دیپلماسی آب، راهکاری مناسب برای مدیریت بحران آب در خراسان رضوی

به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از مشهد، شهرام عیدی زاده، سرپرست دفتر مطالعات و پژوهش‌های اتاق بازرگانی مشهد در تشریح پیمایش وضعیت آبی خراسان رضوی گفت: این استان با متوسط کسری مخازن ۱۰۲۸ میلیون مترمکعب در بلندمدت بیشترین کسری مخازن را در بین استان‌های کشور دارد.

او افزود: الگوی مصرف آب استان نشان می‌دهد ۸۴.۴ درصد آب در بخش کشاورزی ۱۰.۳ درصد در بخش شرب و بهداشت، ۱.۴ درصد در بخش صنعت و ۳.۸ در بخش خدمات مصرف می‌شود. از نوع آبی که در این بخش‌ها استفاده می‌شود، ۶۳ درصد مربوط به چاه ها، ۱۹ درصد از منابع آب قنات و ۱۸ درصد از چشمه است.

سرپرست دفتر مطالعات و پژوهش‌های اتاق بازرگانی مشهد از آب و هوای خشک با حجم آب تجدیدپذیر کم و ناهم‌خوانی توسعه استان با ظرفیت‌های زیست محیطی و آبی، بیشتر بودن حجم آب برداشتی نسبت به منابع آب تجدیدپذیر و روند فزاینده کاهش سطح آب‌های زیرزمینی به عنوان برخی چالش‌های مدیریت آب استان نام برد و ادامه داد: بدمصرفی و اسراف در منابع، روند فزاینده مهاجرت از روستا‌ها و شهر‌های کوچک به مشهد، فقدان توجیه اقتصادی برای مدیریت رفتار مصرف کنندگان، ضعف انگیزه سرمایه گذاران در این حوزه از دیگر مشکلاتی به شمار می‎آیند که وضعیت منابع ما را به بحران دچار نموده‌اند.

عیدی زاده درباره راهکار‌های موجود برای جلوگیری از نامطلوب‌تر شدن وضعیت کنونی بیان کرد: نخست اینکه، نظر به مصرف ۸۵ درصدی منابع آب استان در بخش کشاورزی، باید به سمت تعادل بخشی مصرف در این حوزه برویم. اقدامات سند سازگاری با کم آبی استان در سال ۹۸-۹۹ نشان می‌دهد که در سال آبی گذشته، ۳۶۹ میلیون مترمکعب صرفه جویی در منابع آب زیرزمینی صورت گرفته است، اما این سند سازگاری باید بهره وری آب کشاورزی را ارتقا دهد، زیرا تا زمانی که این ارتقا صورت نگیرد، مصرف آب همچنان بالاست.

او تصریح کرد: توسعه سامانه‌های نوین آبیاری، اصلاح و بهبود روش‌های آبیاری سطحی و سنتی، به‌زراعی و به‌باغی، تجارت و بازار، توسعه کشاورزی حفاظتی، کاهش ضایعات محصولات کشاورزی (افزایش فرآوری محصولات)، بهبود و توسعه مکانیزاسیون، اصلاح الگوی کشت برای دستیابی به حداکثر بهره وری آب، مصرف بهینه نهاده‌ها در حوزه دام و طیور و توسعه آبزی پروری از جمله برنامه‌هایی است که باید به آن‌ها توجه نمود.

مسئول دفتر کشاورزی اتاق بازرگانی مشهد، در حوزه کاهش ضایعات محصولات کشاورزی نیز با توجه به ضایعات ۳۰ درصدی محصولات این بخش، لازم است تا اقدامی جدی برای بهبود این وضعیت صورت گیرد.

لزوم تعادل بخشی به آب‌های زیرزمینی

عیدی زاده از تعادل بخشی آب‌های زیرزمینی به عنوان یکی دیگر از راهکار‌ها نام برد و اظهار کرد: این موضوع مستلزم توجه به برنامه‌های هر دشت است. به طور مثال، برای دشت نیشابور اولویت‌ها را مشخص نمودیم و می‌توان با حضور کشاورزان و تشکل‌ها و دستگاه‌های ذی ربط اولویت‌ها را تعیین کرد.

او افزود: موضوع آب مجازی یکی دیگر از راهکارهاست. باید فرهنگ کشت را تغییر دهیم. میزان آبی که برای کشت و برداشت هندوانه مصرف می‌شود با صادرات و سود این محصول تعادلی ندارد. موضوع دیپلماسی آب و سرمایه گذاری مشترک با کشور‌های همسایه نیز در زمره راهکار‌هایی است که به ویژه در ارتباط با افغانستان می‌توان به آن توجه کرد.

سرپرست دفتر مطالعات و پژوهش‌های اتاق بازرگانی خراسان رضوی به تهیه برنامه‌های توسعه کشاورزی شامل الگوی کشت، با در نظر گرفتن صنایع تبدیلی و تکمیلی (زنجیره تولید) با محوریت هر دشت و طرح خرید آب از مالکین و یا طرح نکاشت و یا تشویق در قبال کاهش برداشت به عنوان برخی دیگر از راهکار‌ها اشاره کرد.

عیدی زاده بیان کرد: توسعه صنایع می‌بایست بر اساس شرایط اقلیمی استان گسترش داده شود. به عبارتی استقرار صنایع می‌بایست با توجه به میزان آب موجود در آن منطقه صورت بگیرد. به طوری که برای تامین آب آن، نیاز به استفاده از حق‌آبه‌های سایر صنایع در آن مناطق و یا حقابه‌های کشاورزی وجود نداشته باشد.

او تصریح کرد: همچنین، به تهیه و تصویب قوانینی برای تشدید مجازات متخلفین آبی و رسیدگی خارج از نوبت در دادگستری به دعاوی علیه برداشت کنندگان غیر مجاز، اصلاح تعرفه‌های آبی برای رسیدن به بهای واقعی در یک دوره ۵ ساله، خرید و فروش شارژ آب‌های کشاورزی برای تمامی مصارف در همان محدوده مطالعاتی و سرمایه گذاری به منظور بازچرخانی آب و استفاده از آب‌های نامتعارف در صنعت، خدمات و کشاورزی و شیرین کردن آب‌های شور نیز دیگر راهکار‌هایی هستند که باید به آن‌ها توجه شود.


انتهای پیام//ف. ح