخت در مناسبت‌های مختلف از جمله روز درختکاری در سطح شهر‌ها و مناطق جنگلی چهارمحال و بختیاری هستیم و آماری که از غرس درخت از زبان مسئولان ارائه می‌شود، معمولا چشمگیر است.
اما بعد از گذشت چند سال هیچ نمود عینی آنچنانی از غرس این درختان در افزایش سرانه فضای سبز مشاهده نمی‌شود به طور مثال در سال‌های اخیر اطراف تپه نورالشهدای شهرکرد تعدادی درخت غرس شد، اما به مرور زمان این درخت‌ها یا خشک شدند یا رشد آن‌ها به گونه‌ای نبود که شاهد سرسبزی باشیم.
نهال غرس شده تا ۲ سال اول نیازمند نگهداشت است
یک کارشناس منابع‌طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری با بیان اینکه سرانه فضای سبز یکی از شاخص‌های توسعه در هر کشوری است افزود: ۳۱۰ هکتار از مساحت چهارمحال و بختیاری را جنگل‌ها تشکیل داده‌اند و سرانه فضای سبز در استان دو برابر میانگین کشوری یعنی حدود ۰.۴ هکتار است، اگر سرانه فضای سبز در کشور‌ها کمتر از ۲۵ درصد مساحت کشور باشد، این کشور‌ها توسعه‌نیافته تلقی و به عنوان کشور‌های بحرانی در زمینه زیست‌محیطی معرفی می‌شوند.
محمدی‌مقدم با بیان اینکه باتوجه به کمبود منابع آبی و افزایش دما باید گونه‌های درختی کشت شده مقاوم به کم‌آبی و گرما باشند، خاطرنشان کرد: می‌توان هنگام کشت نهال یک تشتک برای ذخیره آب در اطراف آن در نظر گرفت تا در مواقع بارش آب ذخیره شود و مواقعی که هوا در حال گرم شدن است درخت رطوبت خود را حفظ کند.
او تاکید کرد: زمانی که هر نوع نهالی غرس می‌شود تا ۲ سال اول نیازمند مراقبت، نگهداری و آبیاری است.
در گذر و بررسی منابع مکتوب می‌توان به نقش بسیار بااهمیت درختکاری از اسطوره تا دوره اسلامی پی برد، اما به‌مرورزمان و در عصر حاضر و ساخت‌وساز و مدرنیته شدن زندگی بشر این سنت کمرنگ و حتی نادیده گرفته‌شده به‌طوری‌که شاهد هستیم نه‌تن‌ها درختکاری در دنیای مدرن امروز انجام نمی‌شود بلکه گروهی سودجو، کمر به ساقط کردن درختان موجود نیز گرفته‌اند که با عملی شدن آن زندگی و سلامت مردم جامعه نیز دچار تهدید شده است.
باوجود پیشینه‌های عمیق ایرانیان و به‌خصوص مردم استان چهارمحال و بختیاری برای نگهداری و گسترش درختکاری انتظار مردم از مسئولان این است که این سنت را در این استان با توجه به علاقه مردم به درختکاری موردتوجه قرار دهند.
انتهای پیام/ش
