تعدد شکستگی لوله در اصفهان ناشی از آثار مخرب فرونشست است

رضا اسلامی گفت: کارشناسان آب و فاضلاب علت فروریزش‌های متناوب را که فروردین امسال در اصفهان روی داد، پوسیدگی لوله‌های بتنی به دنبال ایجاد اسید سولفوریک (ترکیب آب و گاز h۲s) که خاصیت خورندگی بسیار زیاد دارد عنوان کردند.

او گفت: با وجود بیان این دلایل، هنوز نتوانستیم جواب بسیاری از ابهامات خود را پیدا کنیم، به عنوان مثال در فروریزش خیابان آپادانا، گودال ایجاد شده ابعادی در حدود هفت متر در ۲ متر در چهار و نیم متر داشت که اگر آن‌ها را درهم ضرب کنیم و در وزن مخصوص خاک که ۲ است ضرب کنیم عددی در حدود ۱۲۶ برای حجم خاک این قسمت به دست می‌آید و سوال این است که این مقدار خاک کجا رفته است؟

به گفته او پاسخ کارشناسان این است که این ریزش‌ها به یکباره اتفاق نیفتاده و در ماه‌ها و یا سال‌ها رخ داده و به مرور خاک از طریق جریان فاضلاب منتقل شده است.

اسلامی می گوید: این حجم خاک یا باید راه عبور را مسدود می‌کرد یا اینکه در جایی از شبکه فاضلاب خودش را نشان می‌داد؛ در کمتر از یک هفته در خیابان حکیم نظامی هم این اتفاق افتاد و آنجا هم حجم عظیم خاک وارد شبکه فاضلاب شد و اکنون نمی‌دانیم این پدیده پوسیدگی لوله‌های پنجاه ساله بتنی فاضلاب در چند منطقه این خط دچارشکستگی است و خاک آن‌ها داخل این مجرا می‌شود.

اسلامی می‌گوید: اکنون زیر زمین ما به جای شبکه انتقال فاضلاب یک معدن زیرزمینی داریم که خاک برداشت می‌کنیم.

فرونشست دشت اصفهان- برخوار که شهر زیبای اصفهان بر روی آن قراردارد ثابت شده است و اکنون با استفاده از داده ها، نرخ بیشینه ۱۸۵ میلیمتر فرونشست زمین محاسبه شده است که سازمان زمین شناسی، سازمان نقشه برداری، مرکز تحقیقات مسکن شهر سازی و شهرداری اصفهان این موضوع را تایید می‌کنند.

او گفت: بار‌ها بر این موضوع تاکید کردیم در دشتی که در معرض فرونشست زمین با شتاب سریع است همه سازه‌های روی آن و در زیر آن با شدت کم یا زیاد از این پدیده تاثیر می‌پذیرد.

به گفته  مدیر کل سازمان زمین شناسی و اکتشافات مواد معدنی اصفهان در گذشته در این مناطق، لوله‌های بتنی فاضلاب را با یک ضریب شیبی احداث کرده اند که حالا بر اثر فرونشست زمین این شیب دیگر از بین رفته و گاهی اوقات حتی ممکن است که جهت شیب هم عوض بشود، بنابراین چگونه بیان می‌شود که جریان فاضلاب با آن شدت خاک‌ها را با خود برده است.

او معتقد است در هیچ کدام از ۲ مورد اخیر شکستگی لوله اثری از نشت گاز "h ۲ s" ندیدیم که اگر اینچنین بود هنگام کار بیل مکانیکی اشتعال صورت می‌گرفت یا بوی نامطبوعی منطقه را فرا می‌گرفت، اما این چنین نبوده و در این خصوص گزارشی هم ندیدیم.

