تعزیه؛ رسمی ۵۰۰ ساله و روایتگر یک داستان تاریخی

فریبا کاهنی با بیان اینکه هنر تعزیه خوانی یا شبیه خوانی بخش جدا نشدنی مراسم عزاداری مردم برخی نقاط استان خراسان جنوبی از جمله قاینات به ویژه در ایام محرم است، این هنر سینه به سینه از گذشته تا به حال به ارث رسیده و همچنان مورد توجه مردم است.

وی با بیان اینکه در این مراسم هر شبیه خوان نقش یکی از شخصیت‌های عاشورا را اجرا می‌کند و با نظمی خاص اشعاری را می‌خواند، این مراسم توسط افرادی اجرا می‌شود که از صدای خوبی برخوردارند و توانایی ارائه نمایش را دارند، تصریح کرد: لباس‌های این تعزیه توسط بانوانی که در هنر خیاطی مهارت دارند و موروثی (از مادران به دختر‌ها مننتقل شده) دوخته و آماده می‌شود؛ تعداد افرادی که نقش اجنه دارند بین ۲۰ تا ۳۰ نفر است. سردسته آن‌ها با در دست داشتن علم «علمدار» پشت سر زعفرجن قرار دارد و همچنین یک نفر دیگر به عنوان خدمتکار زعفرجن پشت سر اوست که وسیله‌ای چوبی و چهار ضلعی شکل «چوب درخت گردو یا چنار» به عنوان سایه بان یا سایه انداز در دست دارد و بالای سر زعفرجن گرفته است.

کارشناس مردم شناسی اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان جنوبی افزود: این وسیله چوبی به «چرخچه» مشهور است (به این علت نامگذاری شده است که شبیه دستگاه نخ ریسی سنتی بوده) و در پشت سر این دو نفر جنیان دیگر قرار دارند که از نظر رتبه و منزلت با هم فرقی ندارند.

کاهنی با بیان اینکه تعزیه در لغت به معنای نمایش مذهبی، سوگواری، عزاداری و یاد بود عزیزان است، اظهار کرد: تعزیه در اصطلاح نوعی نمایش مذهبی است که در بعضی از روستا‌های خراسان‌جنوبی هنوز برگزار می‌شود و یکی از اصلی‌ترین مراسم عزاداری ماه محرم به شمار می‌رود.

وی با اشاره به اینکه به تعزیه «شبیه خوانی» نیز گفته می‌شود و نمایشی است که در آن یکی از وقایع کربلای حسینی را اجرا می‌کنند، گفت: قبل از شبیه‌خوانی عده‌ای مقدمات مجلس را مهیا می‌کنند و ابزار و لوازم شبیه را در جای خود قرار می‌دهند که این کار با علم و خیمه برپا کردن، شروع می‌شود.

کارشناس مردم شناسی اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان جنوبی با بیان اینکه وقتی مقدمات فراهم شد، شخصی به وسیله بوق «نوعی شیپور» و یا بلندگو و یا نواختن طبل افراد محل را به شبیه خوانی دعوت می‌کند، یادآور شد: مراسم تعزیه خوانی یکی از هنر‌های دیر پای مذهبی در ایران است که در خراسان جنوبی ۵۰۰ سال سابقه دارد که هر ساله برای به نمایش کشیدن صحنه‌های عاشورا اجرا می‌شود.

کاهنی با بیان اینکه در روستای درخش آسیابان خراسان جنوبی در روز هفتم تعزیه‌خوانی مسلم بن عقیل، در روز هشتم تعزیه حضرت علی‌اکبر (ع)، در روز نهم تعزیه حضرت ابوالفضل (ع) و در روز عاشورا تعزیه صحرای کربلا برگزار خواهد شد. در روستای مهمویی تعزیه‌های حضرت حر، امام حسین (ع)، حضرت علی‌اکبر (ع)، حضرت ابوالفضل (ع) و رحلت پیامبراکرم (ص) و در روستای خنگ نیز تعزیه حضرت ابوالفضل (ع) در روز تاسوعا و تعزیه صحرای کربلا در روز عاشورا، اجرا می‌شود، یادآور شد: آیین تعزیه که نشانگر ارادت خراسان‌جنوبی‌ها به شهدای کربلاست، به شماره ۲۷ در فهرست معنوی کشور (ناملموس) به ثبت رسیده است.

منبع : ایسنا