هرمزگان، استانی که زندگی مردمانش به واسطه دارا بودن بیش از دو هزار کیلومتر نوار ساحلی و قرار گرفتن در کنار خلیج فارس و دریای عمان با دریا گره خورده و از دیرباز صید و صیادی و امرار معاش از این راه شغل آبا و اجدادی شان محسوب می‌شود و سفره ساحل نشینانش همیشه پراز برکت و انواع ماهی‌ها و غذا‌های دریایی خوش آب و رنگ بوده است.

خانه‌هایی که همیشه عطر و بوی طبخ غذا‌هایی دریایی از مطبخ هایش به مشام می‌رسید گویی حالا این بو و غذا‌ها از آشپزخانه‌های مدرن و سفره هایش به دست فراموشی سپرده شده است.

از رونق صیادی تا بی رونقی سفره مردم از ماهی و میگو

هرمزگان با توجه به طول نوار ساحلی، تنوع آبزیان و روش‌های صید، ۴۰ درصد صید آب‌های جنوب، فعالیت حدود ۴ هزار و ۲۰۰ فروند شناور مجاز و ۳۰ هزار صیاد به‌عنوان قطب صید و صیادی در کشور محسوب می‌شود. علاوه بر این استان گرچه هنوز صید و صیادی در این استان رونق دارد و هرمزگان رکورددار رتبه نخست صید آبزیان در کشور است و به طبع آن فراوانی یک محصول باید منجر به کاهش قیمت و یا حداقل قیمتی معقول در بازار باشد، اما هرمزگانی‌ها از قیمت ماهی گلایه دارند. 

این درحالی است که آمار ارائه شده از سوی شیلات  همواره در خصوص رونق صید و پرورش ماهی و میگو  و پرورش ماهی در قفس کاملا رضایت بخش است و جایگاه اول تولید محصولات شیلاتی کشور، جایگاه اول صید و صیادی، رتبه اول صادرات آبزیان، بزرگترین ناوگان صیادی کشور، بیشترین بنادر صیادی، بیشترین ظرفیت پرورش ماهی در قفس کشور و ... را بخشی از دست آورد‌های حوزه شیلات عنوان می‌کنند.

شهروندان می‌گویند مدت هاست به دلیل قیمت بسیار بالای گوشت قرمز مصرف آن در سبد غذایی بسیار کم شده، و اما با توجه به رسم دیرینه و علاقه وافر به آبزیان و خواص آن نمی‌توانیم مصرف آبزیان را هم به حداقل برسانیم، اما گرانی آبزیان هم مایه نگرانی است.

همه ناراضی از مردم گرفته تا صیاد و ماهی فروشان 

موضوع گرانی ماهی با وجود قرار گرفتن استان در کنار دریا بهانه‌ای شد تا به بزرگترین بازار ماهی فروشان آن هم در بندرعباس سری بزنیم. 

خانم عامری می‌گوید: این مایه تاسف است که کنار دریا زندگی می‌کنیم، ولی گاهی بیشتر از یکبار در ماه نمی‌توانیم ماهی بخوریم در حالی که در گذشته در هفته حداقل ۲ وعده ماهی می‌پختیم.

یکی دیگر از مشتری‌ها در بازار گفت: قیمت‌ها بالاست، ولی مجبوریم با هرقیمتی ماهی را بخریم و همه مردم از گرانی مواد غذایی ناراضی هستند.

یکی از غرفه داران بازار می‌گوید: قیمت برخی ماهی‌ها خیلی بالاست به عنوان مثال قیمت هر کیلو ماهی شوریده ۴۰۰ هزار تومان، ماهی سنگسر و شهری بیش از ۲۵۰ هزار تومان و یا ماهی مقوا ۲۰۰ هزار تومان است و خیلی از مردم توانایی خرید آن را ندارند. 

