کارگاه آموزشی تاریخ محلی در یزد برگزار شد

عباس غلامی مسئول دفتر ادبیات پایداری و تاریخ شفاهی حوزه هنری استان یزدگفت: این کارگاه با هدف آشنایی هر چه بیشتر نویسندگان و پژوهشگران دوره آموزش تاریخ شفاهی حوزه هنری استان با تاریخ محلی، تقویت بنیه علمی و تخصصی محققان و ارتقاء کمی و کیفی تولیدات تاریخ محلی با تدریس اصغر منتظرالقائم استاد تاریخ و عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان در سالن اجتماعات حوزه هنری یزد برگزار شد.

اصغر منتظرالقائم استاد تاریخ و عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان با اشاره به رابطه تاریخ محلی و تاریخ شفاهی گفت: این رابطه یک رابطه کل به جزء است؛ تاریخ محلی دوران طولانی در تمدن اسلامی دارد و بنابر آنچه که ما تحقیق کردیم قدمت آن به قرن اول هجری و کتاب «تاریخ مکه» باز می‌گردد و پس از آن، کتاب‌های متعددی درباره تاریخ محلی نوشته می‌شود.

او با بیان اینکه تاریخ محلی به یک مکان جغرافیایی مانند شهر، روستا یا ایالات و ولایات اختصاص دارد، افزود: تاریخ محلی با هدف نشان دادن محاسن، فضائل و عظمت فرهنگ، مشاهیر، ظرفیت‌ها و ویژگی‌های جغرافیایی، اجتماعی و اقتصادی شهر از سوی مورخان و دانشمندان ساکن آن محل جغرافیایی نوشته می‌شد از این رو این نوع تاریخ نگاری از همان ابتدا سبب شد با تاریخ سیاسی‌نگاری و تاریخ‌های عمومی متفاوت باشد.

عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان ادامه داد: در تاریخ محلی درباره جزئیات محله‌ها و شهر‌ها بحث و گفتگو می‌شود و کتاب‌های تاریخ محلی مطالب و اطلاعات بسیار ارزشمند اجتماعی و اقتصادی از طبقات و آحاد مختلف به مخاطب ارائه می‌دهد که در سایر کتاب‌های تاریخ عمومی و سلسله‌ای وجود ندارد.

منتظرالقائم با اشاره به شیوه‌ها و اشکال تاریخ‌نگاری محلی اظهار داشت: تاریخ‌نگاری محلی به هشت شاخه تقسیم می‌شود که عبارتند از؛ تاریخ فتوح‎نگاری، تاریخ محلی مقدس مانند تاریخ مکه و مدینه، تاریخ محلی مناقبی، تاریخ محلی سیاسی، تاریخ محلی عام، فرهنگ نامه‌ها و شرح رجال و مشاهیر، کتب خِطَط نگاری یا محله نگاری و کتب مزارات (قبرستان نویسی). 

او با بیان اینکه تاریخ محلی سوابقی نیز پیش از اسلام دارد، گفت: پس از اسلام وجود شهر‌های مقدس، فتوح‌نگاری، علم الحدیث، حب الوطن، رشد تمدن اسلامی، نقش دولت‌های محلی و مستقل نیمه محلی از جمله زمینه‌های شکل‌گیری تاریخ محلی بوده است. 

نویسنده کتاب «تاریخ امامت» اظهار کرد: مخالفان تاریخ محلی تمرکزگرا هستند و به پایتخت توجه می‌کنند و معتقدند نویسندگان درخصوص شهر‌های خودشان اغراق‌گویی و فضائل‌سازی می‌کنند، ولی باید توجه داشت که برخی از این کتاب‌ها را دانشمندان بزرگ نوشته‌اند. 
منتظرالقائم ادامه داد: کتب تواریخ محلی از سوی شخصیت‌های بزرگ که اغلب آنان فقیه، قاضی، محدث، ادیب، شاعر، ریاضی‌دان، منجم، جغرافی‌دان و مستوفی بوده‌اند نوشته شده است.

او اظهار داشت: تواریخ محلی موجب شناخت تاریخ اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی و معرفی استعداد و توانایی شهر‌ها که برای آمایش سرزمین و پیشرفت و آبادانی شهر خیلی مهم است و همچنین موجب تقویت بنیان‌های فرهنگی، انسجام‌بخشی و وحدت هویت مردم می‌شود. 

این مدرس دانشگاه اضافه کرد: تاریخ محلی حاوی اطلاعات دقیق راجع به مردم‌شناسی شهر است که اطلاعات مهمی را به مخاطب و پژوهشگر منتقل می‌کند.

منتظرالقائم با تأکید بر این که فلسفه وجودی تاریخ شفاهی گفتگوی روش‌مند و فعال با کنشگران، فعالان و ناظران حوادث و وقایع مهم است، گفت: تاریخ شفاهی یک رشته بین رشته‌ای است که در آن با افراد مرتبط با موضوع مصاحبه کامل و پویا یا تعاملی دو سویه انجام و ثبت و ضبط می‌شود. 

او افزود: تاریخ شفاهی علاوه بر اسناد و مدارک، منبع مهمی برای جمع آوری اطلاعات تاریخی به خصوص حوادث معاصر فرهنگ عامیانه و مردم شناسی است.

این استاد تاریخ صبر و حوصله و پیگیری، عجله نکردن، داشتن رویکرد مجموعه‌ای و نظام‌مند، داشتن ابزار و تجهیزات مناسب، تبحر و هنرمندی در گویاسازی و مستندسازی مصاحبه و مطالب بیان شده، ارتباط کلامی مؤثر با راوی، پیش مطالعه و داشتن اطلاعات قوی از موضوع، رعایت اخلاق پژوهش و خودداری از اغراق‌گویی در متن، رعایت نکات ادبی و درست‌نویسی متن را از جمله ویژگی‌هایی دانست که چنانچه از سوی مورخ تاریخ شفاهی رعایت شود، دستاورد او می‌تواند بر غنای تاریخ محلی بیافزاید.

گفتنی است دوره آموزش تاریخ شفاهی با تدریس اساتید مطرح استانی و کشوری، شنبه و دوشنبه هر هفته ساعت ۱۶ تا ۱۸ در حوزه هنری یزد واقع در چهار راه فاطمیه، ابتدای خیابان آیت الله کاشانی، کوچه آزادی در حال برگزاری است و علاقه‌مندان برای حضور در این دوره می‌توانند به تارنمای www.artyazd.ir مراجعه کنند یا برای کسب اطلاعات بیشتر با شماره ۳۶۲۳۱۴۰۰ – ۰۳۵ تماس بگیرند.