از وقف در جهت توسعه علم تا توجه به مسکن نخبگان

حجت‌الاسلام والمسلمین سید مهدی خاموشی، رئیس سازمان اوقاف و امور خیریه در پاسخ به این سوال که از آنجایی که سازمان اوقاف مردمی است، آیا سامانه یا روشی برای رصد و شفافیت این سازمان وجود دارد؟ گفت: سازمان اوقاف طبق ماده یک قانون تشکیلات و اختیارات سازمان حج و اوقاف و امور خیریه، متولی موقوفات مجهول‌التولیه یا فاقد تولیت است. آن موقوفاتی که متولی خاص دارد، سازمان اوقاف فقط شأن نظارتی دارد.

حجت‌الاسلام خاموشی ادامه داد: از آنجایی که متولی همه کاره امور وقف است، طبق ماده یک این قانون مجهول‌التولیه‌ها یا فاقد تولیت‌ها در اختیار سازمان وقف است. اگر وقف‌های خاص به اختلاف منجر شود، سازمان وقف وارد عمل می‌شود. نماینده ولی فقیه هم از سوی ولایت فقیه در تصرف این نوع موقوفات آزاد است. موقوفات سازمان اوقاف و کل نذورات مردم در هر بقعه و دخل و تصرف‌های ما در سامانه سازمان اوقاف شفاف و روشن است.

رئیس سازمان اوقاف و امور خیریه با بیان اینکه همین الان دستگاه‌های نظارتی با دارا بودن توکن‌های ما می‌توانند گردش‌های حساب را وارسی کنند، بیان کرد:، اما گردش مالی موقوفات غیر متصرفی در اختیار ما نیست و در اختیار شخصیت حقوقی موقوفه است. قانون‌گذار گفته باید برای تک تک موقوفات شخصیت حقوقی درنظر گرفت و طرح و برنامه داشت، تا سه گزاره امور وقف یعنی حفظ عین موقوفات از لحاظ اسنادی، حدنگاری، عدم تجاوز و تصرف، افزایش منافع و اجرای نیات موقوفات رعایت شود.

به گفته وی، سازمان اوقاف از لحاظ شرعی و قانونی در این سه گزاره محدود است. ما هم باید به حفظ عین موقوفات، افزایش منافع و اجرای نیات توجه داشته باشیم. 

حجت‌الاسلام خاموشی در پاسخ به این سوال که اگر متولی موقوفه خواستار واگذاری وکالت وقف به سازمان اوقاف باشد، این واگذاری امکان‌پذیر است؟ گفت: بله امکان واگذاری وکالت به ما وجود دارد و بعد از واگذاری موقوفه در جریان مدیریت سازمان اوقاف قرار می‌گیرد. کسی که وقف می‌کند، رابطه مالکانه‌اش با وقف قطع می‌شود و باید در محدوده وقف‌نامه حرکت کند. اگر متولی خودش هست، باید در محدوده وقف‌نامه عمل کند. اگر دیگری متولی موقوفه است، دیگری متولی حفظ موقوفه و اجرای نیت واقف است. ما هم باید در محدوده وقف‌نامه حرکت کنیم.

رئیس سازمان اوقاف و امور خیریه درباره اعتراض به روند رسیدگی به موقوفاتی که تحت مدیریت این سازمان است، توضیح داد: حتماً اعتراضات قابل رسیدگی است. اداره تحقیق سازمان هم قابلیت قانونی دارد، تا به اعتراضات رسیدگی کند.

وی با بیان اینکه اگر ما می‌توانیم بهره‌وری بیشتری از موقوفه داشته باشیم، حق نداریم از آن بهره‌وری صرف‌نظر کنیم و بهره‌وری کم را به موقوفات معطوف کنیم، خاطرنشان کرد: چراکه ظلم به مدیریت وقف است. اگر ما بفهمیم نیاز مردم به تجهیزات پزشکی است و این تجهیزات قابلیت ساخته شدن در داخل کشور و حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان را دارد و وقف را معطوف به تولید این تجهیزات کنیم، که در جهت رفاه مردم است، شاهد صرفه‌جویی ارزی خواهیم بود. از طرفی، منجر به ارزان‌سازی نیاز‌های مردم می‌شود.

حجت‌الاسلام خاموشی افزود: ما در دوره جدید سعی کردیم واقفین جدید را توجیه کنیم، تا نیت‌های جدید را مدنظر قرار دهند؛ مثل توسعه علم و فناوری. پس اول ما به ترویج نیت‌های جدید می‌پردازیم. دوم بارگذاری موقوفات است. اگر ما در زمینه مسکونی وقف انجام می‌دهیم، چطور است در حوزه مسکونی نخبگان کشور هم کار کنیم؟ توجه به نخبگان منجر به افزایش سبد علم و دانش ما خواهد بود. پس ما می‌توانیم در جهت رفع معضلات مردم کار کنیم.