وی گفت: گاهی در روز درآمدمان از فروش به ۱ یا ۲ میلیون تومان هم نمی‌رسد، البته هزینه‌های بالارا هم باید در نظر گرفت و حتی قیمت قالب یخ برای نگهداری ماهی از ۳۰ هزار به ۵۰ هزار تومان افزایش یافته است.

یکی دیگر از فعالان بازار هم گفت: بدون شک مصرف ماهی بهتر از گوشت‌های قرمز و سالمتر است، ولی خب همین هم گران است و با توجه به کم بودن توان مردم در خرید، بازار کاسبی ما هم خراب بوده و خودمان هم ناراضی هستیم.

وی افزود: هر غرفه دار ماهانه ۱۲ تا ۱۳ میلیون تومان باید بابت اجاره پرداخت کند مگر درآمد ما چقدر است؟

یکی از افرادی که شغلش پاک کردن ماهی است گفت: ماهی تا به دست مصرف کننده می‌رسد ۵ یا ۶ دست میچرخد و از همان دریا که صید می‌شود نرخش بالاست و همه مشکلات متوجه فروشنده نیست. فروشنده‌های بازار روی هر کیلو ماهی تنها ۱۰ هزار تومان سود می‌کنند درحالی که هزینه‌های بالای یخ، اجاره غرفه، هزینه‌های بهداشت و شهرداری را هم باید در نظر گرفت.

وی می‌گوید: خود من هم که شغلم پاک کردن ماهی است بابت هر کیلوگرم ۱۵ تا ۲۰ هزار تومان دریافت می‌کنم و ۳۰ درصد درآمد هر روزم را باید بابت هزینه محل کار، آب مصرفی و موارد دیگر بپردازم. 

برخی از فروشندگان نیز فصل سرد و رفتن ماهی به اعماق و سخت بودن صید، بازار سیاه، قاچاق و دستفرشان را از دیگر دلایل برشمردند.

معیار تعیین قیمت ماهی چیست؟

مرادزاده مدیرعامل شرکت تعاونی ماهی فروشان و مدیر بازار ماهی فروشان بندرعباس قیمت ماهی را با توجه به مشکلت و موانع متعدد موجود بر سر راه فعالان این حوزه معقول دانسته و گفت: در همه جای دنیا قیمت ماهی به روز و با توجه به عرضه و تقاضا تعیین می‌شود.

وی با اشاره به تاثیر بسیاری از موارد و عوامل دیگر در نرخ گذاری آبزیان افزود: مرغوبیت و کیفیت آبزیان با توجه به صیدگاه‌ها و زیستگاه‌های متفاوت و ادوات و روش‌های صید متفاوت است و در نتیجه بر قیمت آبزیان صید شده تاثیر گذار است.

مدیر بازار ماهی فروشان بندرعباس می‌گوید: ماهی هوور که در رمچاه صید می‌شود گرانتر از هوور صید شده در آب‌های زیر هرمز است و یا ماهی‌ای که با تور صید می‌شود به علت فشار وارده به آن ارزانتر از ماهی صید شده به روش گرگور است و صیاد با توجه به شرایط مختلف و میزان درصدی که صنف برای او مشخص کرده صید خود را به فروش می‌رساند و ماهی به ترتیب از عمده فروش به خرده فروش و در نهایت تا به دست مصرف کننده برسد قیمت نهایی را می‌یابد.

مرادزاده گفت: بعد از اتمام فصل صید میگو و آغاز فصل زمستان و ناپایداری‌های جوی و دریایی و هشدار‌های هواشناسی برخی از روز‌ها صید انجام نمی‌شود و وقتی صیاد برای صید به دریا نرود متعاقبا قیمت هم افزایش می‌یابد.

به گفته وی در این میان صیادان هم مشکلاتی دارند و باید پای درد دل و مشکلات آن‌ها و اتحادیه شان نشست که بالا بودن دستمزدها، گرانی سوخت و ادوات صید و حذف  سوبسید پرداختی از سوی شیلات به صیادان را هم میتوانی بخشی از عوامل دخیل در بالا بودن قیمت آبزیان دانست.