اسلامی گفت: درمحدوده خیابان «نظر» و «حکیم نظامی اصفهان» که ضخامت آبرفت حدود ۴۰ متر و بیشتر از جنس رسوبات دانه درشت است، فرونشست بطور معمول بسیار کم صورت می‌گیرد و نرخ نشست کمتر از یک یا دو سانتی متر است، اما هر چه قدر به سمت شمال شهر برویم به دلیل ضخامت زیاد آبرفت، فرونشست در این مناطق زیاد است به طوریکه این مناطق در حدود ۱۲۰ میلیمترنشست دارند.

او گفت: این اختلاف نشست باعث ایجاد کشش می‌شود و گسیختگی‌ها از محلی که نرخ کمتر فرونشست دارد به سمت مرکز فرونشست گسترش می‌یابد، مانند ترک‌های طولی که در دشت مهیار در مرز بین کوه و دشت وجود دارد.

اسلامی می گوید: این شکاف‌ها و حفره‌ها در زیر این محدوده وجود دارد و هر بار خود را در یک منطقه به صورت یک فروریزش که در زمره فرونشست‌های موضعی قرارمی گیرد نشان می‌دهد؛ نظیر این اتفاقات در سال‌های گذشته نیز رخ داده است مانند فروریزشی که سال ۹۷ در تقاطع «شیخ صدوق» و «میر» اتفاق افتاد.

او می‌گوید: تعدد این اتفاقات در یک بازه زمانی بسیار کم می‌تواند منتج از تاثیرات مخرب فرونشست باشد.

اسلامی با این تعبیر که وقتی دستمان لای درگیر کند، نخستین و ساده‌ترین راهکار این است که آن را بیرون بکشیم، گفت: به جای اینکه زاینده رود به کانال آبرسانی تبدیل شود برقراری جریان دائمی رودخانه به عنوان اصلی‌ترین منبع تغذیه کننده آبخوان ضروری است.

او می گوید: از سوی دیگر برداشت‌های آب از آبخوان باید به حداقل برسد اگرچه این اقدام اکنون فقط می‌تواند سرعت دیوانه وار فرونشست را کم کند چرا که قسمتی ازآبخوان در گذشته از بین رفته و فضای بین ذرات خاک که توسط آب پُر شده بود توسط وزن طبقات بالایی تحکیم شده است و دیگر قابل برگشت و جبران نیست.

آبخوان دشت سه هزار و ۶۰۰ کیلومتری اصفهان _ برخوار که مساحتی در حدود هزار و ۶۰۸ کیلومتر دارد به صورت یک کاسه یا مخروط است که حجم بیشتر و آب با کیفیت این کاسه را در طول این سال‌ها مصرف کرده ایم و این ۳.۴ میلیارد متر مکعب آب موجود با کیفیت بسیار پایین ته کاسه است که آن هم حریصانه برداشت می‌کنیم.

مدیر کل سازمان زمین شناسی و اکتشافات مواد معدنی اصفهان گفت: درحال حاضر ما فقط می‌توانیم شرایط به وجود آمده را کنترل و از پیشروی آن جلوگیری کنیم، با این کار می‌توانیم اصفهان، این باغ شهر زیبا را از خطر بیابانی شدن و تخریب نجات بدهیم.

به گفته اوپردازش داده‌ها و رصد‌های زمینی حکایت از پیشروی فرونشست زمین به داخل شهراصفهان با شتاب سریع دارد که مدیریت این بحران نیازمند سرعت عمل در اجرای راهکار‌های اثربخش است.

بخش‌هایی از خیابان‌های آمادگاه، آپادانا و حکیم نظامی شهر اصفهان، در فروردین امسال به طور متناوب و با فاصله زمانی کم، به دنبال شکستگی لوله‌های شبکه آب آشامیدنی و یا فاضلاب شهری فرو ریخت.

اصفهان باسابقه زیاد و شدید موارد متعدد فرونشست، امروز استانی با وضعیت قرمز است که وضعیت آن از هشدار گذشته و به بحران تبدیل‌شده است.


منبع:ایرنا