آمریکا به دنبال ایجاد نیروی نیابتی جدید در سوریه است

تشدید مشکلات اقتصادی ناشی از جنگ، تحریم‌های واشنگتن و اشغال میادین نفتی سوریه توسط آمریکا زمینه آغاز دور جدیدی از اعتراضات در جنوب سوریه را فراهم کرده است. نوزدهم آگوست ۲۰۲۳ نقطه آغاز اعتراضات اقتصادی در استان‌های السویدا و درعا بود. در جریان درگیری‌های داخلی سوریه، استان السویدا و اقلیت دروزی در کنار دمشق خواهان پایان یافتن درگیری‌ها، شکست گروه‌های تروریستی و حفظ یکپارچگی سرزمینی سوریه بودند؛ اما امروز به نظر می‌رسد تشدید مشکلات اقتصادی، مداخله بازیگران خارجی و فعالیت‌های مشکوک برخی گروه‌های داخلی سبب آغاز اعتراضات در این استان شده است.

به همین منظور و برای آشکار شدن زوایای پنهان این موضوع، باشگاه خبرنگاران جوان با *تیم اندرسون استاد دانشگاه و تحلیلگر مسائل سیاسی از استرالیا مصاحبه‌ای انجام داده که در ادامه می‌خوانید.

-به نظر شما هدف آمریکا از تحرکات اخیر در سوریه چیست؟
تیم اندرسون: واشنگتن آخرین تلاش‌های خود را برای نابودی سوریه انجام می‌دهد که البته در دهه اول آن شکست خورده است. رژیم بایدن برای از بین بردن انتقاد از جنگ‌های بی‌پایان، در چرخه انتخاباتی بعدی خود، امیدوار است با ترکیبی از تروریسم، محاصره اقتصادی و سیاست "تفرقه بیانداز و حکومت کن"، به پیشرفتی دست یابد. به خاطر داشته باشید که هیلاری کلینتون اعتراف کرد که نابودی دولت سوریه (دولت قانونی بشار اسد) با مسدود کردن فضای بین ایران و مقاومت در فلسطین و لبنان، هدیه بزرگی به اسرائیلی‌ها خواهد بود. پس از اینکه نیرو‌های تحت رهبری سردار قاسم سلیمانی گذرگاه ابوکمال را در اواخر سال ۲۰۱۷ آزاد کردند، آمریکا اقدامات زیادی را برای تقسیم عراق، ایران و سوریه انجام داده است. آن‌ها به دلیل ضعف شبه‌نظامیان خود روی نیرو‌های نیابتی جدید عربی در شرق سوریه کار می‌کنند و مایلند تمام مرز‌های سوریه را کنترل کنند. نیرو‌های اشغالگر از اعتراضات ناشی از کمبود مواد غذایی و سوخت در سوریه به خود می‌بالند، ولی متاسفانه باید گفت محاصره برخی از اثرات خود را برای اشغالگران دارد. اما سوریه و ارتش آن همچنان مقاومت می‌کنند.

- آیا ترس از دست دادن موقعیت استراتژیک واشنگتن در منطقه خاورمیانه می‌تواند دلیل اصلی این تحرکات باشد؟ 
تیم اندرسون: بله، هم ترامپ و هم بایدن می‌دانند که خروج از سوریه و عراق یک پیروزی بزرگ برای ایران به عنوان یک کشور مستقل پیشرو در منطقه خواهد بود. اسرائیلی‌ها وحشت خواهند کرد و وضعیت آمریکا حتی بیشتر از آنچه پس از خروج از افغانستان بدان دچار شد، بدتر خواهد شد. اما مطمئناً اکنون با یک جنگ دو سر باخت در اوکراین و ظهور بریکس پلاس، این خطر برای آمریکا حتی بیشتر هم شده است.