مرادزاده در خصوص گلایه شهروندان در مورد پایین‌تر بودن نرخ ماهی در استان‌های دیگر نسبت به هرمزگان گفت: مسلما باید مصرف ماهی در سبد غذایی همه خانواده‌ها باشد و به دنبال آن ماهی مازاد برصید و نیاز داخل هرمزگان به دیگر استان‌ها ارسال می‌شود، اما به دلیل تازه نبودن و کیفیت پایینتر این آبزیان نسبت به ماهی‌ای که به صورت تازه و صید روز در اختیار هرمزگانی‌ها قرار می‌گیرد با قیمت کمتری عرضه می‌شود.

لزوم اقدام جدی دستگاه‌های نظارتی و مسئولان 

مدیرعامل شرکت تعاونی ماهی فروشان می‌گوید: صید قاچاق و فعالیت دلالان از معضلات در این حوزه محسوب می‌شود و متاسفانه تعداد صیادان و شناور‌های غیرمجاز بیشتر از صیادان و شناور‌های مجاز است.

 آقای مرادزاده با اشاره به لزوم برخورد با صید قاچاق گفت: از سوی دیگر مرغوبیت و کیفیت بالای آبزیان هرمزگان نسبت به کشور‌های حاشیه خلیج فارس همچون امارات باعث ایجاد تقاضا در این کشور‌ها و سرایز شدن آبزیان صید شده توسط برخی سودجویان و صیادان به این بازار‌ها برای کسب سود بیشتر شده است. 

وی افزود: افراد فعال در بازار ماهی فروشان تمام سرمایه خود را برای ارائه محصولی با کیفیت و بهداشتی به مردم به کار گرفته اند و پرداخت بسیاری از هزینه‌ها از جمله اجاره، مالیات، هزینه‌های بهداشت، حق عضویت، شارژ مغازه به شهرداری را به دوش می‌کشند این درحالی است که سود اصلی به جیب افرادی می‌رود که بدون هیچ مخارجی مقابل بازار و در حاشیه ساحل اقدام به دستفروشی آبزیان آن هم در شرایطی غیر بهداشتی کرده و بازار را نابسامان می‌کنند.

مدیرعامل شرکت تعاونی ماهی فروشان می‌گوید: فروش آبزیان با تقاضای بالا همچون لابستر، کولی و ماهی مرکب در بازار به دلیل حرام گوشت بودن ممنوع است در حالی که در دستفروشی‌ها با قیمت‌های بالا به فروش می‌رسد و جالب آنکه از این آبزیان در پخت انواع غذا‌های دریایی در رستوران‌ها استفاده می‌شود و پرطرفدار است.

آقای مرادزاده افزود: بار‌ها مسئولان شهرداری، شیلات، فرمانداری و دادستانی برای برخورد و جمع آوری این دستفروشان قول مساعد دادند، اما متاسفانه تاکنون اقدامی صورت نگرفته است.

مدیرعامل شرکت تعاونی ماهی فروشان گفت: با وجود ممنوعیت صید ترال هنوز هم این نوع صید در برخی مناطق انجام می‌شود و با جارو کردن کف دریا و وارد کردن خسارات جبران ناپذیر به ذخایر و زیستگاه آبزیان و جانوران دریایی تیشه به ریشه محیط زیست دریا می‌زند.

بی شک متعادل سازی بازار آبزیان نیازمند عزم جدی همه دستگاه های متولی و نظارتی است و در این بین ارائه راهکارهای مناسب برای رفع اساسی مشکلات جامعه صیادی، فروشندگان و فعلان این حوزه و جامه عمل پوشاندن به آنها در جهت حذف واسطه ها، دلالان و توزیع بی واسطه و جلوگیری از قاچاق نقش اساسی ای در ایجاد بستری مناسب و عرضه محصولی با کیفیت و قیمت مناسب به شهروندان ایفا می کند.