برملا شدن رازهای کیهان با ابرنواختر سرخ

یک تیم پژوهشی بین‌المللی، یک ستاره را اندازه‌گیری کرده‌اند که قدمت آن به ۲ میلیارد سال پس از مِه‌بانگ (Big Bang) یا بیش از ۱۱ میلیارد سال پیش بازمی‌گردد. مِه‌بانگ یا بیگ‌بنگ، معتبرترین مدل در میان مدل‌های کنونی کیهان‌شناسی است که وجود جهان مشاهده‌شدنی را از ابتدایی‌ترین دوران شناخته‌شده در سراسر دورهٔ فرگشت آن توضیح می‌دهد. تصاویر دقیق، سردشدن ستاره در حال انفجار را نشان می‌دهند و احتمالاً می‌توانند به دانشمندان کمک کنند تا درباره ستاره‌ها و کهکشان‌هایی که در کیهان اولیه وجود داشته‌اند، بیشتر بیاموزند.

این پژوهش که به سرپرستی پژوهشگران دانشگاه مینه‌سوتا، شهر‌های دوقلو، در آمریکا انجام شد، به‌تازگی در مجله طبیعت (Nature)، مجله علمی چند رشته‌ای معتبر جهان، منتشر شده است.

پاتریک کلی (Patrick Kelly)، سرپرست پژوهش و دانشیار دانشکده فیزیک و نجوم دانشگاه مینه‌سوتا، می‌گوید: این اولین نگاه دقیق به یک ابرنواختر در دوره‌ای بسیار زودتر از تکامل کیهان است و بسیار هیجان‌انگیز است؛ زیرا می‌توانیم اطلاعاتی مفصل درباره یک ستاره در زمانی به‌دست بیاوریم که سن کیهان کمتر از یک‌پنجم سن کنونی‌اش بود و شروع کنیم به درک اینکه آیا ستارگانی که چندین میلیارد سال پیش وجود داشتند با ستارگان نزدیک به زمین متفاوت هستند یا خیر.

ابرغول سرخ یادشده حدود ۵۰۰ برابر بزرگ‌تر از خورشید بود و در انتقال به سرخ سه قرار دارد که حدود ۶۰ برابر دورتر از هر ابرنواختر دیگری است که با این جزئیات مشاهده شده است. انتقال به سرخ پدیده‌ای است که در آن نور گسیل‌شده از یک جرم (امواج مرئی، فرابنفش، پرتو ایکس، پرتو گاما و …) به سمت طول موج قرمز در انتهای طیف می‌رود.

پژوهشگران با استفاده از داده‌های تلسکوپ فضایی هابل و داده‌های طیف‌سنجی تلسکوپ بزرگ دوچشمی (بزرگ‌ترین و قوی‌ترین تلسکوپ بزرگ نوری جهان)، توانستند تصاویر دقیق متعددی از اَبَرغول سرخ را به دلیل پدیده‌ای به نام عدسی گرانشی شناسایی کنند. چنین جرمی در یک کهکشان، نور را خم می‌کند؛ عدسی گرانشی نور ساطع‌شده از ستاره را بزرگ می‌کند.

کلی گفت: عدسی گرانشی به عنوان یک ذره‌بین طبیعی عمل و قدرت هابل را ۸ برابر می‌کند. در اینجا، ما سه تصویر می‌بینیم. می‌توان این تصاویر را به‌صورت هم‌زمان دید؛ اما آن‌ها ابرنواختر را به فاصله چند روز به صورتی نشان می‌دهند که انگار در سنین مختلف است. می‌بینیم که ابرنواختر به سرعت در حال خنک‌شدن است که به ما امکان می‌دهد اساساً آنچه را اتفاق افتاده بازسازی کنیم و نحوه سردشدن ابرنواختر را در چند روز اولش با یک مجموعه عکس مطالعه کنیم؛ این ما را قادر می‌سازد تا شاهد تکرار یک ابرنواختر باشیم.

پژوهشگران این اکتشاف را با یکی دیگر از اکتشافات ابرنواختر کِلی از سال ۲۰۱۴ ترکیب کردند تا تخمین بزنند زمانی که کیهان بسیار جوان‌تر از حال حاضر بود، چند ستاره در حال انفجار بودند. آن‌ها دریافتند که تعداد ابرنواختر‌ها احتمالاً بسیار بیشتر از چیزی است که قبلاً تصور می‌شد.

منبع: وبگاه سای‌تِک‌دِیلی