مقابله با آشفته بازار فضای مجازی نیازمند نهضت سواد رسانه‌ای است

 دبیر شورای عالی فضای مجازی بخشی از مراسم اختتامیه نخستین جشنواره بین‌المللی «حل مسائل کلیدی فضای مجازی»مرکز ملی فضای مجازی را نقطه کانونی سیاست‌گذاری فضای مجازی برشمرد و گفت: سیاست‌گذاری در حوزه فضای مجازی بسیار پیچیده است و از مباحث کلاسیک فراتر رفته است بدین‌صورت که در این حوزه، تصمیم‌گیری‌ها صرفا در قدرت دولت‌ها نیست بلکه به دلیل پیچیدگی‌ها، بخش‌های اجتماعی و اقتصادی امکان مداخله پیداکرده‌اند.

مراسم اختتامیه نخستین جشنواره بین‌المللی «حل مسائل کلیدی فضای مجازی» با سخنرانی دبیر شورای فضای مجازی کشور در قم برگزار و طی آن از اهمیت نهضت سواد رسانه‌ای برای مقابله با آشفته بازار فضای مجازی تاکید شد.

ابوالحسن فیروزآبادی گفت: چگونگی بروز و ظهور دستگاه دین و روحانیت در فضای مجازی را ازجمله چالش‌های دیگر این حوزه است. فضای مجازی به دلیل از بین بردن ابعاد زمانی و مکانی، زیست‌بوم انسان را بزرگ کرده است که منجر به تولد دانش‌های جدید می‌شود. ما بایست در این زیست‌بوم، شاهد نوآوری‌های باشیم و بتوانیم قلمرو دینی و فرهنگی خود را تعیین کنیم. ما در فضای فیزیکی شاهد حضور دستگاه دین در تمام شئونات زندگی هستیم و باید قلمرو این حضور در فضای مجازی هم تعریف گردد.

او گفت: مرکز ملی فضای مجازی از طلاب و فضلای حوزه‌های علمیه توقع دارد تا در حوزه سیاست‌گذاری با استفاده از منابع وحی و نیز با رویکرد فقهی به سؤالات موجود پاسخ دهد. ما بایست توجه کنیم که در حوزه فضای مجازی، غرب توانسته بین حوزه‌های مختلف دانشی همچون حوزه علوم انسانی، ریاضی، فیزیک، پزشکی وغیره همگرایی ایجاد کند و ما از حوزه‌های علمیه انتظار داریم تا مشابه این رویکرد را در حوزه‌های دینی و انسانی پیاده‌سازی کرده و در ادامه، مباحث نظری دین را در حوزه حکمرانی فضای مجازی دخالت دهند.

فیروزآبادی در پایان گفت: بزرگ‌ترین مساله در حوزه فضای مجازی، تعیین تکلیف در حکمرانی این حوزه است و چنانچه ما به شبه اجماع نظری در این خصوص برسیم، می‌توانیم از فرصت‌های فضای مجازی استفاده کنیم؛ پرواضح است که حوزه و دانشگاه نقشی تعیین‌کننده را در این خصوص خواهند داشت.

در ادامه این جشنواره حجت الاسلام رضا حاج حسینی مدیر دفتر مطالعات اسلامی و ارتباطات حوزوی پژوهشگاه فضای مجازی گفت: این جشنواره از نظر پیگیری حل مساله و رفع دغدغه‌های نظام در حوزه فضای مجازی، قراردادن ۱۵ سال اصلی در معرض پژوهشگران و عدم محدویت در قالب‌های ارائه آثار بدیع بود.

حجت‌الاسلام حمید ملکی، قائم‌مقام مدیر حوزه‌های علمیه قم نیز در ادامه گفت: طبق دستورات دینی، خرید، فروش، نگهداری و مطالعه کتب ضاله حرام است و از طرفی، قرآن کریم به‌صراحت دستور داده است که هنگام فراگیری فساد در جامعه، افراد بایست اهل‌وعیال و جامعه را از خطر الحاد حفظ کنند؛ حال با توجه به این مسائل ما مشاهده می‌کنیم که شبهات فراوانی این روز‌ها در فضای مجازی مطرح‌شده و ذهن جوانان ما را هدف قرار می‌دهد و آنان را از دین دور می‌سازد.

 قائم‌مقام مدیر حوزه‌های علمیه قم  گفت: برای مقابله با چنین آشفته‌بازاری در فضای مجازی، ابتدا بایست به‌صورت جهادی، نهضت سواد رسانه‌ای در کشور راه‌اندازی شود تا آحاد مردم هنگام مطالعه مسائل مختلف در فضای مجازی، آن‌ها را به‌صورت متفکرانه مورد تحلیل قرار دهند. ما در حوزه فضای مجازی از فقدان یک فرماندهی واحد برای تقسیم‌کار و شبکه‌سازی رنج می‌بریم.

دبیر علمی جشنواره نیز در این مراسم با بیان اینکه اکنون فضای مجازی با تمام شئونات زندگی بشر پیوند خورده است، گفت: ما در حوزه فضای مجازی با ضعف حکمرانی مواجه هستیم، حکمرانی شامل سه رکن اساسی سیاست‌گذاری، تنظیم‌گری و خدمات عمومی است که اگر این مجموعه راه‌اندازی شود می‌توانیم مدعی باشیم در حوزه فضای مجازی حکمرانی داریم وگرنه نوشتن اسناد را حکمرانی نمی‌گویند. به‌عنوان نمونه مهم‌ترین آسیب طرح صیانت از فضای مجازی، عدم وجود گفتمان سازی به‌عنوان یکی از ارکان تنظیم‌گری بود.

حجت‌الاسلام عبدالحسین خسروپناه گفت: فقه فضای مجازی با فقه نماز و روزه تفاوت دارد چراکه در فقه نماز و روزه اگر یک فقیه در حوزه احادیث و روایات تخصص داشته باشد می‌تواند احکام را روشن سازد، اما فقه فضای مجازی پیوند وسیعی با فلسفه دارد و چنانچه محقق فلسفه نداند نمی‌تواند حکم فقهی صادر کند.

حجت‌الاسلام خسرو پناه با بیان اینکه تزاحم از موضوعات مهم فقه فضای مجازی است، گفت: به‌عنوان نمونه در فضای مجازی ما شاهد تزاحم اقتصاد و فرهنگ هستیم؛ برخی می‌گویند به دلیل آثار فرهنگی، اپلیکیشن‌های خارجی را تعطیل کنیم درصورتی‌که با تعطیلی این اپلیکیشن‌ها، اقتصاد خانوار آسیب جدی خواهد دید.