- آمریکا در واقع چه هدفی را در منطقه خاورمیانه دنبال می‌کند و چرا این منطقه برای آمریکا و متحدانش اهمیت ویژه‌ای دارد و نمی‌خواهند آن را رها کنند؟ 
تیم اندرسون: طرح «خاورمیانه جدید» آن‌ها همیشه حرکتی بود برای تسلط بر کل منطقه، از طریق برخی نمایندگان وفادار، به ویژه اسرائیلی ها، سعودی‌ها و قطر (جایی که آمریکا پایگاه هوایی بزرگی در آن‌ها دارد). این طرح مستلزم کنار گذاشتن قدرت‌های دیگر مانند چین، روسیه و در منطقه ایران و در طرح کلان، تقسیم شرق آسیا و اروپا بود. اگر در سراسر چین و اروپای غربی (یعنی اوراسیا) روابط خوبی وجود داشته باشد، نقش آمریکا در اروپا و آسیا پایان یافته است. آن زمان است که این کشور به قدرتی در قاره آمریکا تبدیل خواهد شد که تنها قادر به آزار آمریکای لاتینی‌ها است.

- با توجه به تحولات اساسی در نظام سیاسی و اقتصادی جهان و تضعیف جایگاه دلار، آیا آمریکا قادر است بار دیگر پایگاه‌های خود را در منطقه خاورمیانه گسترش دهد و نفوذ خود را افزایش دهد؟ 
تیم اندرسون: هیچ گسترش واقعی قدرت آمریکا در غرب آسیا وجود ندارد، مگر اینکه به اصطلاح توافقنامه ابراهیم را در نظر بگیریم، که واقعاً نقاب برخی از رژیم‌های عربی همکار را برداشته است. شکست در افغانستان با شکست در یمن، سوریه و عراق همراه است. اما آمریکا هنوز هم قادر است کسانی را که مقاومت کرده اند، نگه دارد و مجازات کند. واشنگتن اکنون نگرانی‌های دیگری از گسترش بیش از حد از طریق ایجاد جنگ‌های ناامیدکننده علیه رقبای اصلی خود مانند روسیه و چین دارد.

- در این میان نقش اسرائیل را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ 
تیم اندرسون: اسرائیلی‌ها همیشه مستعمره و پایگاه انگلیسی-آمریکایی‌ها بوده‌اند، حتی اگر صهیونیست‌ها پایگاه و اسطوره خاص خود را داشته باشند، هرچند آن هم به سرعت در حال فروپاشی است. مخالفت یهودیان لیبرال آمریکای شمالی (و صهیونیست‌های لیبرال در مستعمره) با رژیم نتانیاهو شکاف جدی ایجاد کرده و بین رژیم بایدن و نتانیاهو هم اختلافات اساسی ایجاد شده است. در این میان، بسیاری از صهیونیست‌های لیبرال عامل تغییر در فلسطین اشغالی خواهند شد. این هم تهدید است و هم فرصت. این فرصتی است که صهیونیست‌ها در حال تفرقه و ضعیف شدن هستند، از جمله با فرار از ارتش. و، اما یک تهدید است، زیرا زمانی که صهیونیست‌های لیبرال نقشی در پایان دادن به آپارتاید اسرائیل ایفا کنند، سعی خواهند کرد مصالحه‌هایی را به نفع ایده‌شان در مورد یک ملت یهودی در حال انجام، تضمین کنند. این احتمالاً بر نتایجی مانند کنترل زمین، پاسخگویی در قبال جنایات جنگی و اینکه چه کسی حق بازگشت دارد، تأثیر می‌گذارد. بنابراین، آن‌ها نماینده منافع جناحی هستند که نیاز به هوشیاری در زمانی که اسرائیل آپارتاید با فروپاشی روبرو می‌شود، دارد. در هیجان فروپاشی آپارتاید، مقاومت باید به جزئیات کنترل زمین، پاسخگویی و پناهندگان توجه کند. من در مورد این مشکل در آخرین کتابم "غرب آسیا پس از واشنگتن" به تفصیل صحبت کرده ام.

*تیم اندرسون، تحلیلگر و استاد دانشگاه استرالیا است که به مواضع ضدآمریکایی شهرت دارد؛ وی در سال ۲۰۱۷، به‌عنوان ناظر خارجی در جریان جنگ سوریه، حضور داشتند و کتاب «جنگ کثیف علیه سوریه»، از آثار مکتوب این استاد دانشگاه استرالیایی است.